“Chông gai” nào đợi chờ xuất khẩu cuối năm?

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản là ngành hàng điển hình khó đạt mục tiêu trong năm nay. Ảnh: N.Thanh

	Nhiều quy định về xác định xuất xứ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được sửa đổi, bổ sung
	Xuất khẩu cá tra kỳ vọng tăng trưởng những tháng cuối năm
	Xuất khẩu tôm nửa cuối năm sẽ có bứt phá

Không ít ngành hàng XK đạt giá trị hàng chục tỷ USD của Việt Nam khó về đích. Dù vậy, cả năm 2019, dự báo Việt Nam vẫn sẽ xuất siêu với tốc độ tăng trưởng XK đạt 7,9%.

Nhiều ngành hàng tỷ USD khó về đích

Về tình hình tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là hoạt động XNK những tháng cuối năm, Bộ Công Thương nhận định: Trong bối cảnh kinh tế quốc tế diễn biến phức tạp, kinh tế Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. XK nông, thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc tăng trưởng chậm lại do các quy định về truy xuất nguồn gốc, giám sát chất lượng hàng hóa, trong khi nhu cầu NK của Trung Quốc đang giảm sút. Ngoài ra còn là nguy cơ áp thuế và rào cản kỹ thuật khi xuất siêu vào Mỹ tăng cao...

Theo Bộ Công Thương, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ tác động đến việc chuyển hướng XNK hàng hóa như nguy cơ lẩn tránh xuất xứ hàng hóa của một số nước vào Việt Nam; thay đổi chuỗi cung ứng; thay đổi dòng vốn đầu tư. Cuộc cách mạng khoa học 4.0 buộc các nước đang theo đuổi chiến lược phát triển kinh tế dựa vào XK và nguồn vốn đầu tư nước ngoài như nước ta phải có những điều chỉnh trong chính sách phát triển kinh tế...

Những khó khăn tổng thể mà Bộ Công Thương nêu trên là điều dễ nhận ra. Tuy nhiên, nhìn nhận ở góc độ từng ngành hàng cụ thể như dệt may mới càng thấy rõ khó khăn đã tác động trực tiếp tới kim ngạch XK hàng hóa như thế nào. Theo Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), tình hình chính trị, kinh tế thế giới bất ổn, đặc biệt tình hình cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung chưa có hồi kết đã, đang và sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng xấu tới DN dệt may Việt Nam, trong đó có Vinatex và các đơn vị thành viên. Tính đến tháng 9, hầu hết các đơn vị chưa đủ đơn hàng cho đến cuối năm. "Đáng chú ý, hầu hết khách hàng khá thờ ơ trong việc đặt hàng dài hạn do nghe ngóng tình hình thế giới, đặc biệt ép giá thấp hơn so với năm 2018, dẫn đến lợi nhuận DN sụt giảm. Đơn hàng từ Trung Quốc có xu hướng chuyển sang các quốc gia hiện có ưu đãi về thuế suất như Bangladesh, Campuchia", Vinatex nêu rõ.

Cả năm nay, Vinatex dự báo XK dệt may sẽ đạt khoảng 39,6 tỷ USD, tăng 9,8% so với năm 2018. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc XK dệt may cả năm không đạt được mục tiêu như đã đề ra là 40 tỷ USD.

Tương tự dệt may, năm nay, nhóm ngành hàng "đình đám" không kém là nông, lâm, thủy sản dự báo cũng khó cán đích. 9 tháng đầu năm, giá hầu hết các mặt hàng nông sản giảm từ 10-15%; tổng kim ngạch XK đạt 30,02 tỷ USD, chỉ tăng 2,7% so với với cùng kỳ năm 2018. Trên cơ sở những kết quả đó, mục tiêu tổng giá trị XK cả năm 2019 đạt 43 tỷ USD đặt ra từ đầu năm đến giờ khá mong manh.

Tại buổi họp báo quý III mới đây của Bộ NN&PTNT, trước câu hỏi của báo giới năm nay XK nông, lâm, thủy sản có đạt mục tiêu 43 tỷ USD, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến chỉ nói "nước đôi" rằng toàn ngành Nông nghiệp sẽ nỗ lực, phấn đấu để đạt các mục tiêu.

Xuất siêu năm thứ 4 liên tiếp

Dù khó khăn, song theo Bộ Công Thương, trong những tháng cuối năm, XK hàng hóa của Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng với động lực chính là các nhóm ngành truyền thống như dệt may, giày dép và đồ gỗ...

Xung quanh câu chuyện XK hàng hóa cả năm nay, Báo cáo của Chính phủ về tình hình kinh tế-xã hội năm 2019 và Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trình bày tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV nêu rõ: Năm 2019, trong bối cảnh thương mại toàn cầu suy giảm, XK vẫn tăng khoảng 7,9%. XK của khu vực kinh tế trong nước tăng mạnh và Việt Nam tiếp tục xuất siêu năm thứ 4 liên tiếp.

Đánh giá thêm về câu chuyện này, chuyên gia kinh tế Phạm Tất Thắng phân tích: Nhờ vào lợi thế các mặt hàng XK chủ lực của Việt Nam đều là các mặt hàng thiết yếu phục vụ tiêu dùng nên dù có bị ảnh hưởng ít nhiều bởi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung thì năm nay Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục xuất siêu. "Tuy nhiên, xuất siêu của Việt Nam khó bền vững. Việt Nam đang là thị trường thu hút đầu tư nên việc NK máy móc, thiết bị đang còn lớn. Vấn đề là làm sao để tránh được bẫy đầu tư khi các nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ cũ hoặc lợi dụng xuất xứ hàng hóa Việt Nam...", chuyên gia Phạm Tất Thắng nói.

Thời gian tới, Bộ Công Thương xác định sẽ tập trung tận dụng cơ hội cho XK hàng hóa của Việt Nam, kiểm soát NK vào Việt Nam và xử lý các vấn đề về lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ hàng hóa trong hoạt động XNK với thị trường Mỹ, Trung Quốc và cả các quốc gia khác. Bên cạnh đó, Bộ này cũng tập trung xử lý các vấn đề liên quan tới chuẩn bị năng lực thúc đẩy sản xuất và XK để thúc đẩy tăng trưởng trong các lĩnh vực. Cụ thể như, xây dựng phương án tổ chức sản xuất, hỗ trợ DN trong nước nâng cao năng lực sản xuất, đón đầu và tham gia chuỗi cung ứng của các DN nước ngoài đang dịch chuyển khỏi Trung Quốc, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng Việt Nam XK để tận dụng cơ hội của cuộc chiến thương mại. Tính toán kỹ lưỡng trong các giải pháp thúc đẩy đầu tư để mở rộng quy mô sản xuất, XK, tránh việc phát triển "quá đà", dễ rơi vào tình trạng bị động, dư thừa sản lượng khi Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận XK trở lại cũng là nội dung cơ bản được Bộ Công Thương nhấn mạnh.