Những khu ổ chuột thấp thoáng phía chân trời

Những số liệu mới nhất cho thấy, quá trình đô thị hóa khu vực Đông Á – Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, đã giúp 655 triệu người thoát khỏi cảnh nghèo trong vòng 2 thập kỷ qua. Nhưng đồng thời, số dân sống tại các khu ổ chuột trong khu vực này cũng lên tới 250 triệu người. Có 75 triệu người trong khu vực có mức sống dưới 3,1 USD/ngày.

Các đô thị của Việt Nam không được nhấn mạnh trong Báo cáo, nhưng trước đó, theo thống kê mới nhất từ Bộ Xây dựng, tỷ lệ đô thị hóa tăng từ 19,6% với 629 đô thị (năm 2009) lên khoảng 36,6% với 802 đô thị (năm 2016). Khu vực đô thị đóng góp tỷ lệ 70% GDP, mang lại nhiều giá trị sản xuất công nghiệp, giá trị xuất nhập khẩu, tiến bộ khoa học công nghệ và có tác dụng lan tỏa thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội ở các vùng và trong cả nước.

Tuy nhiên, cũng như nhiều quốc gia đang phát triển khác, quá trình đô thị hóa của Việt Nam cũng đã làm phát sinh nhiều thách thức. Hơn thế, Việt Nam còn là quốc gia dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu. Một biểu hiện dễ nhận thấy nhất là tình trạng triều cường với tần suất và mức độ ngày càng nghiêm trọng ở TP.HCM. 32% dân số tập trung tại 2 thành phố lớn nhất là Hà Nội và TP.HCM. Đô thị Việt Nam có ít khu ổ chuột theo nghĩa truyền thống, song quá trình dịch chuyển một lượng lớn dân số từ khu vực nông thôn ra các thành phố cùng với quy mô trung bình hộ gia đình thấp đang tạo ra nhu cầu nhà ở rất lớn; trong khi khả năng chi trả lại không cao. Công ty Tư vấn Bất động sản Savills Vietnam nhận định, khoảng 27% cư dân đô thị Việt Nam đang sống trong điều kiện nhà ở chất lượng thấp và khả năng chi trả căn hộ của người dân Việt Nam thấp nhất so với các nước trong cùng khu vực.

Giá nhà ở Việt Nam đang cao gấp 25 thu nhập trung bình của người dân, vượt xa nhiều nước trong ASEAN (giá nhà ở Malaysia cao gấp 10 lần thu nhập, giá nhà Philippines cao gấp 18 lần thu nhập, giá nhà Indonesia và các nước khác như Thái Lan, Campuchia, Singapore cao từ 20-23 lần thu nhập của người dân). Điều này khiến cho viễn cảnh lan rộng của những khu nhà ổ chuột rất có thể trở thành hiện thực nếu không có chính sách đúng đắn cộng với sự quản lý, giám sát chặt chẽ của chính quyền các đô thị.