Khủng hoảng Iran có thể để lại hậu quả lâu dài hơn cả Chiến tranh Iraq
Quân nhân Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Khi phát động cuộc chiến ở Iraq vào năm 2003, Mỹ đã vấp phải sự phản đối sâu sắc từ các đồng minh chính của họ như Pháp và Đức – những nước nhất trí với phán xét của Mỹ liên quan đến Tổng thống Saddam Hussein nhưng lại cực lực bất đồng với Mỹ về việc sử dụng vũ lực quân sự để giải quyết vấn đề này. Kết quả là tình trạng suy giảm đột ngột trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương.
Ngày nay, quan hệ giữa đôi bên tiếp tục đứng trước nguy cơ rạn nứt hơn nữa do chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump với Iran.
Cuộc chiến Iraq đã dẫn tới khủng hoảng trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương do Đức và Pháp cực lực phản đối dùng vũ lực để ngăn chặn Iraq sở hữu được vũ khí hủy diệt hàng loạt. Pháp và Đức khi đó theo đuổi giải pháp ngoại giao và họ đặt nghi vấn đối với cáo buộc Iraq phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt và tuyên bố của Mỹ cho rằng việc dựng lên một chính phủ mới ở đây sẽ dẫn tới sự phát triển của nền “dân chủ” trong khu vực. Lúc đó bản thân châu Âu cũng chia rẽ về vấn đề Iraq, nhưng 16 năm sau, châu Âu gần như hoàn toàn nhất trí coi cuộc xâm lược này là một sai lầm và là một ví dụ về chủ nghĩa đơn phương Mỹ.
Chia rẽ sâu sắc về thỏa thuận hạt nhân Iran
Trong khi đó, việc Iran gần đây vượt qua mức tối đa về làm giàu uranium do Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA, còn gọi là Thỏa thuận hạt nhân Iran) quy định và việc Iran bắt giữ tàu chở dầu của Anh, kết hợp với việc quân Mỹ được triển khai tới Saudi Arabia lần đầu tiên kể từ Chiến tranh Iraq, đã làm tăng rủi ro xung đột ở Iran và căng thẳng xuyên Đại Tây Dương.
Khi còn là ứng viên Tổng thống, ông Trump liên tục chỉ trích Thỏa thuận hạt nhân Iran được ký kết dưới thời chính quyền Tổng thống Mỹ Obama nhằm ngăn Iran phát triển vũ khí hạt nhân. Ông Trump cho rằng thỏa thuận này quá hẹp và không đủ cứng rắn. Còn đối với châu Âu, thỏa thuận này là một thành công do mục đích của nó là giới hạn, và thỏa thuận đó đã tạo thời gian cho thương lượng thêm.
Hồi tháng 8/2018 khi ông Trump tuyên bố nước Mỹ sẽ chính thức rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran và đơn phương áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt kinh tế quy mô lớn, ông đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của Pháp, Đức, Anh, Trung Quốc và Nga – các nước này tuyên bố họ quyết tâm bám lấy thỏa thuận hạt nhân đã có.
Năm 2019 đã chứng kiến việc Mỹ gia tăng áp lực lên Iran, còn châu Âu thì nỗ lực không ngừng để cứu thỏa thuận hạt nhân.
Châu Âu tìm cách vô hiệu hóa lệnh trừng phạt của Mỹ
Gần như ngay sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire đã tìm phương thức để tránh tác dụng từ các lệnh trừng phạt Mỹ. Theo ông này, Liên minh châu Âu có thể sử dụng một quy chế để bảo vệ các công ty châu Âu khỏi các lệnh trừng phạt phụ của Mỹ. Hồi tháng 8/2018, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas kêu gọi châu Âu làm đối trọng với Mỹ và cổ xúy cho việc tạo ra một cơ chế thanh toán châu Âu giống với hệ thống Hội Viễn thông Tài chính liên Ngân hàng Toàn thế giới (SWIFT). Đến tháng 9/2018, Cao ủy châu Âu về chính sách đối ngoại và an ninh Federica Mogherini công bố việc cho ra đời một “phương tiện có mục đích đặc biệt” (SPV) cho phép các công ty châu Âu lách qua các lệnh trừng phạt của Mỹ và tiếp tục hoạt động thương mại với Iran, với hy vọng duy trì được thỏa thuận hạt nhân Iran.
SPV sau đó đã được hình thành chính thức với tư cách là Công cụ Hỗ trợ Trao đổi Thương mại (INSTEX) và gần đây đã hoạt động đầy đủ.
Xa hơn nữa, vào tháng 12/2018 Ủy ban châu Âu đã giới thiệu các bước nhằm gia tăng vai trò của đồng euro trong thanh toán toàn cầu.
Nhưng Thủ tướng Đức Angela Merkel đã chấm dứt đề nghị của Ngoại trưởng Maas về một SWIFT châu Âu, còn INSTEX vẫn thiên về biểu tượng và không có công ty nào sử dụng hệ thống đó cả.
Nếu chiến tranh nổ ra, điều này sẽ kéo theo một cuộc khủng hoảng di cư.
Cả Mỹ và châu Âu cùng chịu thiệt hại
Các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran đã ảnh hưởng lớn tới các lợi ích về thương mại và an ninh của châu Âu. Để bảo vệ cả hai mặt này, châu Âu đã đe dọa áp dụng các biện pháp mà nếu được tiến hành đầy đủ sẽ bắt đầu một quá trình đảo ngược tiến trình hội nhập kinh tế toàn cầu đã mở ra từ cuối Thế chiến 2. Các bước đi như vậy sẽ giáng một đòn vào trái tim sức mạnh kinh tế Mỹ bằng cách đưa các giao dịch thương mại và tài chính ra khỏi Mỹ.
Nhưng không như Iraq, sự đổ vỡ nào đó liên quan đến Iran có thể là bước ngoặt tiêu cực, không chỉ là trong chuyện quan hệ ngoại giao. Hệ quả xấu khi ấy sẽ là tình trạng Balkan hóa tài chính xuất phát từ đường lối chính trị cũng như khó khăn lớn hơn trong việc điều phối các phản ứng trước các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu trong tương lai...
Tin liên quan
“Cơn sóng thần” mới ở Trung Đông
10:33 | 16/04/2024 Nhìn ra thế giới
Xung đột Hamas-Israel: Thổ Nhĩ Kỳ tìm cách chuyển hàng cứu trợ bị mắc kẹt
11:39 | 13/02/2024 Sự kiện - Vấn đề
Châu Âu đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng
07:08 | 28/01/2024 Nhìn ra thế giới
1,4 tấn cocaine trong container hàng hóa
15:31 | 26/04/2024 Hải quan thế giới
Yếu tố chi phối thị trường bất động sản châu Á
13:13 | 26/04/2024 Nhìn ra thế giới
Tổng thống Nga có kế hoạch thăm Trung Quốc thúc đẩy mối quan hệ song phương
09:06 | 26/04/2024 Nhìn ra thế giới
Pháp: Châu Âu cần xây dựng chiến lược phòng thủ mạnh hơn, bớt lệ thuộc vào Mỹ
09:05 | 26/04/2024 Nhìn ra thế giới
Nút thắt quan trọng của ngành vận tải toàn cầu
08:08 | 26/04/2024 Nhìn ra thế giới
Ngân hàng Trung ương Thái Lan có thể can thiệp để ổn định đồng baht
09:11 | 25/04/2024 Nhìn ra thế giới
Kinh tế Đức tiếp tục phát đi tín hiệu phục hồi
09:10 | 25/04/2024 Nhìn ra thế giới
Hải quan Malaysia thu giữ 87,8 kg ma túy trong quý I/2024
14:25 | 24/04/2024 Hải quan thế giới
Liên minh châu Âu cấm hàng hóa được sản xuất bằng lao động cưỡng bức
08:35 | 24/04/2024 Nhìn ra thế giới
Cuba và Liên minh châu Âu thảo luận về hợp tác và năng lượng tái tạo
08:34 | 24/04/2024 Nhìn ra thế giới
Đằng sau sự suy yếu của các đồng tiền châu Á
07:54 | 24/04/2024 Nhìn ra thế giới
Nga mời tất cả các nước tham gia dự án tạo hành lang giao thông Bắc-Nam
08:56 | 23/04/2024 Nhìn ra thế giới
Kinh tế Nhật Bản đối mặt nhiều chông gai
08:11 | 23/04/2024 Nhìn ra thế giới
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Tăng sức cạnh tranh, chống hàng giả từ truy xuất nguồn gốc hàng hoá
ĐỐI THOẠI CHÍNH SÁCH: Ký quỹ trước giao dịch- Điểm mấu chốt giúp nâng hạng thị trường chứng khoán vào năm 2025?
Triển khai toàn diện các giải pháp quản lý thuế đối với thương mại điện tử
HDBank đặt mục tiêu lợi nhuận 16.000 tỷ đồng, chia cổ tức cao tới 30%
Chủ tịch Sacombank phủ nhận tin đồn liên quan đến bà Trương Mỹ Lan
LONGFORM: Hệ sinh thái Tài chính số- Lấy dữ liệu làm tài nguyên, lấy giải pháp đột phá làm nền tảng
16:55 | 16/04/2024 Megastory/Longform
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Cục trưởng Hải quan Khánh Hòa Nguyễn Văn Cường
22:04 | 05/04/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Đinh Ngọc Thắng
13:54 | 27/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Nam Dương Xuân Sinh
09:44 | 02/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Trưởng Ban Cải cách, hiện đại hóa hải quan Đặng Thanh Dũng
14:53 | 28/02/2024 Infographics