Dự án Luật BH tiền gửi: Chỉ bảo hiểm tiền gửi của cá nhân

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình trình bày Tờ trình về Dự án Luật bảo hiểm tiền gửi sáng 2-11 (Ảnh: Nhan Sáng)

Luật Bảo hiểm tiền gửi được Ngân hàng Nhà nước soạn thảo, trình QH xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp lần này được cho là cần thiết bởi sẽ khắc phục được những bất cập của quy định pháp luật bảo hiểm tiền gửi hiện hành, đồng thời nâng cao giá trị pháp lý của pháp luật bảo hiểm tiền gửi, giúp cho hoạt động này hoạt động hiệu quả, bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

Trong xu thế phát triển của thị trường tài chính nói chung và hệ thống ngân hàng nói riêng, việc tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý nhằm đảm bảo một hệ thống pháp luật đồng bộ tạo điều kiện thuận lợi cho các định chế tài chính hoạt động hiệu quả là một yêu cầu khách quan.

Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành về bảo hiểm tiền gửi chưa xác định rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm trước Chính phủ về hoạt động bảo hiểm tiền gửi cũng như thực hiện thanh tra, giám sát và kiểm tra hoạt động bảo hiểm tiền gửi mà mới chỉ dừng lại ở quy định chung chung. Trong khi đó, hiện nay việc trao chức năng thanh tra, giám sát an toàn hoạt động ngân hàng cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi cũng không còn phù hợp; năng lực và kinh nghiệm thanh tra, giám sát an toàn hoạt động ngân hàng của tổ chức bảo hiểm tiền gửi còn yếu.

Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành về bảo hiểm tiền gửi quy định theo hướng xác định một mức cụ thể về phí, hạn mức trả tiền bảo hiểm và trao quyền điều chỉnh mức này cho Thủ tướng Chính phủ. Quy định này được cho là chưa phù hợp với hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành và chưa đảm bảo tính linh hoạt. Trong điều kiện kinh tế- xã hội và mức thu nhập của người dân thay đổi nhanh chóng, kéo theo sự bất ổn định của chỉ số phí bảo hiểm tiền gửi và hạn mức trả tiền bảo hiểm thì việc quy định một khung cứng sẽ trở nên lỗi thời.

Thống nhất với Tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế (UBKT) của QH cho rằng cần thiết phải ban hành Luật Bảo hiểm tiền gửi nhằm hoàn thiện khung pháp lý về hoạt động này, khắc phục những bất cập và bảo đảm sự đồng bộ với hệ thống pháp luật chung cũng như tiệm cận với thông lệ quốc tế về bảo hiểm tiền gửi. Đồng thời, việc ban hành Luật Bảo hiểm tiền gửi sẽ nâng cao niềm tin của người gửi tiền, tạo cơ chế xử lý minh bạch theo nguyên tắc thị trường; tạo môi trường bình đẳng, khách quan cho hệ thống ngân hàng.

Không bảo hiểm tiền gửi của tổ chức

Về đối tượng áp dụng của Luật, UBKT của QH thống nhất với nhóm ý kiến, nhất trí với Dự thảo Luật, chỉ bảo hiểm tiền gửi của cá nhân, không bảo hiểm tiền gửi của tổ chức. Theo UBKT, chính sách bảo hiểm tiền gửi nên hướng tới bảo vệ số đông người gửi tiền nhỏ lẻ, trường hợp các tổ chức tín dụng gặp rủi ro thì người gửi tiền vẫn nhận được một khoản tiền gửi tối thiểu.

Ngoài ra, có ý kiến cho rằng, nên có nhiều tổ chức bảo hiểm tiền gửi theo cơ chế tự nguyện để các tổ chức tín dụng chủ động chọn lựa tham gia. Theo UBKT, bảo hiểm tiền gửi được sử dụng làm công cụ tài chính nhằm mục đích thực hiện chính sách công, không phải thực hiện mục đích kinh doanh vì lợi nhuận nên việc quy định chỉ có một tổ chức bảo hiểm tiền gửi là hợp lý và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Trao quyền thanh tra, giám sát trực tiếp cho NHNN

Về mô hình hoạt động và chức năng giám sát của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, Dự án Luật quy định tổ chức bảo hiểm tiền gửi được thành lập nhằm thực hiện nhiệm vụ chi trả bảo hiểm cho người gửi tiền và tham gia vào quá trình kiểm soát đặc biệt, thanh lý, xử lý tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi.

Có ý kiến cho rằng, về lâu dài bảo hiểm tiền gửi Việt Nam cần tiến tới áp dụng theo mô hình giảm thiểu rủi ro nhằm đạt được các mục tiêu lớn hơn của chính sách công như phòng tránh có hiệu quả những đổ vỡ dây chuyền. Cùng với mô hình này thì vai trò giám sát của tổ chức bảo hiểm tiền gửi được tổ chức riêng biệt, không trùng lắp với vai trò giám sát của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Về vấn đề này, ý kiến chung của UBKT cho rằng, mô hình hoạt động bảo hiểm tiền gửi nhằm giảm thiểu rủi ro là mô hình phù hợp với các quốc gia có ngân hàng trung ương độc lập, không thực hiện chức năng quản lý nhà nước; hệ thống tổ chức tín dụng quốc gia phát triển ở trình độ cao; đồng thời tổ chức bảo hiểm tiền gửi bảo đảm năng lực tài chính và nguồn lực dồi dào. Mô hình bảo hiểm tiền gửi này hoạt động với mục đích là nhằm giải quyết đổ vỡ dây chuyền của hệ thống tín dụng.

Tuy nhiên, trong điều kiện nước ta thì bảo hiểm tiền gửi hoạt động theo mô hình chi trả với quyền hạn mở rộng là phù hợp. Theo mô hình này, các chức năng thanh tra tại chỗ, giám sát trực tiếp, chức năng hỗ trợ tài chính, can thiệp vào hoạt động nội bộ của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi được trao cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền là NHNN Việt Nam.

Không bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ

Theo quy định của Dự án Luật, tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Nam của cá nhân, không bảo hiểm đối với tiền gửi bằng ngoại tệ và các loại tiền gửi khác. Có hai luồng ý kiến về vấn đề này. UBKT của QH nhất trí với ý kiến đồng tình với Dự án Luật. Theo UBKT, chính sách quản lý ngoại hối của Việt Nam cấm sử dụng ngoại tệ trong các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam nên không quy định bảo hiểm cho các khoản tiền gửi bằng ngoại tệ.

Về phí bảo hiểm tiền gửi và hạn mức trả tiền bảo hiểm, Dự án Luật không quy định một mức phí hay khung phí cố định mà giao NHNN quy định về mức phí bảo hiểm tiền gửi. Đồng thời, Dự án Luật không quy định cụ thể hạn mức trả tiền bảo hiểm mà giao Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ theo đề nghị của NHNN Việt Nam. UBKT của QH tán thành quan điểm trên, nhưng đề nghị cần quy định rõ nguyên tắc, tiêu chí để tính toán, xác định mức phí và hạn mức trả tiền bảo hiểm ngay trong Dự án Luật và giao Thủ tướng quy định cụ thể.

Minh Anh