Điều chỉnh cách lập quy hoạch để thúc đẩy tích tụ ruộng đất

Về lâu dài, tích tụ, tập trung ruộng đất sẽ giúp chuyển đổi từ hộ gia đình sang DN, thay đổi các làm ăn tư nhỏ lẻ sang quy mô lớn, chuyên nghiệp.

Báo cáo kết quả nghiên cứu phản ánh quyền, lợi ích của hộ nông dân trong tập trung, tích tụ ruộng đất từ năm 2013-2018 tại 3 tỉnh tiêu biểu của Đồng bằng sông Hồng (gồm Hà Nam, Thái Bình và Ninh Bình), TS. Nguyễn Hữu Thọ, Phó trưởng ban Chính sách phát triển nông thôn (CIEM) cho biết, nghiên cứu này tập trung với 2 quyền chính gốm quyền chuyển nhượng và quyền cho thuê quyền sử dụng đất.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc tích tụ và tập trung ruộng đất tiến hành mạnh trong 3 năm gần đây với quy mô từ 5 ha trở lên với cây màu, 20 ha với lúa. Việc tích tụ và tập trung ruộng đất chủ yếu ở các hộ và với hạn điền không quá 22 ha/hộ.

Các hình thức tập trung ruộng đất hiện nay như hộ tự thuê đất của hộ khác, DN tự thuê đất của hộ dân theo cơ chế thị trường; DN thuê đất của hộ dân thông qua chính quyền và hợp tác xã làm đầu mối trung gian cho các hộ thuê đất của nhau.

Khi ký kết với DN, thời gian cho thuê đất có 3 mức chủ yếu 5-10-15 năm và chủ yếu đất trồng lúa có văn bản chứng thực của UBND xã.

Đại diện CIEM cho biết, trước mắt, theo Cục trồng trọt Bộ NN&PTNT, khi tích tụ, tập trung ruộng đất, lãi sẽ tăng thêm từ 2,2-7,5 triệu đồng/ha; Phòng NN&PTNT huyện Duy Tiên cho biết lãi sẽ tăng từ 8-10%. Về lâu dài, tích tụ, tập trung ruộng đất sẽ giúp chuyển đổi từ hộ gia đình sang DN, thay đổi các làm ăn tư nhỏ lẻ sang quy mô lớn, chuyên nghiệp.

Để thúc đẩy tích tụ, tập trung ruộng đất, TS. Nguyễn Hữu Thọ kiến nghị điều chỉnh lại cách thức lập quy hoạch và nội dung quy hoạch. Về hình thức quy hoạch kiến nghị chia thành quy hoạch “cứng” (là những loại đất không được phép chuyển đổi mục đích trong bất kỳ trường hợp nào như đất 2 lúa, đất vườn quốc gia). Hình thức này do cấp trung ương phê duyệt.

Quy hoạch mềm là loại đất có tính tương đồng để người dân, chủ thể sử dụng đất tự chuyển đổi mục đích đất linh hoạt và do địa phương quyết định.

Ví dụ huyện được quyết định mục đích sử dụng đất trong nội bộ đất nông nghiệp; tỉnh được quyết cho chuyển đổi đất nông nghiệp (kể cả đất lúa) sang đất phi nông nghiệp trong các dự án sử dụng đất nông nghiệp từ 50 ha trở xuống.

Theo đại diện CIEM, chúng ta nên thực hiện công cuộc dồn điền đổi thửa “Thế hệ mới”, sắp xếp đất trồng lúa thành 2 vùng: chuyên phục vụ tập trung và tích tụ ruộng đất và vùng chuyên cho hộ còn nhu cầu tự sản xuất. Mỗi vùng sẽ có quy hoạch, hạ tầng riêng.

“Nhà nước cần sớm điều chỉnh cách xây dựng quy hoạch theo hướng quy hoạch mềm và cứng, sau đó đo đạc, cấp lại sổ đỏ cho hộ gia đình. Bên cạnh đó, cần thí điểm xây dựng Ngân hàng hay trung tâm quyền sử dụng đất nông nghiệp để làm trung tâm trao đổi, gặp gỡ giữa cung – cầu về quyền sử dụng đất”, TS. Nguyễn Hữu Thọ nói.