12 hành động cấp bách để bảo vệ động vật hoang dã

Ngà voi nhập lậu trong vụ việc liên quan đến đối tượng Hoàng Văn Hảo do Hải quan Hải Phòng chủ trì bắt giữ ngày 6/2/2023. Ảnh: T.Bình

Còn nhiều thách thức trong xử lý đối tượng cầm đầu

Trao đổi với Tạp chí Hải quan, đại diện Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) chia sẻ, thời gian qua, cơ quan chức năng Việt Nam đã có những nỗ lực và bước tiến đáng kể trong công tác đấu tranh, ngăn chặn vi phạm về động vật hoang dã cũng như nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ động vật hoang dã.

Tuy nhiên, ENV xác định còn nhiều thách thức, điển hình như việc xóa bỏ triệt để các đường dây buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia và trừng trị những đối tượng cầm đầu.

Theo dữ liệu của ENV, từ năm 2017 đến nay, mới chỉ có 5 trên tổng số khoảng 20 đối tượng cầm đầu các đường dây buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia có quy mô lớn bị bắt giữ và xử lý.

Trong khi đó, nhiều vụ án thu giữ hàng tấn động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm tại khu vực cảng, không có đối tượng nào bị đưa ra xét xử hoặc đối tượng bị xử lý chỉ đóng vai trò thứ yếu.

Những vấn đề trên đòi hỏi các cơ quan thực thi pháp luật ở Trung ương và địa phương phải tập trung nhiều nguồn lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế và sử dụng các phương pháp, cách thức phù hợp để điều tra, xử lý các vụ việc buôn bán, vận chuyển động vật hoang dã lớn, đặc biệt tại khu vực cảng.

Song song đó là phát hiện và truy cứu trách nhiệm hình sự các đối tượng cầm đầu để triệt phá hoàn toàn những đường dây buôn bán động vật hoang dã lớn đang làm giàu bất chính từ đa dạng sinh học nước nhà.

Ngoài ra, ENV tiếp tục đề xuất ban hành danh mục các loài động vật hoang dã được phép nuôi thương mại tại Việt Nam như một giải pháp cấp thiết trước mắt để giải quyết tình trạng nhập lậu và hợp pháp hóa động vật hoang dã có nguồn gốc bất hợp pháp.

Một vấn đề “nhức nhối” khác cũng được ENV đề xuất là việc ngăn chặn sự du nhập và phát triển của các sinh vật cảnh ngoại lai.

Chỉ riêng năm 2023, ENV đã ghi nhận hơn 316 vụ vi phạm với khoảng 19.320 cá thể động vật hoang dã ngoại lai bị buôn bán hoặc nuôi nhốt. Việc buôn bán trái phép các loài ngoại lai là mối đe dọa tiềm ẩn với đa dạng sinh học và sức khỏe con người nên đòi hỏi cơ quan chức năng cần ưu tiên quan tâm xử lý.

Chặn cung, giảm cầu

Để góp phần đấu tranh triệt để với tội phạm liên quan đến buôn bán động vật hoang dã, ENV vừa ra mắt tài liệu “Những hành động cấp bách bảo vệ động vật hoang dã trước nguy cơ tuyệt chủng: 2024”. Trong tài liệu này, ENV đề xuất nhiều giải pháp để ngăn chặn nguồn cung và giảm nguồn cầu liên quan đến động vật hoang dã.

Theo bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV, tất cả hành động được liệt kê trong tài liệu nêu trên đều mang tính khẩn cấp và đòi hỏi sự vào cuộc của các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan chức năng để có thể giải quyết triệt để.

ENV đặc biệt nhấn mạnh sự cần thiết phải tập trung điều tra, bắt giữ và xử lý các đối tượng cầm đầu những đường dây buôn bán động vật hoang dã lớn cũng như việc ban hành một danh mục loài động vật hoang dã được phép nuôi thương mại để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ động vật hoang dã và làm chậm lại quá trình suy giảm sự đa dạng sinh học tại Việt Nam.

Trong bối cảnh nhiều loài động vật hoang dã đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, Hội nghị thượng đỉnh đa dạng sinh học Liên hợp quốc (COP16) vừa được tổ chức vào cuối tháng 10/2024 tiếp tục hướng đến mục tiêu giải quyết sự suy giảm nghiêm trọng về đa dạng sinh học toàn cầu.

Việt Nam là thành viên tham gia Công ước về đa dạng sinh học từ năm 1994 và đã luôn thể hiện trách nhiệm đối với quốc tế trong việc bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.