Đa số hộ kinh doanh chuyển đổi có cơ hội tồn tại và phát triển

Hộ kinh doanh là một hình thức tổ chức kinh doanh khá đặc thù, cá nhân tự kinh doanh nhỏ lẻ nhưng lại tồn tại khá đông đảo trong nền kinh tế Việt Nam. Khác với loại hình tổ chức DN hay hợp tác xã, có văn bản luật điều chỉnh riêng thì hộ kinh doanh không có văn bản quy định riêng, mà được quy định lác đác ở một số văn bản khác nhau trong lĩnh vực thủ tục đăng ký kinh doanh, thuế… Nói cách khác, thân phận pháp lý của hộ kinh doanh cá thể không được định chế một cách rõ ràng dù đóng góp của loại hình này là không hề nhỏ với nền kinh tế và đời sống xã hội.

Đối tượng hộ kinh doanh nếu chuyển đổi lên DN sẽ giúp tăng số lượng DN lên. Tôi tin rằng, đa số DN chuyển đổi từ hộ kinh doanh sẽ có cơ hội tồn tại và phát triển, bởi các DN này có nền tảng đã hoạt động kinh doanh thực tế, tồn tại và phát triển từ trước.

Mặc dù Nghị quyết 35/NQ-CP của Chính phủ có đưa ra một số giải pháp cho việc nâng cao số lượng DN chuyển đổi từ hộ kinh doanh, nhưng rõ ràng điều này là không dễ dàng. Do DN được điều chỉnh bởi Luật DN, nhưng hộ kinh doanh không có văn bản điều chỉnh rõ ràng nên không có bất kỳ mối liên hệ, liên thông nào giữa hai loại hình tổ chức này. Do đó, không có bất kỳ thủ tục pháp lý nào có thể áp dụng để chuyển đổi hộ kinh doanh lên thành DN. Cách duy nhất mà hộ kinh doanh có thể làm là giải thể hộ kinh doanh và thành lập một DN mới. Trên thực tế, hộ kinh doanh đang tồn tại các hoạt động kinh doanh sinh lợi tốt, thậm chí nhiều hộ kinh doanh còn lớn hơn DN, nhưng do khác biệt về cách quản lý, về hệ thống hóa đơn, chứng từ nên nếu hộ kinh doanh đó muốn sử dụng cơ sở kinh doanh cũ của mình để làm vốn và tài sản trong DN mới cũng hết sức khó khăn.

Hiện nay cơ quan Thuế đang tạo nhiều điều kiện hỗ trợ cho hộ kinh doanh cá thể trở thành DN như liên tục gửi thư mời, động viên và hỗ trợ thủ tục pháp lý. Ông đánh giá như thế nào về công tác này?

Nhìn nhận một cách khách quan, việc các cơ quan Thuế đang tạo nhiều điều kiện cho hộ kinh doanh cá thể trở thành DN bằng cách gửi thư mời, động viên tinh thần là có thật và diễn ra trên một số địa bàn nhất định. Tuy nhiên, cá nhân tôi cho rằng hộ kinh doanh vẫn coi cơ quan Thuế là nơi nên né tránh và coi cán bộ thuế đến nhà là họa hơn là phúc. Đây là một cản trở rất lớn về mặt tâm lý dẫn tới các nỗ lực của cơ quan Thuế không có nhiều tác dụng.

Vậy, muốn thúc đẩy hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi thành DN, cơ quan Thuế và những bộ ngành liên quan cần có những giải pháp nào thưa ông?

Muốn thúc đẩy các hộ kinh doanh trở thành DN, cơ quan Thuế và cơ quan Nhà nước cần thay đổi cách nhìn nhận và quan điểm về DN nói riêng và đối tượng nộp thuế nói chung. Cần từ bỏ cách làm việc mang tính quan liêu, hành chính và hình thức, thay vào đó là cần tập trung vào các giải pháp mang tính thực chất, dài hơi và thân thiện với DN hơn.

Cụ thể, cơ quan Thuế nên tổ chức nhiều các buổi đào tạo, tập huấn, mở các chương trình hỗ trợ hộ kinh doanh để nâng cao nhận thức về thủ tục thuế, chính sách thuế, nâng cao năng lực quản trị DN. Chính phủ cũng nên xây dựng cơ chế đặc thù cho loại hình DN chuyển đổi từ mô hình hộ kinh doanh lên DN, như giảm bớt các yêu cầu và đòi hỏi các thủ tục về thuế, về hóa đơn chứng từ trong giai đoạn chuyển đổi, về mô hình tổ chức hoạt động của DN chuyển đổi, về ưu đãi thuế và thủ tục hưởng ưu đãi thuế.

Việc đưa ra các giải pháp để thặt chặt và nghiêm minh hơn trong công tác quản lý thuế là cần thiết và cần làm, nhưng rõ ràng, việc thắt chặt như vậy cần đặt ra mục tiêu là để DN lựa chọn con đường làm đúng, làm minh bạch hơn là khiến cho DN, doanh nhân phải tìm mọi cách đối phó, lách luật và hối lộ cán bộ thuế.

Riêng với những DN đã chuyển đổi thành công, cần có những chính sách, hành động gì để tiếp tục "nuôi dưỡng" DN lớn mạnh, thưa ông?

Theo tôi, cần có các giải pháp đồng bộ, nhất quán và minh bạch từ cấp Trung ương xuống địa phương, không chỉ về mặt chính sách, chế định mà còn phải ở hành động thực tế. Đối với các DN mới chuyển đổi, cần xây dựng cơ chế có tính bước đệm, đưa ra lộ trình có tính đặc thù và phù hợp để nuôi dưỡng và khuyến khích DN lớn lên một cách tự nhiên, tự giác, thay vì đưa ra các chính sách khiến DN sợ lớn và sợ trưởng. Ví dụ: Định kỳ cơ quan Thuế có thể chủ động phát hiện và thông báo cho DN đặc thù này một số sai phạm mà DN mắc phải, giải pháp khắc phục, nhưng đưa ra lộ trình cho việc khắc phục vi phạm. Việc xử lý vi phạm về mặt thủ tục chỉ thực hiện nếu DN đã được hướng dẫn khắc phục mà vẫn cố tình sai phạm.

Việc cụ thể hóa và đưa ra các hướng dẫn về ưu đãi thuế đã được quy định trong hệ thống văn bản hiện hành là giải pháp tức thời và trước mắt mà chúng ta có thể triển khai ngay để hỗ trợ và nuôi dưỡng DN thành công. Cá nhân tôi cho rằng, chúng ta không thiếu hệ thống văn bản để hỗ trợ và nuôi dưỡng đội ngũ DN. Sự khó khăn chỉ nằm ở khâu thực thi các văn bản đó một cách công tâm, minh bạch.

Xin cảm ơn ông!