"Không ngại khi chuyển viện phí, học phí sang cơ chế giá"

Ông Phùng Quốc Hiển.

Thực tiễn đặt ra yêu cầu phải xây dựng Luật Phí và lệ phí. Quan điểm của ông về sự vấn đề này?

Chính phủ mà trực tiếp là Bộ Tài chính là cơ quan soạn thảo đã trình Dự án Luật Phí và lệ phí, đây là bước tiến hết sức quan trọng. Phí và lệ phí thể hiện quyền và nghĩa vụ của công dân, do đó không thể tồn tại với tư cách một pháp lệnh mà phải là một luật.

Trong luật phải thể hiện được quan điểm xuyên suốt là chúng ta đã chuyển sang cơ chế thị trường rất lâu rồi, vì thế hiện nay nhiều quy định trong Pháp lệnh Phí, lệ phí không còn phù hợp nữa. Ví dụ nhiều khoản phí, lệ phí trước đây tồn tại trong một bối cảnh chúng ta đang chuyển đổi nền kinh tế nhưng bây giờ chúng ta đã chuyển sang cơ chế thị trường, phải quy định cơ chế giá mới đúng.

Đối với học phí, viện phí cũng vậy. Đây là những dịch vụ công nhưng nếu cứ để học phí, viện phí thì không đáp ứng được yêu cầu. Không có nguồn lực để bù đắp được chi phí đầy đủ, mà khi chúng ta không đáp ứng được chi phí đầy đủ thì bản thân dịch vụ không phục vụ tốt được, điều này thể hiện rất rõ qua viện phí học phí hiện nay.

Tuy nhiên, phải khẳng định rằng, mặc dù chuyển đổi sang cơ chế giá nhưng vẫn có sự quản lý của Nhà nước, Nhà nước sẽ quy định về mức giá, tức là không chỉ dừng ở mức ổn định giá nữa mà là giá này là giá chỉ định để phù hợp với tình hình của quá trình chuyển đổi nền kinh tế và phù hợp với mức sống của người dân cũng như quá trình hội nhập. Đây là điều rất quan trọng.

Trong quá trình thảo luận, ý kiến của ĐB quan tâm đến những vấn đề lớn nào của Dự thảo Luật, thưa ông?

Đó là những khoản phí, lệ phí mà hiện nay trong quá trình thực hiện thấy thừa vì không áp dụng được, không đi vào cuộc sống phải được loại bỏ. Theo tôi, còn có nhiều loại phí tạo ra gánh nặng cho người dân. Đây là những loại phí gắn với cơ chế quản lý hành chính, mà khi quản lý hành chính nhiều thì đi kèm với nhiều giấy tờ, kèm theo đó là các khoản thu, các khoản thu đó cộng lại có khi làm hỏng những cố gắng mà chúng ta đã thực hiện.

Ví dụ như nói rằng, chúng ta có bước chuyển biến mạnh là giảm thuế cho người dân nhưng những khoản phí dù rất nhỏ nhưng lại tạo ra sự bức xúc, gánh nặng mà người dân. Nhiều địa phương gọi đó là tình trạng phụ thu lạm bỏ, cái đó phải khắc phục.

Một vấn đề nữa là quy định về phân cấp chưa rõ ràng. Danh mục phí, lệ phí do Quốc hội hay Chính phủ quyết định, ai quyết định mức thu, loại phí nào của Trung ương, loại phí nào của địa phương rồi miễn giảm thế nào... Nhưng phải thấy rằng đây là một luật khó, vừa phải bao trùm vừa phải có nguyên tắc nhưng cũng cần hết sức cụ thể.

Dự thảo Luật đã đáp ứng được phần nào những yêu cầu này. Sau khi tiếp thu ý kiến của ĐB Quốc hội tại kỳ họp này, Dự thảo Luật cần được hoàn chỉnh và bổ sung thêm. Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần tổ chức nhiều hội thảo tranh thủ ý kiến của các tổ chức, cá nhân và đặc biệt là người dân vì Luật này là quyền lợi của người dân nên từ nay đến kỳ họp thứ 10 có thể thấy khối lượng công việc rất lớn.

Trong quá trình thảo luận có nhiều ý kiến ĐB về Danh mục phí, lệ phí. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Về Danh mục Phí, lệ phí hiện có 2 nhóm ý kiến. Dự thảo Luật hiện quy định theo khung, nhóm, loại phí, lệ phí, chưa quy định chi tiết và có nhóm ý kiến đồng ý như Dự thảo, nhưng cũng có nhóm ý kiến thứ 2 là cần quy định chi tiết, Quốc hội phải quyết định danh mục cụ thể, nếu có thay đổi thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ quyết định để đảm bảo đời sống của luật, còn mức thu cụ thể thế nào thì có sự phân cấp của Trung ương hay địa phương.

Quan điểm của tôi là cần quy định chi tiết để tránh tình trạng có những khoản như phí kiểm dịch thời gian qua, có mỗi phí kiểm dịch thôi mà đến mười mấy loại phí. Do đó, Bộ Tài chính nên là cơ quan thống nhất, kiểm soát câu chuyện này, thống nhất quản lý và thống nhất kiểm soát, khi cần điều chỉnh thì Chính phủ trình Thường vụ Quốc hội xem xét bổ sung. Thường vụ Quốc hội có thể loại bỏ hoặc bổ sung loại phí, lệ phí phụ thuộc vào thực tiễn bởi cuộc sống rất năng động. Như vậy, thẩm quyền của Quốc hội và Chính phủ rất rõ ràng.

Nhiều ý kiến ĐB cũng lo lắng rằng khi chuyển học phí, viện phí sang cơ chế giá dẫn đến khi tính đúng, tính đủ vào giá thì học phí, viện phí năm sau sẽ cao hơn năm trước, không đảm bảo đời sống của tất cả tầng lớp nhân dân. Ông thấy sao về băn khoăn này của ĐB?

Điều này không đáng ngại. Ví dụ như Hiến pháp quy định phổ cập cấp tiểu học thì chúng ta không thu nữa và tất cả chi phí cho cấp tiểu học là ngân sách bỏ ra. Vậy khi chuyển học phí sang cơ chế giá nhưng ví dụ chúng ta quy định phổ cập cấp trung học cơ sở ở vùng nông nghiệp, nông thôn thì không thu học phí ở vùng này và Nhà nước phải bỏ tiền ra.

Do đó không lo ngại về vấn đề này bởi tùy theo tình hình mà chúng ta có lộ trình. Học phí, viện phí vẫn do Nhà nước định giá, còn tính đủ hay không thì có lộ trình. Nếu nói là cứ tính đúng, tính đủ thì bắt người dân phải chịu là không phải.

Ví dụ viện phí mặc dù chúng ta tính đủ nhưng phải tính đến lộ trình của bảo hiểm y tế toàn dân, bảo hiểm y tế toàn dân đến đâu thì chúng ta tính đến đấy, song song với nhau. Còn khi đảm bảo bảo hiểm y tế toàn dân thì lúc đó chúng ta có thể tính đầy đủ mà tính đầy đủ thì do bảo hiểm trả. Chuyện đó không ngại, cái đó sẽ được giải trình.

Xin cảm ơn ông!