Quản lý nhiên liệu trên phương tiện vận tải XNC: Kinh nghiệm quốc tế để Hải quan Việt Nam tham khảo

Ảnh minh họa.

Tại Singapore, công tác quản lý nhiên liệu trên phương tiện vận tải, người khai hải quan thực hiện kê khai tương tự như quy định của Việt Nam. Mặc dù vậy, Singapore chú trọng công tác đào tạo, giáo dục pháp luật cho người dân, DN tính tự giác, tuyệt đối tuân thủ quy định pháp luật, việc buôn lậu xăng dầu chưa có tiền lệ. Hải quan Singapore khuyến khích các thương nhân thực hành quản trị và thực hiện các biện pháp kiểm soát nội bộ từ đó sẽ nhận được ưu tiên kinh doanh tốt hơn.

Hải quan Singapore thường xuyên tổ chức đối thoại với cộng đồng thương mại để hiểu nhu cầu kinh doanh và cập nhật cho họ về các diễn biến pháp lý. Hải quan Singapore cũng tiến hành tiếp cận các nhà giao dịch cụ thể để hỗ trợ giải quyết các vấn đề liên quan đến tuân thủ pháp luật. Đáng chú ý, Hải quan Singapore đã chỉ định Đại học Bách khoa Nanyang (NYP) và Đại học Bách khoa Cộng hòa (RP) cung cấp các khóa học chuyên biệt về hải quan và DN có thể đăng ký các khóa học tương ứng khi cần thiết…

Tại Trung Quốc, công tác quản lý, giám sát hải quan đối với phương tiện vận tải XNC được điều chỉnh bởi Luật Hải quan Trung Hoa 1987 (được sửa đổi, bổ sung lần thứ 5 vào năm 2017); Lệnh số 196 ngày 14/10/2010 của Tổng cục Hải quan Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quy định biện pháp để giám sát các phương tiện vận tải XNC; Thông báo số 113/2022 của Tổng cục Hải quan Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa điều chỉnh các vấn đề liên quan đến quản lý phương tiện vận tải XNC và bản kê khai hàng hóa bằng đường bộ.

Tại nội dung thứ 4 và thứ 5 Thông báo số 70 (2022) ngày 1/8/2022 của Tổng cục Hải quan Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, phương tiện vận tải XNC chuyển sang vận tải nội địa, nếu nguyên, nhiên liệu tồn đọng trên tàu vượt quá định mức hợp lý để sử dụng thì làm thủ tục hải quan theo quy định liên quan về NK hàng hóa, hoặc chuyển sang các tàu khác đến và đi. Nguyên, nhiên liệu dùng để vận chuyển nội địa sau khi chuyển đổi hoạt động sẽ không còn được hưởng ưu đãi miễn thuế như đối với tàu biển đi quốc tế.

Đối với Canada, người dân thượng tôn pháp luật, tuân thủ pháp luật, do đó, chưa thấy xảy ra hiện tượng buôn lậu nhiên liệu được Hải quan Canada (CBSA-Canada Border Services Agency) công khai.

CBSA quy định tất cả các nhà vận chuyển (forwarders) liên quan đến hàng NK đều phải gửi thông tin và chuyển đến CBSA trước khi hàng đến cảng Canada. Đối với hàng XK từ Canada, forwarders có nghĩa vụ khai báo thông tin gửi đến CBSA 24h trước khi hàng đưa lên tàu.

Đặc biệt, từ ngày 7/11/2016, CBSA quy định tất cả forwarders liên quan đến hàng hóa NK đều phải khai báo eManifest lên Hệ thống ACI (Advanced Commercial Information). Các forwarder không tuân thủ theo quy định sẽ bị áp dụng các hình phạt nghiêm khắc với mức phạt khá cao. Trong đó, những forwarders không gửi thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời cho CBSA có thể bị phạt nặng với mức dao động từ 250 USD đến 8.000 USD tùy thuộc vào mức độ vi phạm và rủi ro. Bên cạnh tiền phạt, nếu không tuân thủ có thể bị từ chối nhập cảnh, chậm trễ giao hàng và khách hàng không hài lòng…

Ngoài ra, CBSA không cho phép forwarder ủy thác cho các hãng vận chuyển (carrier) kê khai thay và các carrier được yêu cầu phải tự kê khai thông tin. Nếu CBSA xác định có rủi ro, lô hàng có thể sẽ không được xếp tại cảng/sân bay khởi hành hoặc sẽ phải chịu sự kiểm tra hải quan tốn kém và mất thời gian tại Canada.

Từ kinh nghiệm quản lý của các nước, Hải quan Việt Nam có thể tham khảo để xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật về hải quan đảm bảo theo dõi, giám sát, kiểm soát được phương tiện vận tải từ lúc nhập cảnh (tạm nhập) đến lúc xuất cảnh (tái xuất) hoặc từ lúc xuất cảnh (tạm xuất) đến lúc nhập cảnh (tái nhập). Việc theo dõi, giám sát, kiểm soát phương tiện được thực hiện mọi lúc, mọi nơi trong quá trình di chuyển, dừng đỗ bằng kỹ thuật nghiệp vụ. Trong đó, quy định cụ thể khai báo chi tiết các hàng hóa, nhiên liệu trên phương tiện phục vụ công tác quản lý, kê khai và thu thuế XNK.

Áp dụng thủ tục hải quan; truyền các dữ liệu, thông tin về phương tiện, người, hàng hóa trên phương tiện vận tải XNC. Đặc biệt, đối với hàng hóa nói chung, nhiên liệu nói riêng trên phương tiện, các nước đều yêu cầu chủ phương tiện, người khai hải quan phải kê khai thông tin chi tiết trước về hàng hóa để phục vụ công tác quản lý về hải quan.

Đối với các phương tiện mang quốc tịch Việt Nam, mang quốc tịch nước ngoài nhưng chủ sở hữu là người, DN Việt Nam nhập cảnh nếu không có kế hoạch tiếp tục xuất cảnh, muốn chuyển sang chạy tuyến nội địa, trước khi làm thủ tục chuyển sang cảng khác, Hải quan Việt Nam có thể tham khảo phương pháp quản lý của Hải quan Trung Quốc, yêu cầu chủ tàu, người khai hải quan xác định lượng nhiên liệu có trên phương tiện kê khai trên tờ khai, thực hiện nghĩa vụ thuế trước khi chạy khai thác tuyến nội địa.

Áp dụng chế tài nghiêm khắc đối với hành vi lợi dụng phương tiện vận tải để buôn lậu, vận chuyển trái phép người, hàng hóa qua biên giới với hình thức cao nhất là tịch thu phương tiện hoặc phá hủy những nơi gia cố, thiết kế hầm, hộp để cất giấu hàng hóa. Trường Hải quan Việt Nam cần lồng ghép công tác đào tạo giáo dục tuân thủ pháp luật và việc nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật về hải quan nói riêng, xây dựng tiêu chí cần và đủ trong công tác sát hạch, cấp chứng chỉ hành nghề cho người tham gia đào tạo, sát hạch.