"Không ưu đãi tràn lan cho công nghiệp ô tô"

Ông có ý kiến thế nào về quan điểm cho rằng, do chính sách ưu đãi, khuyến khích chưa hợp lý, ngành CN ô tô đã phát triển không như mục tiêu đề ra?

Nhiều người vẫn nói chúng ta thất bại trong việc phát triển ngành CN ô tô. Theo tôi nói như vậy là không chính xác. Chúng ta đã đạt được mục tiêu đề ra đối với dòng xe tải, xe khách, xe chuyên dụng... chỉ có thể dùng từ “thất bại” hay không đạt được mục tiêu là dòng xe du lịch.

Về nguyên nhân không đạt được mục tiêu thì có rất nhiều như dung lượng thị trường nhỏ, nhiều DN tham gia, nhiều chủng loại xe, chính sách hạn chế xe cá nhân tham gia giao thông, quản lý chưa đồng bộ, chặt chẽ... nhưng có một nguyên nhân theo tôi là khá quan trọng, đó là chính sách thay đổi nhiều, nhanh khiến DN “trở tay không kịp” (có năm chính sách liên quan đến thuế thay đổi tới 2-3 lần). Chúng ta đã không có một hệ thống chính sách (khuyến khích, ưu đãi) đủ ổn định trong thời gian dài để DN có định hướng, kế hoạch đầu tư phát triển sản xuất.

Một điểm nữa cũng cần được thẳng thắn nhìn nhận đó là có nhiều bộ, ngành cùng có trách nhiệm, cùng có quyền “quản” một ngành, mà quan điểm giữa các bộ, ngành ít khi thống nhất, thậm chí ngay trong một bộ, quan điểm giữa các cục, vụ cũng không giống nhau, trong khi không có bộ nào có quyền quyết định chính vì vậy khó có thể có một chính sách đồng bộ cho sự phát triển của ngành này.

Chúng ta đã lỡ cơ hội, trong khi Thái Lan và Indonesia đã nắm được và phát triển rất nhanh. Tới đây lộ trình giảm thuế trong khu vực ASEAN sẽ giảm nhanh, xu thế NK xe nguyên chiếc từ các nước trong khu vực tăng cao, liệu chúng ta cần thực hiện các chính sách ưu đãi cho đầu tư phát triển xe du lịch nữa hay không thưa ông?

Chúng ta vẫn xác định đây là ngành CN quan trọng vậy nên vẫn phải có chính sách khuyến khích đầu tư lắp ráp, sản xuất trong nước. Quan điểm của Chính phủ và cũng là của Bộ Công Thương khi trình là sẽ nghiêng về khuyến khích đầu tư phụ tùng linh kiện (bắt đầu từ những thứ đơn giản) để tham gia vào chuỗi giá trị trong khu vực, tiến tới toàn cầu; khuyến khích đầu tư, mở rộng đối với dòng xe tải, xe khách đáp ứng nhu cầu trong nước. Chúng ta sẽ không ưu đãi tràn lan cho cả ngành, mà thay vào đó là ưu đãi theo dự án. Dự án nào phù hợp, có hiệu quả sẽ ưu đãi thậm chí ưu đãi đặc biệt, ưu đãi vượt khung để thúc đẩy phát triển nhanh.

Tôi tin rằng sẽ không có chuyện chuyển sang NK xe nguyên chiếc 100%. Bởi các DN (cả trong nước và liên doanh) đều đã và đang đầu tư khá lớn cho sản xuất và lắp ráp. Hiện việc lắp ráp trong nước vẫn có lợi thế (đơn cử như lợi thế về lao động) và tới đây là chính sách thuế, phí... nên các DN sẽ vẫn sản xuất lắp ráp. Và trong các Quyết định cụ thể đi theo Chiến lược và Quy hoạch vừa được phê duyệt mà các bộ đang dự thảo sẽ có các chính sách cụ thể hóa việc khuyến khích sản xuất trong nước.

Mặt khác, lộ trình giảm thuế nhanh hiện mới đang diễn ra trong khu vực, thuế NK sản phẩm nguyên chiếc từ các nước khác vẫn đang ở mức cao trong thời gian ngắn tới nên các DN vẫn sẽ tiếp tục tận dụng để sản xuất, lắp ráp trong nước để chiếm thị phần.

Một số dự án đầu tư sản xuất trong nước của các DN trong nước như dự án sản xuất động cơ của Trường Hải, dự án sản xuất xe du lịch mang thương hiệu Việt của Xuân Kiên đang gặp khó khăn nếu không muốn nói là tạm ngừng, trong khi đây đều là những dự án cần khuyến khích phát triển thưa ông?

Đúng vậy. Tuy nhiên cái khó của các dự án này là những vướng mắc rất cụ thể, và nói thật là do mình. Đối với Xuân Kiên, DN này đang gặp khó khăn trong việc vay vốn ưu đãi. Chúng ta có quy định ưu đãi vốn cho các dự án này nhưng DN gặp khó ngoài do thủ tục, giấy tờ hành chính thì thực tế là bản chất là chúng ta không có tiền. Mặt khác quan điểm sản xuất xe du lịch mang thương hiệu Việt cũng cần cân nhắc trong tập quán tiêu dùng của người Việt Nam. Đối với dự án của Trường Hải, chậm là do chúng ta đã kéo dài quá nhiều thời gian trong việc xem xét tiêu chuẩn khí thải dẫn tới đối tác nản, tạm ngừng...

Xin cảm ơn ông!