Trừ điểm Giấy phép lái xe không phải là hình thức xử phạt vi phạm hành chính

Việc quy định trừ điểm GPLX vừa có tính chất răn đe vừa có tính chất giáo dục, động viên về việc chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Ảnh minh họa: QT

189 hành vi, nhóm hành vi bị trừ điểm GPLX

Ngay sau khi Quốc hội thông qua đồng thời nhằm triển khai Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, Bộ Công an đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm GPLX.

Tại dự thảo Nghị định này, Bộ Công an cho biết, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông là một trong những thành tố chính của hoạt động giao thông đường bộ có liên quan trực tiếp đến trật tự, an toàn giao thông. Hiện nay, pháp luật quy định các hành vi vi phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng về trật tự, an toàn giao thông đường bộ thì bị tước quyền sử dụng GPLX có thời hạn từ 1 tháng đến 24 tháng. Mỗi năm cơ quan chức năng tước quyền sử dụng GPLX có thời hạn trên 500 nghìn trường hợp vi phạm. Khi bị tước quyền sử dụng, người lái xe không được phép điều khiển phương tiện, dẫn đến tác động không nhỏ đến các hoạt động đi lại, sản xuất kinh doanh, đời sống hàng ngày của người dân. Việc tước quyền sử dụng GPLX đang thực hiện thủ công, nhiều người vi phạm bỏ giấy phép không đến nhận, tồn đọng nhiều GPLX tại cơ quan xử phạt, dẫn đến lãng phí, tăng chi phí, nhân lực nhưng vẫn chưa quản lý được quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe.

Để giải quyết tình trạng trên, theo quy định Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, điểm của GPLX được dùng để quản lý việc chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ của tài xế trên hệ thống cơ sở dữ liệu về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, bao gồm 12 điểm. Số điểm trừ mỗi lần vi phạm tùy thuộc tính chất, mức độ của hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Dữ liệu về điểm trừ GPLX của người vi phạm sẽ được cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu ngay sau khi quyết định xử phạt có hiệu lực thi hành và thông báo cho người bị trừ điểm GPLX biết. GPLX được phục hồi đủ 12 điểm khi chưa bị trừ hết điểm và không bị trừ điểm trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày bị trừ điểm gần nhất.

Cũng theo quy định, trường hợp GPLX bị trừ hết điểm thì người có GPLX không được điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ theo loại GPLX đó. Sau thời hạn ít nhất là 6 tháng kể từ ngày bị trừ hết điểm, người có GPLX được tham gia kiểm tra nội dung kiến thức pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ do lực lượng Cảnh sát giao thông tổ chức, có kết quả đạt yêu cầu thì được phục hồi đủ 12 điểm. Luật cũng quy định bằng lái mới đổi, cấp lại, nâng hạng được giữ nguyên số điểm của GPLX trước khi đổi, cấp lại, nâng hạng. Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính có thẩm quyền trừ điểm GPLX.

Cho biết rõ hơn về trừ điểm GPLX, dự thảo Nghị định quy định việc trừ điểm GPLX không phải là hình thức xử phạt vi phạm hành chính; hành vi vi phạm đã bị trừ điểm GPLX thì không áp dụng hình thức xử phạt tước quyền sử dụng GPLX. Đối với nội dung mức trừ điểm GPLX, dự thảo Nghị định quy định 189 hành vi, nhóm hành vi bị trừ điểm GPLX.

"Tiếng chuông" cảnh báo

Trong 189 hành vi, nhóm hành vi bị trừ điểm GPLX, đáng chú ý có 28 hành vi, nhóm hành vi bị trừ 12 điểm. Những hành vi, nhóm hành vi bị trừ 12 điểm gồm điều khiển xe trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở, điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy, điều khiển xe chở hàng vượt trọng tải cho phép tham gia giao thông được ghi trong Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe trên 150%, đua xe trái phép, lạng lách, đánh võng, chạy quá tốc độ trên 35km/h, đây là những hành vi vi phạm có tính chất cố ý, nguy hiểm, nguy cơ cao gây tai nạn giao thông, hủy hoại công trình giao thông...

Bộ Công an cũng khẳng định, việc quy định trừ điểm GPLX vừa có tính chất răn đe vừa có tính chất giáo dục, động viên về việc chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, mỗi lần bị trừ điểm như là "tiếng chuông" cảnh báo giúp người lái xe chấp hành pháp luật tốt hơn, GPLX chưa bị trừ hết điểm, người lái xe tiếp tục được điều khiển phương tiện tham gia giao thông, không ảnh hưởng đến hoạt động tham gia giao thông, hoạt động sản xuất kinh doanh, đời sống của người dân, qua đó bảo đảm tính nhân văn, nhân đạo của pháp luật Việt Nam và quyền của công dân được quy định trong Hiến pháp; đáp ứng yêu cầu thực tiễn, ứng dụng chuyển đổi số trong công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình hiện nay. Quy định này cũng tiếp thu kinh nghiệm quản lý an toàn giao thông của các nước tiên tiến trên thế giới, qua đó quản lý người lái xe trong suốt quá trình từ khi đào tạo, sát hạch, cấp GPLX, cho đến quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe, việc vi phạm tái phạm, từ đó sẽ tác động tới hành vi, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giúp cơ quan quản lý giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm của người lái xe.

Cho ý kiến về việc trừ điểm GPLX, Đại biểu Trần Thị Vân (đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) khẳng định, việc quy định điểm và trừ điểm của GPLX xe là phù hợp và rất cần thiết. Tham khảo kinh nghiệm của quốc tế, hệ thống điểm phạt đã được quốc tế áp dụng cách đây 50 năm như Mỹ, Đức, New Zealand (từ những năm 1974), sau đó được triển khai tại các nước như Úc, Đan Mạch, Pháp và Anh (năm 1988), sau đó là hầu hết tất cả các nước châu Âu. Các nước trong khu vực gần với Việt Nam như Singapore, Nhật Bản, Philippines hay Trung Quốc cũng đều áp dụng quy định này và được áp dụng rất hiệu quả. Để đảm bảo được triển khai hiệu quả, thủ tục trừ điểm, phục hồi điểm phải đảm bảo đơn giản, phù hợp, tránh phiền hà cho người dân theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hệ thống dữ liệu. Theo đó, người lái xe sẽ nhận được thông báo trừ điểm của cơ quan xử phạt, hệ thống dữ liệu sẽ tự động trừ điểm hoặc phục hồi điểm sau 1 năm, điều này sẽ không phát sinh tiêu cực, không chồng chéo với các hình thức xử phạt hành chính khác do không có sự tiếp xúc giữa người có thẩm quyền xử phạt và người vi phạm.