Cần chính sách tốt hơn trong tập trung đất đai để phát triển nông nghiệp
GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường |
Ông nhận định thế nào về thực trạng quản lý đất nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay?
- Ngay từ năm 2013, Việt Nam đã xác định kinh tế nông nghiệp sẽ phải là 1 ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam. Nếu muốn là ngành kinh tế mũi nhọn, ngoài những việc như chế biến, dịch vụ, XK…, làm ra nông sản là câu chuyện rất quan trọng, là “gốc” của vấn đề.
Vấn đề quan hệ sở hữu rất được quan tâm, nếu như ngày xưa mối quan tâm lớn là quan hệ giữa địa chủ và nông dân thì hiện nay quan hệ sở hữu đã khác đi. Đó là quan hệ giữa các cá thể nông dân, trong đó có nông dân giàu, nông dân nghèo; thậm chí có trang trại, có cả DN kết hợp với nông dân…, rất nhiều thứ. Tuy nhiên, những câu chuyện này chưa được làm rõ trong Luật Đất đai 2013.
Có những lo lắng đã được đặt ra như liệu có hình thành tầng lớp địa chủ mới hay không, song tôi cho rằng chưa đến mức lo. Kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, thực chất địa chủ mới nằm trong các DN chứ không nằm trong nông dân. Việc sửa Luật Đất đai 2013, có liên quan đến đất nông nghiệp còn rất nhiều vấn đề phải nghiên cứu, phải làm. Nhiều câu chuyện phải lo, thứ nhất là để cho nông dân yên tâm làm nông nghiệp; thứ hai, còn một lượng nông dân chuyển sang khu vực phi nông nghiệp cũng vẫn chuyển được một cách tốt đẹp.
Có ý kiến cho rằng, nông nghiệp Việt Nam vốn được phát triển chủ yếu dựa vào hộ nông dân cá thể với các mảnh ruộng nhỏ lẻ, phân tán, khó phát triển lớn mạnh. Điều này phần nào phản ánh thực trạng quản lý, sử dụng đất nông nghiệp của Việt Nam còn những điểm bất ổn. Quan điểm của ông như thế nào?
- Thứ nhất, phải nói rằng việc giao đất của hợp tác xã cho hộ gia đình cá nhân theo quy định tại Luật Đất đai 1993 và Nghị định của Chính phủ năm 1994 là chính sách đất đai tuyệt vời. Bởi vì, điều này đã giải phóng được sức lao động của người nông dân, hay nói cách khác là giải phóng được sức sản xuất, từ đó làm cho nông nghiệp Việt Nam từ nền kinh tế nông nghiệp không đủ gạo cho dân trở thành nền kinh tế nông nghiệp XK được gạo cho các nước khác.
Tuy nhiên, hiện nay, nông sản của Việt Nam chỉ có một số loại nhất định được XK đến các thị trường “khó tính” như Mỹ, EU với mức giá cao. Còn đại đa số hàng hoá vẫn chủ yếu XK sang thị trường Trung Quốc. Vừa qua, hàng nghìn xe nông sản vẫn tồn đọng tại cửa khẩu biên giới XK sang Trung Quốc. Đó là thực tế rất đau lòng.
Chính sách giao đất của hợp tác xã cho hộ gia đình cá nhân là chính sách tốt nhưng đã hết phát huy tác dụng. Sau nhiều năm nhìn lại có thể thấy, sức XK của ngành nông nghiệp vẫn tốt nhưng nông nghiệp Việt Nam vẫn bị chia cắt nhỏ lẻ, không có cách nào có thể tập trung lại được.
"Bài toán" trung tâm hiện nay vẫn là tập trung, tích tụ đất đai để có một nền nông nghiệp quy mô lớn; từ đó mới áp dụng được công nghệ cao, kỹ thuật cao vào sản xuất nông nghiệp, có nền nông nghiệp chất lượng cao hơn, hướng tới chinh phục các thị trường XK “khó tính” với mức giá cao hơn. Lúc đó, nông nghiệp Việt Nam mới đỡ được cảnh hàng nghìn xe xếp hàng chờ tại biên giới Trung Quốc.
Theo ông, để người nông dân gắn bó với đất đai, đặc biệt là người dân nghèo có thể sống ổn định, phát triển bền vững từ việc khai thác, sử dụng đất nông nghiệp, cần thay đổi điểm mấu chốt nào trong quy định của pháp luật về đất nông nghiệp?
- Khi người nông dân cảm thấy thu nhập từ đất nông nghiệp đủ sống thì tự khắc họ sẽ “yêu” đất nông nghiệp. Đó là quy luật tự nhiên. Nhiều người hiện nay nói về vấn đề bỏ đất hoang, đó là bởi việc làm nông nghiệp không giúp người dân đủ sống như làm các công việc khác, ví dụ như làm phu hồ. Người ta đi làm vài ngày đã bằng làm nông nghiệp cả tháng.
Trong câu chuyện này, tại Hàn Quốc, Nhật Bản cũng đã có những cách xử lý linh hoạt. Ví dụ, Nhật Bản đã tạo ra các “ngân hàng” đất nông nghiệp. Ai có đất nông nghiệp không sử dụng gửi vào “ngân hàng” này và thu được khoản lãi nhất định. Với Hàn Quốc, họ tạo ra một trung tâm thu nhận đất nông nghiệp. Trung tâm này không mang tính lợi nhuận nhưng có vai trò điều phối xã hội để làm sao cho đất nông nghiệp đó được sử dụng vào những mục đích nhất định của nông nghiệp. Trung tâm làm cho đất nông nghiệp thường xuyên được sử dụng. Đáng chú ý, các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc không phạt người bỏ hoang đất nông nghiêp mà dùng nhiều cách để sử dụng đất nông nghiệp khi bị bỏ hoang.
Điều thứ hai tôi muốn nhắc tới hiện nay là, Việt Nam phải làm như thế nào để tích tụ, tập trung đất đai khi đất đai nông nghiệp rơi vào tình trạng rất manh mún. Câu chuyện này thực ra là phải xây dựng một quan hệ sản xuất mới. Ví dụ, Việt Nam phải tích cực trong câu chuyện chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với trường hợp người nông dân thực sự không cần đến đất nông nghiệp, chuyển sang hẳn lao động phi nông nghiệp.
Khi họ có đảm bảo về thu nhập từ khu vực phi nông nghiệp nên khuyến khích họ chuyển nhượng sang cho những người có khả năng tập trung đất. Những người có nhiều đất, mang lại lợi ích cho nhiều người lao động khác trên khu vực nông nghiệp thì phải hoan nghênh, có chính sách hỗ trợ. Nhìn chung, câu chuyện tập trung, tích tụ đất đai vẫn đang cần những chính sách tốt hơn.
Xin cảm ơn ông!
Tin liên quan
Xuất siêu nông, lâm, thủy sản tăng trưởng hơn 50%
16:50 | 16/12/2024 Xuất nhập khẩu
Quản chặt mã số vùng trồng để bảo đảm phát triển bền vững ngành dừa
15:56 | 13/12/2024 Kinh tế
Bộ Tài chính triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn
15:51 | 13/12/2024 Tài chính
Kim ngạch xuất nhập khẩu tiến tới mốc lịch sử khoảng 800 tỷ USD
15:45 | 23/12/2024 Xuất nhập khẩu
Xuất khẩu 2024 có thể lập đỉnh mới hơn 400 tỷ USD
09:38 | 23/12/2024 Xuất nhập khẩu
Đánh thức tiềm năng dược liệu vùng Đồng bằng sông Cửu Long
08:38 | 23/12/2024 Kinh tế
Trung Đông- thị trường tiềm năng xuất khẩu thủy sản của Việt Nam
15:28 | 22/12/2024 Kinh tế
(INFOGRAPHICS) Xuất nhập khẩu nửa đầu tháng 12 có chiều hướng giảm
10:54 | 22/12/2024 Infographics
Xuất khẩu dừa bước vào chu kỳ tăng tốc
09:52 | 22/12/2024 Kinh tế
Xuất nhập khẩu chính thức đạt gần 750 tỷ USD
18:24 | 20/12/2024 Xuất nhập khẩu
Cơ hội bền vững để hàng Việt Nam thâm nhập thị trường toàn cầu
08:00 | 20/12/2024 Kinh tế
Nắm bắt xu thế chuyển đổi xanh - Cơ hội sống còn của doanh nghiệp Việt Nam
07:53 | 20/12/2024 Kinh tế
Diễn biến nào của lãi suất cho vay trong năm 2025?
21:39 | 19/12/2024 Kinh tế
Nhập khẩu từ Trung Quốc cao kỷ lục đạt hơn 130 tỷ USD
14:40 | 19/12/2024 Xuất nhập khẩu
TP Hồ Chí Minh: Đa dạng hình thức hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa
07:46 | 19/12/2024 Kinh tế
Phòng vệ thương mại bảo vệ các ngành sản xuất trong nước
16:40 | 18/12/2024 Kinh tế
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Chìa khóa để TPHCM tiến vào kỷ nguyên mới, vươn lên cùng khát vọng dân tộc
Kim ngạch xuất nhập khẩu tiến tới mốc lịch sử khoảng 800 tỷ USD
Thu giữ khoảng 11 tấn pháo trong các thùng hàng có hình quả táo
Thêm cẩu giàn được bố trí tại bến số 3, 4 cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng
Bridgestone thực hiện chính sách bảo vệ môi trường tại Việt Nam
(Infographics) Tổng thu từ xuất nhập khẩu các tỉnh, thành vùng Tây Nguyên
10:50 | 15/12/2024 Hải quan
(INFOGRAPHICS) Kim ngạch hơn 67 tỷ USD, Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam
11:29 | 04/12/2024 Infographics
(INFOGRAPHICS): Tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tuân thủ
16:30 | 06/12/2024 Infographics
(INFOGRAPHICS) Tổng thu từ XNK các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ
16:33 | 06/12/2024 Xuất nhập khẩu
(INFOGRAPHICS) 66 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 11
14:29 | 12/12/2024 Infographics