Sản xuất viên nén gỗ: Sớm nở, chóng tàn!

Thúc đẩy tiêu thụ nội địa là giải pháp hữu hiệu gỡ khó cho ngành sản xuất viên gỗ nén .

Càng làm càng lỗ

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Kiều Kỳ Vũ, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và XNK Giang Thủy cho biết: Trước đây, mỗi tháng DN XK khoảng 500-700 tấn viên gỗ nén đi Hàn Quốc với mức giá khoảng 160 USD/tấn, lợi nhuận thu về khoảng 15-20 USD/tấn. Tuy nhiên, từ tháng 4-2014, giá bán bắt đầu giảm và đến nay giá xuống mức dưới 100 USD/tấn, DN co kéo cũng không có lãi. Do vậy, vài tháng trở lại đây, Công ty đã đóng cửa, ngừng sản xuất, XK.

Theo ông Hoàng Minh Thảo, Giám đốc Công ty TNHH Hỏa Thiên: Vài năm trước đây, khi nhu cầu về viên gỗ nén tại thị trường Hàn Quốc tăng lên, cần khoảng 10.000-15.000 tấn/năm, phía Hàn Quốc đã tiếp cận một số DN tại thị trường miền Bắc để đặt hàng. Lúc này giá bán khá khả quan khoảng 160 USD/tấn nhưng năng lực sản xuất của các DN mới đạt khoảng 3.000 tấn/năm, không đủ đáp ứng nhu cầu. Nhu cầu và lợi nhuận lớn nên các DN khu vực phía Nam ồ ạt đổ xô vào đầu tư sản xuất viên gỗ nén một cách thiếu quy hoạch. Cá biệt, tỉnh Bình Dương khi cao điểm còn có tới 40 DN tham gia sản xuất, XK viên gỗ nén với công suất mỗi DN khoảng 5.000-10.000 tấn/tháng.

“Tình trạng này dần dần khiến cho cung vượt cầu, các DN Hàn Quốc thông qua những DN làm công tác thương mại ở Việt Nam ngày càng ép giá DN sản xuất. Thông thường, DN phải bán với giá 120 USD/tấn mới có lãi. Hiện nay phía Hàn Quốc chỉ thu viên gỗ nén ở mức 90 USD/tấn nên DN càng làm càng lỗ”, ông Thảo khẳng định.

Đại diện Hiệp hội Viên gỗ nén miền Bắc cho hay: Hầu như toàn bộ viên gỗ nén của Việt Nam đều tập trung XK vào thị trường Hàn Quốc. Lúc cao điểm cả nước có tổng cộng khoảng 300 DN sản xuất viên gỗ nén, trong đó tỷ lệ là 70% DN ở khu vực miền Nam và 30% ở khu vực miền Bắc. Với tình hình sản xuất, kinh doanh khó khăn hiện tại, ở miền Bắc có tới 99% DN phải đóng cửa, tạm ngừng sản xuất.

Quay về nội địa

Trên thực tế, ngoài nguyên nhân các DN sản xuất, XK viên gỗ nén phát triển quá “nóng” và chỉ “bỏ trứng vào một giỏ”, điều khiến các DN lao đao còn là bởi khi nhu cầu còn lớn và giá còn cao DN đã cố gắng xuất hàng bằng mọi giá, không đảm bảo về mặt chất lượng. Điểm yếu này bị phía đối tác nắm rõ để tới khi cung vượt cầu, hàng tồn kho nhiều, đối tác càng có cớ ép giá DN.

“Ngoài ra, những biến động của thị trường xăng dầu thế giới suốt thời gian qua cũng tác động trực tiếp tới các DN sản xuất, XK viên gỗ nén. Khi xăng dầu giảm giá, nhu cầu sử dụng viên gỗ nén từ Hàn Quốc cũng giảm xuống và từ đó giá tiền đưa ra để mua sản phẩm của các DN ngày một ‘tuột dốc’. Nhiều DN lựa chọn phương án không bán hàng khi giá rẻ, chờ đợi thời cơ tăng giá nhưng không đạt được, do đó hàng tồn trong kho ngày một nhiều”, ông Thảo nói.

Trong bối cảnh khó khăn hiện tại, theo đại diện Hiệp hội Viên gỗ nén miền Bắc, Hiệp hội đã kiến nghị Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), Vụ Thị trường châu Á-Thái Bình Dương (Bộ Công Thương) tìm cách mở rộng thị trường XK cho viên gỗ nén ngoài Hàn Quốc. Hai thị trường tiềm năng nhất có thể mở rộng là Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc). Bởi hai thị trường này ngày càng chú trọng hơn tới việc sử dụng nguồn nhiên liệu sạch, đảm bảo vệ sinh môi trường. Thị trường EU cũng có nhu cầu tiêu thụ viên gỗ nén khá lớn nhưng trong thời điểm hiện tại, sản phẩm viên gỗ nén Việt Nam chưa thể đáp ứng được các tiêu chuẩn về chất lượng do EU đặt ra, đồng thời chi phí vận chuyển từ Việt Nam tới thị trường EU cũng khá lớn nên việc XK thiếu khả thi.

Ông Thảo cho biết, ngoài trông đợi việc mở rộng thị trường XK, hướng đi sắp tới của DN còn là tập trung vào thị trường nội địa. Nếu làm tốt tại thị trường trong nước, để viên gỗ nén có thể xâm nhập vào không chỉ các DN sử dụng nhiên liệu làm chất đốt mà ngay cả tới từng hộ gia đình thì kể cả không XK, các DN trong ngành này vẫn có thể đảm bảo hoạt động.

Liên quan tới vấn đề này, đại diện một số DN cho biết đã thử triển khai, thậm chí DN còn tới tận các hộ gia đình để tuyên truyền, cho dùng thử sản phẩm nhưng sau thời gian dùng thử các hộ dân lại quay trở về cách làm như cũ. Đó là bởi để thay đổi thói quen đã hình thành nhiều năm là điều không đơn giản. Ở góc độ thâm nhập vào các DN sử dụng nguồn nhiên liệu chất đốt lớn, khó khăn nảy sinh không chỉ là thói quen mà còn bởi DN không quan tâm nhiều tới yếu tố môi trường, đồng thời nảy sinh các yếu tố tiêu cực trong quá trình đưa sản phẩm viên gỗ nén vào thay thế. “Trên thực tế, DN muốn bán hàng với giá cạnh tranh, đảm bảo môi trường nhưng khó tiếp cận với Ban giám đốc DN cần sử dụng. Nếu làm việc với cấp dưới để đưa sản phẩm vào DN thì lại mất khoản tiền chiết khấu nhất định. Do giá bán đã rẻ, nếu mất thêm khoản khâu chiết khấu này, DN bán hàng không còn lãi nên không thể triển khai”, ông Hoàng thẳng thắn chia sẻ.

Về vấn đề này, theo đại diện Hiệp hội Viên gỗ nén miền Bắc, Hiệp hội đang cố gắng làm việc với một số đơn vị như Viện Năng lượng Việt Nam, Viện Khoa học Kỹ thuật Việt Nam… để thúc đẩy khâu tuyên truyền về tác dụng và yếu tố tích cực của sản phẩm viên gỗ nén, nhằm đẩy mạnh hơn nữa sự thâm nhập của mặt hàng này ở thị trường nội địa. Hiệp hội mong muốn, việc phát triển sản xuất, tiêu dùng viên gỗ nén sẽ được sự quan tâm, chỉ đạo của các cơ quan ban ngành cấp cao hơn, đặc biệt là từ phía Chính phủ. Điều này không chỉ tháo gỡ khó khăn cho DN mà quan trọng là góp phần tăng cường sử dụng nguồn nhiên liệu sạch, vừa tiết kiệm vừa đảm bảo môi trường.