Hành lang pháp luật khá đầy đủ về chống xâm phạm quyền SHTT trong thương mại điện tử

Ông Trần Giang Khuê

Ông đánh giá như thế nào về thực trạng kinh doanh hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, nhất là trong quá trình các doanh nghiệp đang thúc đẩy chuyển đổi số như hiện nay?

Chúng ta thấy, một trong những hiệu quả tích cực của chuyển đổi số, đặc biệt trong cách mạng công nghiệp lần thứ tư chính là áp dụng tất cả các công nghệ thông tin, công nghệ trong chuyển đổi số, như: trí tuệ nhân tạo, hay những công nghệ số khác trong sản xuất kinh doanh, quản lý, điều hành và mang lại những giá trị về vật chất, tinh thần rất tích cực cho con người. Đặc biệt với doanh nghiệp chuyển đổi số hỗ trợ quảng cáo thương hiệu, bán hàng nhiều hơn, đem lại giá trị và lợi nhuận nhiều hơn.

Ngược lại, trên môi trường số hành vi xâm phạm quyền SHTT gia tăng, các website, các kênh thương mại điện tử, các mạng xã hội, kể cả mới đây một loạt vụ liên quan đến Tiktok, những người mẫu, người nổi tiếng cũng quảng cáo bán hàng triệu sản phẩm trong một buổi livestream mang lại giá trị rất lớn. Tuy nhiên, chính họ cũng không kiểm soát được đâu là hàng xâm phạm quyền SHTT, đâu là hàng giả và kể cả hàng lậu không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Chúng ta thấy internet phi biên giới có thể bán hàng ở bất kỳ đâu, bất kỳ nơi nào và thậm chí ở nước ngoài cũng có thể quảng cáo truyền thông bán hàng ở Việt Nam, họ sao chép rất nhanh nhưng tình trạng vi phạm, xâm phạm quyền SHTT diễn ra phổ biến. Các kênh, các tổ chức trung gian, các sàn thương mại điện tử… rất khó để cho chính những chủ sở hữu những kênh này có thể kiểm soát, ràng buộc và thường là họ sẽ đẩy những thỏa thuận trách nhiệm thuộc về người bán hàng hoặc là người tiêu dùng.

Trong thời gian qua, song song với việc kiểm tra, giám sát những cơ sở bán hàng trực tiếp, như chợ Bến Thành, Trung tâm thương mại Sài Gòn Square TPHCM; những cơ sở tại đường Nguyễn Trãi hoặc một loạt tuyến đường mà lực lượng Quản lý thị trường và lực lượng liên ngành ra quân kiểm tra, bắt giữ hàng vi phạm, các cơ quan, ban ngành cũng đã làm rất chặt việc kiểm soát các kênh thương mại điện tử, mạng xã hội để tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bảo vệ uy tín cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính; tạo môi trường thu hút đầu tư từ những doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam.

Trước thực trạng trên, cơ quan chức năng có những giải pháp gì để kiểm soát hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, thưa ông?

Giải pháp đầu tiên chính là xây dựng cơ chế, xây dựng quy định pháp luật chặt chẽ, nghiêm minh và đồng bộ hơn.

Thứ hai, cần sự ra quân đồng bộ của các cơ quan, ban ngành: Quản lý thị trường, Công an, Hải quan... song song với đó là các cơ quan chuyên môn như Cục SHTT, Viện Khoa học SHTT và kể cả báo chí cùng đồng hành.

Đặc biệt chính người tiêu dùng và các hiệp hội lên tiếng tố cáo tẩy chay hàng giả cũng là những biện pháp rất quan trọng. Chúng tôi hy vọng, kênh báo chí mạnh mẽ lên tiếng và đồng hành trong công tác phòng, chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, gian lận thương mại.

Ông vừa để cập đến việc sửa luật, vậy cơ quan chức năng có bổ sung những trường hợp như hiện nay là các nền tảng thương mại thương mại điện tử mới hay không?

Một trong những điều thấy ngay là Điều 198a tại Luật SHTT đã có nội dung quy định liên quan đến bảo vệ quyền SHTT trên môi trường số, tăng cường những biện pháp xử lý hướng tới môi trường số.

Song song đó là một loạt nghị định, thông tư hướng đến xử lý về tên miền có xâm phạm quyền SHTT; liên quan đến các trang thương mại điện tử có những hành vi bán hàng giả, xâm phạm quyền với những trách nhiệm như: thông tin cảnh báo, gỡ bỏ, loại trừ, thậm chí buộc phải đổi tên miền và không cho bán hàng trên những trang thương mại điện tử, những trang mạng xã hội nếu như có hành vi xâm phạm, vi phạm.

Như vậy, hành lang pháp lý đã đủ để cơ quan chức năng xử lý các hành vi vi phạm về hàng giả, xâm phạm quyền SHTT trong tình hình mới, thưa ông?

Theo tôi, hành lang pháp luật Việt Nam đã khá đầy đủ và đồng bộ từ quy định của Luật SHTT, Bộ luật Hình sự, những quy định liên quan đến cạnh tranh, thương mại, đầu tư, chuyển giao công nghệ…, đặc biệt liên quan đến nghị định, thông tư về phòng, chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT trên cả môi trường số lẫn môi trường truyền thống đều khá đầy đủ. Điều cần nhất là sự ra quân, đồng hành của các cơ quan chức năng, cũng như sự phối hợp nhịp nhàng để tránh chồng chéo.

Xin cảm ơn ông!