Nhà nước nên là "người lái đò" trong dịch vụ công

	Sẵn sàng cung cấp thông tin Tờ khai nguồn gốc cho Cổng dịch vụ công quốc gia
	EVN cung cấp 100% dịch vụ điện trực tuyến lên Cổng dịch vụ công Quốc gia
	Cần thêm tiêu chí xác định danh mục dịch vụ công lập sử dụng ngân sách nhà nước

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: H.Dịu

Sáng 22/12, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức Hội thảo công bố báo cáo Hành trình chuyển đổi: Vai trò của doanh nghiệp tư nhân trong cung cấp dịch vụ công tại Việt Nam. Đây là báo cáo đầu tiên của VCCI về chủ đề này và sẽ được thực hiện thường xuyên trong các năm tới.

Ủng hộ nhưng còn... quan ngại

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI cho rằng, thực tế đã cho thấy, nhiều dịch vụ nếu chỉ có đơn vị Nhà nước cung cấp thì khả năng cạnh tranh kém đi rất nhiều. Trong khi hiện nay, nhiều trường học, bệnh viện, rạp chiếu phim, siêu thị, công chứng… được tư nhân tham gia đã thu hút được số lượng lớn người tiêu dùng.

Không những thế, tại Việt Nam, doanh nghiệp tư nhân hiện nay còn làm dịch vụ hàng không, nghiên cứu y học, thu phí tự động không dừng trong giao thông, kiểm tra giám định hàng hóa, trọng tài giải quyết tranh chấp thi hành án dân sự… là những dịch vụ mà trước đây tưởng rằng chỉ Nhà nước thực hiện.

Hơn nữa, báo cáo về vấn đề này của VCCI cho thấy, tỷ lệ hài lòng đối với một số dịch vụ công do tư nhân cung cấp cao hơn so với dịch vụ do Nhà nước cung cấp.

Theo ông Nguyễn Văn Hưng, đại diện Công ty Yusen Logistics, với sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp đã dễ dàng tìm được các đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm định phục vụ công tác kiểm tra chuyên ngành. Các kết quả đánh giá của các đơn vị này còn được mặc định công nhận như một trong những căn cứ để thông quan hàng hóa, giúp giảm đáng kể thời gian giải quyết thủ tục hành chính.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Chứng nhận và giám định VinaCert cho biết, 15 năm qua, doanh nghiệp tư nhân đã tham gia sâu hơn vào vào các dịch vụ công nhận, chứng nhận. Chẳng hạn, đến nay, hoạt động chứng nhận có 100 tổ chức tư nhân tham gia, hoạt động kiểm định có 5 tổ chức, hoạt động giám định 70 tổ chức…

Tuy nhiên, kết quả trên vẫn còn khiêm tốn, bởi các chuyên gia tại hội thảo đặt ra lo ngại về tình trạng độc quyền trong một số dịch vụ, khu vực công do tư nhân cung cấp, dẫn đến những tiêu cực về giá cả hàng hóa, chất lượng hoặc không minh bạch trong đấu thầu…

Chính vì thế, khảo sát của VCCI cho thấy, 57% doanh nghiệp tư nhân được hỏi hoàn toàn ủng hộ Nhà nước chuyển giao thực hiện một số dịch vụ công cho tư nhân, 42% ủng hộ nhưng còn quan ngại.

Lo ngại "sân sau"

Những quan ngại trên của doanh nghiệp được báo cáo của VCCI lý giải, trong hơn 20 năm qua, các pháp luật của Nhà nước đều đã có chủ trương thu hút tư nhân cung ứng dịch vụ công nhưng vẫn chưa đủ.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế -VCCI, Nhà nước chưa có chủ trương chuyển giao toàn bộ cho tư nhân, khó thực hiện nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng.

“Có xung đột lợi ích khi Nhà nước vừa quản lý, vừa cung cấp dịch vụ. Bên cạnh đó còn tình trạng “sân sau” giữa doanh nghiệp tư nhân và quan chức”, ông Tuấn nhận định.

Hiện theo Nghị định 94/2017/NĐ-CP của Chính phủ, có 20 hàng hóa, dịch vụ độc quyền nhà nước như: sản xuất vàng miếng, tiền, xổ số, tem bưu chính, pháo hoa, hạ tầng đường sắt, an toàn hàng không, truyền tải điện…

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, về lý thuyết theo Nghị định trên, toàn bộ các dịch vụ còn lại tư nhân đều có thể tham gia cung cấp, nhưng thực tế sự tham gia của tư nhân lại chịu nhiều hạn chế.

Ví dụ, dịch vụ kinh doanh vũ khí, quân trang, quân dụng chưa có quy định; dịch vụ khai thác than, dự án hạ tầng lớn (sân bay, đường bộ, bến cảng…) bị hạn chế do phải xin phép từng dự án…

Ngoài ra, doanh nghiệp tư nhân tham gia cung ứng dịch vụ công còn phải chịu nhiều rào cản trong gia nhập thị trường như quá nhiều giấy phép con, nhiều thanh kiểm tra do chồng chéo nhiều cơ quan chủ quản…

Từ những thực trạng này, TS. Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, Nhà nước thay vì là “người chèo đò” cần chuyển sang là “người lái đò”. Nhà nước nên làm luật chơi, “sân chơi” và là trọng tài cho các doanh nghiệp tư nhân hơn là trực tiếp làm dịch vụ công.

Theo ông Lộc, nói như trên có nghĩa là Nhà nước chỉ nên đứng ra để đảm bảo năng lực của các doanh nghiệp, chống độc quyền, chống tình trạng “sân sau”, bảo đảm an toàn dịch vụ, thúc đẩy cạnh tranh… cũng như đưa ra các điều kiện, quy chuẩn, tiêu chuẩn để làm chuẩn mực cho tư nhân cung ứng dịch vụ công.

Trong đó, vị Chủ tịch VCCI cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thực thi Luật Đầu tư công mới đây đã được Quốc hội thông qua. Luật này sẽ giúp huy động không chỉ nguồn tài chính mà còn huy động trí tuệ, nhân lực… của tư nhân để nhanh chóng hoàn thiện, nâng cấp cơ sở hạ tầng cho sự phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với đó, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, Việt Nam cần phân loại lĩnh vực Nhà nước vẫn nắm giữ và lĩnh vực cho tư nhân tham gia; danh mục các dịch vụ công bắt buộc phải đấu thầu cho phép tư nhân tham gia; phân biệt dịch vụ độc quyền và dịch vụ có cạnh tranh; thúc đẩy mạnh mẽ kế hoạch doanh nghiệp hóa, cổ phần hóa các đơn vị nhà nước…