Xuất khẩu thủy sản sang Liên bang Nga: Doanh nghiệp Việt phải cơ cấu lại hoạt động

Ảnh minh họa. Ảnh internet.

Thị trường khó tính

Tính không ổn định của thị trường Nga được TS Trần Thị Bích Ngọc – ĐH Bách Khoa Hà Nội đề cập như một rào cản, ảnh hưởng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này. Cuối năm 2011, Chính phủ Nga thực hiện gói giải pháp bình ổn giá thị trường thủy sản nội địa và thiết lập các điều kiện nhằm giảm nhập khẩu thủy sản. Nga bằng mọi cách mua cá hồi và cá minh thái để ngăn biến động giá cả và ngăn chặn khai thác thủy sản bất hợp pháp. Quý I-2012, nhập khẩu thủy sản vào Nga giảm 32%, đóng góp vào mục tiêu chiến lược giai đoạn 2013-2014, tăng tỷ lệ thủy sản nội địa lên 80% và lượng nhập khẩu về 20%. Chính sách giảm nhập khẩu thủy sản này của Nga tác động lớn đến xuất khẩu cá tra Việt Nam.

Việc Chính phủ Nga tăng cường các biện pháp kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản đã tạo ra không ít khó khăn cho DN Việt Nam. Ví dụ điển hình, cuối năm 2008 khi Cục Kiểm dịch động, thực vật Liên bang Nga đột ngột ban hành lệnh cấm nhập khẩu cá tra Việt Nam vì cho rằng thủy sản Việt Nam không đạt tiêu chuẩn vệ sinh. Hàng trăm container cá dồn ứ tại các cảng của Nga trong khi DN xuất khẩu Việt Nam vẫn phải thanh toán các chi phí logistics.

	Xuất khẩu thành công vào thị trường Nga trong thời gian tới, DN Việt Nam cần tích cực thay đổi cách nghĩ, cách làm và phải hiểu thật kỹ nhu cầu, sở thích của người tiêu dùng.
	TS Trần Thị Bích Ngọc- ĐH Bách Khoa Hà Nội.

Thực tế trên khiến nhiều DN Việt Nam không mặn mà với thị trường Nga. Một số DN của Việt Nam phàn nàn thủ tục hải quan của Nga còn rườm rà, chưa theo thông lệ quốc tế. Các DN của Nga mua bán với DN nước ngoài hầu như không thông qua hệ thống ngân hàng tại Nga, không mở L/C.

Họ chỉ trả trước 20-30% giá trị lô hàng thông qua các ngân hàng của Mỹ, châu Âu. Điều này tạo ra nhiều khó khăn cho bên bán hàng là các DN Việt Nam. Nếu xảy ra khủng hoảng hoặc đồng Rup mất giá so với USD, khách hàng Nga mất khả năng thanh toán khi đến hạn, thì họ thường trả lại hàng hoặc yêu cầu giảm giá, nên thiệt hại luôn thuộc về DN Việt Nam. Đã có không ít DN Việt Nam mất trắng hàng triệu USD khi rơi vào một trong các tình huống trên.

Thận trọng hơn với cơ hội

Cục Kiểm dịch động thực vật Liên bang Nga (VPSS) chính thức dỡ bỏ lệnh tạm đình chỉ nhập khẩu thủy sản, áp dụng hồi tháng 1-2014 vào thị trường Nga và Liên minh Hải quan, gồm Liên bang Nga, Belarus, Kazakhstan, đối với 7 doanh nghiệp chế biến thủy sản của Việt Nam. Động thái này từ phía Nga sẽ là cơ hội cho DN Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu hải sản, đặc biệt là cá tra sang thị trường này, đặc biệt trong bối cảnh Nga cấm nhập khẩu thủy sản từ EU, Mỹ, Na Uy, Canada và Australia từ ngày 7-8-2014.

Việt Nam, Nga và Liên minh Hải quan đang tiến hành đàm phán Hiệp định thương mại tự do. GS.TS Nguyễn Thị Mơ –Trung tâm trọng tài Quốc tế Việt Nam cho rằng, nếu hiệp định này càng chậm được ký thì các rào cản về thủ tục hải quan vẫn chưa được dỡ bỏ, DN hai nước còn gặp nhiều khó khăn về thủ tục xuất nhập khẩu. Vì vậy, Chính phủ các bên cần có biện pháp cụ thể và thiết thực trong việc cung cấp các giấy tờ thủ tục hành chính liên quan đến xuất nhập khẩu.

Trong khi chờ đợi các giải pháp vĩ mô được thực thi, GS.TS Nguyễn Thị Mơ khuyến cáo, DN xuất khẩu Việt Nam đặc biệt chú ý đến quy trình nuôi trồng, thu hoạch, đánh bắt hải sản, theo quy chuẩn chất lượng của Liên bang Nga. DN Việt Nam cần tăng cường hợp tác với DN của Nga trong việc tháo rỡ những rào cản về ngôn ngữ, thủ tục giấy tờ và phương thức thanh toán.

Một điều quan trọng nữa, thị hiếu tiêu dùng của người Nga đã có nhiều thay đổi từ sau năm 1990 đến nay, đặc biệt với hàng hóa tiêu dùng, các loại thực phẩm. GS.TS Nguyễn Thị Mơ nói: “DN Việt Nam cần đa dạng hóa chủng loại sản phẩm trên cơ sở khảo sát thị trường, thị hiếu tiêu dùng của thị trường Nga”.