Việt Nam đứng trước nguy cơ trở thành nước "nhập siêu" các sản phẩm chăn nuôi

Mỗi tuần nhập lậu khoảng 240 tấn gà đẻ thải loại

Theo Cục trưởng Cục Chăn nuôi Dương Tất Thắng, cùng với thời tiết khí hậu khá thuận lợi, không có rét đậm, rét hại kéo dài, các địa phương triển khai công tác kiểm soát dịch bệnh khá tốt nên tình hình chăn nuôi quý 1/2024 tương đối ổn định cả về tổng đàn và tốc độ tăng trưởng. Trong quý 1/2024, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi ước đạt 113 triệu USD, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, thịt, phụ phẩm dạng thịt và phụ phẩm ăn được sau giết mổ của động vật là 38,2 triệu USD; sữa và sản phẩm sữa là 36,8 triệu USD.

Ở chiều ngược lại, ước kim ngạch nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi khoảng 702 triệu USD, giảm 6,7% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, thịt, phụ phẩm dạng thịt và phụ phẩm ăn được sau giết mổ của động vật là 336 triệu USD; sữa và sản phẩm sữa là 236 triệu USD.

Cục Chăn nuôi dự báo nguồn cung thịt gia súc, gia cầm vẫn cơ bản được bảo đảm, nhu cầu tiêu thụ không tăng cao khi thời tiết chuẩn bị bước vào giai đoạn nắng nóng, nên dự báo giá các sản phẩm gia súc, gia cầm có khả năng giảm khi bước vào mùa nắng nóng, tiêu thụ chậm.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi gia cầm, cần kiểm soát chặt nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi chính ngạch và tiểu ngạch. Với nhập khẩu chính ngạch, theo Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi gia cầm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang giao Cục Thú y sửa đổi Thông tư 25/2016/TT-BNNPTNT quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật trên cạn. Đây là cơ hội để rà soát lại và bổ sung thêm các quy định chặt chẽ hơn đối với các sản phẩm chăn nuôi nhập khẩu, từ đó, tạo hàng rào kỹ thuật đối với các sản phẩm chăn nuôi.

Đối với nhập lậu, năm 2023, Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm cùng các lực lượng chức năng đã vào cuộc quyết liệt nên kiểm soát khá tốt việc nhập lậu gia cầm từ biên giới phía Bắc, từ đó tạo điều kiện cho chăn nuôi trong nước. “Tuy nhiên, nhập khẩu gà lậu, đặc biệt là gà đẻ loại thải ở biên giới phía Nam vẫn diễn ra. Theo con số cập nhật ước tính hiện nay, mỗi tuần chúng ta nhập lậu khoảng 60.000 con gà đẻ thải loại từ biên giới Việt Lào, trong đó, có nhiều gà có nguồn gốc Thái Lan, tương đương 240 tấn/tuần, lên tới 720 tấn/tháng. Con số này là khá lớn", ông Sơn đánh giá.

Lực lượng Hải quan Chi Ma phối hợp bắt giữ gia cầm nhập lậu. Ảnh: Trường Giang

Thanh tra các doanh nghiệp nhập khẩu động vật, sản phẩm động vật

Cũng theo ông Nguyễn Thanh Sơn, một số doanh nghiệp được nhập khẩu chính thức do họ nuôi gà ở Thái Lan sau đó nhập khẩu về Việt Nam, nhưng cũng có một số doanh nghiệp trà trộn gà đẻ thải loại và nhập khẩu vào Việt Nam qua biên giới. Do đó, cuộc chiến chống buôn lậu cần phải làm liên tục, tổ chức chiến dịch kiểm tra nhập khẩu chính ngạch ở miền Trung và miền Nam để có giải pháp kiểm soát.

Để nâng cao sức cạnh tranh của ngành chăn nuôi trong nước, ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội chăn nuôi Việt Nam kiến nghị các cơ quan chức năng cần có biện pháp kiểm soát sản phẩm chăn nuôi nhập khẩu, trong đó, với hàng chính ngạch cần gia tăng việc xây dựng hàng rào thương mại. Đồng thời, cần cấm nhập khẩu tiểu ngạch bởi trong bối cảnh chăn nuôi tăng trưởng từ 3-5%, trong khi đó dân số không tăng thì thực phẩm không sợ thiếu. Đây là những nút thắt cần tháo gỡ về cả trước mắt và lâu dài cho ngành chăn nuôi, nếu không Việt Nam sẽ trở thành nước siêu nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi.

Đứng ở góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Văn Long, Cục trưởng Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, đến nay Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), ký 19 Hiệp định thương mại tự do (FTA). Luật Chăn nuôi cũng quy định nguyên tắc hoạt động chăn nuôi là đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, tuân thủ điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Việt Nam cũng đang theo cơ chế thị trường và đề nghị các nước công nhận là nền kinh tế thị trường. Vì thế không thể đặt ra sân chơi riêng mà vi phạm hoặc xung đột với các điều ước đã ký kết.

Cũng theo ông Nguyễn Văn Long, thực tế thời gian qua, Việt Nam đã làm chặt một số quy định liên quan đến nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi. Chỉ trong năm 2023 Cục Thú y, đã ban hành 145 văn bản gửi 58 quốc gia liên quan đến việc xuất khẩu động vật, sản phẩm động vật vào Việt Nam, yêu cầu rà soát một cách toàn diện tất cả những mặt hàng nhạy cảm, phức tạp. Trong 3 tháng đầu năm 2024 đã tiếp tục ban hành 120 văn bản gửi 50 quốc gia. Mới đây Cục Thú y đã trình Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ký các quyết định thanh tra, theo đó dự kiến năm nay hàng chục doanh nghiệp liên quan đến nhập khẩu động vật, sản phẩm động vật sẽ bị thanh tra.

Bên cạnh đó, Cục trưởng Thú y cũng cho rằng cần sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật, như Nghị định số 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm, trong đó cho phép định kỳ, đột xuất đi thanh tra, kiểm tra dịch bệnh; bổ sung chỉ tiêu an toàn thực phẩm vào sản phẩm nhập khẩu.