Cồn Cỏ, Đảo Tiền Tiêu

Âu thuyền đảo Cồn Cỏ. Ảnh: LINH GIANG.

Với vị trí địa lý này, Cồn Cỏ đã trở thành tiền đồn của miền Bắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ với hai lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang. Chiến tranh đã đi qua 40 năm. Mùa Xuân này, chúng tôi trở về thăm Cồn Cỏ. Hòn đảo xưa đã trở thành Huyện đảo Cồn Cỏ với sự lột xác thay da. Bên cạnh nhiệm vụ quốc phòng, giữ vững chủ quyền đất nước trên biển Đông, Cồn Cỏ đang từng bước phát triển kinh tế, du lịch, xứng đáng với vị trí tiền tiêu.

Tiền đồn của đất nước trên biển Đông

Từ Cửa Tùng (huyện Vĩnh Linh), chúng tôi theo tàu đi ra Cồn Cỏ. Nhìn chiếc tàu chở gạch, xi- măng, sắt thép, gỗ... và còn chở thêm một chiếc ô tô tải, tôi biết công việc xây dựng ở đảo những ngày cuối năm đang bận rộn, khẩn trương. Tàu còn chở thêm các mặt hàng nhu yếu phẩm như gạo, nếp, mì gói, nước giải khát và cả... bia Huda thì đã thấy Xuân đến gần kề. Tàu hàng chở nặng nên mặc dù Cồn Cỏ cách Cửa Tùng chỉ 15 hải lý nhưng phải 2,5 giờ trên biển, chúng tôi mới đến được đảo. Khác với sự hình dung của tôi về một hòn đảo hoang vắng, Cồn Cỏ hiện ra như một đô thị nhỏ với trụ sở các cơ quan, nhà cửa, đường phố khang trang, ngăn nắp.

Chủ nhật. Tôi đến nhà khách của UBND huyện đảo, tìm anh Lê Quang Lanh, Bí thư kiêm Chủ tịch huyện đảo Cồn Cỏ. Hóa ra, anh Lanh đang ở quán cà phê và gọi người dẫn tôi đến gặp. Anh từ tốn, chưa nói gì về công việc. Xong chầu cà phê, đột nhiên anh bảo Nguyễn Thanh Nghĩa ở Huyện đoàn Cồn Cỏ lấy xe máy dẫn tôi đi một vòng thăm đảo. Sau này, tôi nghiệm ra, có lẽ anh Lanh muốn tôi được trực tiếp cảm nhận, hiểu biết về đảo trước khi anh nói đến công việc.

Anh Lê Quang Lanh cho biết, ở Cồn Cỏ trước năm 2000 chưa có dân, chỉ có bộ đội đồn trú làm nhiệm vụ quân sự. Tháng 3-2002 có 43 đoàn viên Thanh niên xung phong (TNXP) ra xây dựng đảo. Đến năm 2004 thì Huyện đảo Cồn Cỏ chính thức được thành lập với định hướng xây dựng Cồn Cỏ trở thành một đảo du lịch, cơ cấu: du lịch- dịch vụ- thủy sản- lâm nông nghiệp. Đây là cột mốc chuyển từ đảo quân sự sang đảo dân sự. Trong 10 năm phát triển (2004- 2014), Cồn Cỏ đã xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ quốc phòng, đã hình thành và khẳng định một thực thể kinh tế lãnh thổ cấp huyện trên một đảo tiền tiêu, chứng minh tính đúng đắn của dân sự hóa. Đảo có dân số gần 400 người. Lứa TNXP ngày đó, nay có 11 người đã thành đôi, trụ lại ở khu nhà 15 hộ. Đó là những cặp vợ chồng như Diệu- Nhân, Hiền- Ái, Phong- Nhung, Nga- Vĩnh...

Đôi vợ chồng Hiền- Ái, những cư dân đầu tiên của Huyện đảo Cồn Cỏ

Tôi đến thăm nhà của vợ chồng Nguyễn Đức Hiền- Nguyễn Thị Thúy Ái, hai người đều là TNXP ra đảo chuyến đầu tiên. Hiền đang làm nghề đi biển, bủa lưới gần bờ; còn Ái là công nhân vệ sinh môi trường của huyện. Họ có hai con gái ngoan, xinh là Ngọc Ánh và Khánh Ly. Đặc biệt, bé Ngọc Ánh sinh ngày 10-8-2003 là công dân đầu tiên sinh ra trên đảo Cồn Cỏ. Vì ở đảo chỉ có trường mẫu giáo, nên đến tuổi đi học lớp 1 phải gửi vào đất liền theo học. Ngọc Ánh hiện ở với ông bà ngoại, học lớp 6 Trường THCS Cửa Tùng. Chị Trần Thị Quyệt ở xã Vĩnh Giang (huyện Vĩnh Linh) cũng là TNXP tình nguyện ra xây dựng đảo đợt đầu 2002 và trở thành cư dân của đảo. Chị làm việc ở Cảng cá huyện Cồn Cỏ. Hiện chị là công nhân môi trường đô thị với mức lương 3 triệu đồng/tháng. Anh Phạm Thanh Tuấn, Bí thư Huyện đoàn Cồn Cỏ cho biết, toàn huyện có 5 tổ chức đoàn trực thuộc và 2 tổ chức đoàn phối thuộc với 132 Đoàn viên Thanh niên tham gia sinh hoạt. Huyện đoàn đã phối hợp với Ban xây dựng Đảng huyện ủy mở một lớp cảm tình Đảng với 34 đoàn viên ưu tú và đã có 23 đồng chí vinh dự được kết nạp vào Đảng. Các Đoàn viên Thanh niên trên đảo đã mạnh dạn áp dụng ngành nghề mới, thị trường mới để sản xuất kinh doanh, có thu nhập từ 50 triệu đến 100 triệu đồng/tháng, điển hình như gia đình các anh Lê Văn Hiền, Lê Văn Vĩnh… Các mô hình chăn nuôi bò, lợn, dê, gà ở đoàn cơ sở quân sự, chi đoàn Công an huyện, chi đoàn phối hợp đồn Biên phòng Cồn Cỏ.

Cồn Cỏ sẽ vươn mình

Cồn Cỏ là một hòn đảo đẹp và trù phú. Nơi đây có thảm thực vật rừng phong phú với rừng chiếm đến 70%, có nhiều loại gỗ quý như gụ, lim, chò, dạ hương... Bao quanh đảo là một ngư trường rộng lớn, tập trung nhiều loại hải sản như cá, mực, tôm hùm, con khởi (một loại như cua, nhưng nhỏ hơn, rất ngon, chỉ có ở Cồn Cỏ); đặc biệt là cua đá. Con cua đá ở đảo Cồn Cỏ đã lừng danh qua bài hát của Ngọc Cừ: “Cồn Cỏ có con cá đua là con cua đá...”. Khu bảo tồn biển Cồn Cỏ đã được thành lập từ tháng 2-2010, có diện tích 4.532 ha, nơi đây có nhiều rặng san hô đẹp, còn khá nguyên vẹn, nước trong và ấm, rất thích hợp với du lịch. Bên cạnh đó, Cồn Cỏ còn có tiềm năng du lịch nghỉ dưỡng, thể thao trên biển, lặn biển, đi dạo đường mòn trong rừng... Cồn Cỏ lại không cách quá xa và không gần bờ (cách Cửa Tùng 15 hải lý, cách Cửa Việt 17 hải lý). Kết nối tam giác Cửa Việt- Cửa Tùng- Cồn Cỏ cho du khách trên tuyến Hành lang kinh tế Đông- Tây, qua cửa khẩu Lao Bảo, vốn là con đường ra biển ngắn nhất dành cho các du khách ở sâu trong nội địa Thái Lan, Lào, Myanmar là một ý tưởng quá thú vị. Cồn Cỏ còn có sự hấp dẫn là một chiến trường xưa, là “một pháo hạm không chìm” của Việt Nam hiên ngang giữa biển Đông trong thời kỳ giữ nước. Vậy, vì sao Cồn Cỏ chưa phát triển xứng với tiềm năng của mình?

Đoàn viên thanh niên đảo Cồn Cỏ ra quân trồng 3.000 cây xanh trên đảo

Anh Lê Quang Lanh trăn trở, hiện nay, vấn đề cốt tử ở đảo Cồn Cỏ là nước ngọt, đã được giải quyết, nhưng khó khăn bây giờ là điện. Phát điện phải chạy bằng máy diezen; trước tháng 2-2014 thì mỗi ngày chỉ có điện 12 giờ, hiện nay mỗi ngày có điện 15 giờ, không đáp ứng đủ cho nhu cầu sinh hoạt và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Mong muốn của huyện đảo là Nhà nước đầu tư xây dựng công trình cấp điện từ hệ thống lưới điện quốc gia cho huyện đảo Cồn Cỏ bằng cáp ngầm. Bên cạnh đó là phương tiện đi lại. Hiện nay, cán bộ, nhân dân, các nhà đầu tư và du khách ra đảo, vào đất liền đều đi nhờ tàu công vụ của huyện hoặc tàu quân sự, tàu chở hàng, tàu đánh cá. Đã 10 năm thành lập nhưng huyện đảo Cồn Cỏ vẫn chưa có một chiếc tàu vận chuyển hành khách giữa đảo và đất liền. Một chiếc tàu như vậy, theo anh Lê Quang Lanh, đầu tư khoảng 40 tỷ đồng. Mức kinh phí này vượt ra ngoài khả năng của huyện đảo Cồn Cỏ và tỉnh Quảng Trị.

Đêm trên đảo Cồn Cỏ rất yên tĩnh và thơ mộng. Các con đường chính của đảo đã được tráng nhựa và có đèn đường. Chúng tôi đi dạo trong cái rét ngọt đầu đông. Ngoài kia, tiếng sóng biển vỗ rì rào. Mười năm, Cồn Cỏ đã lột xác thay da. Sự đổi thay này thật kỳ vỹ, bởi vì như anh Lê Quang Lanh cho biết, đưa được một cân thép, một bao xi- măng ra xây dựng đảo đều là chuyện không dễ. Nhà xây dựng ở đảo đắt gấp đôi nhà ở đất liền. Bờ kè chống xói lở bảo vệ đảo dài 2,2 km có chi phí lên đến 250 tỷ đồng. Cồn Cỏ như một cô gái đẹp chỉ mới trở mình, thức giấc! Bao giờ, “người đẹp” Cồn Cỏ mới tỏa hương sắc? Tôi tin, ngày đó không xa, khi hòn đảo tiền tiêu này đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư gần xa.