Bài 4: Chặn hàng giả trên sàn thương mại điện tử: Cần hành lang pháp lý đủ mạnh
![]() |
Khung pháp lý mạnh là nền tảng bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử. |
Nỗ lực ngăn chặn chưa đủ mạnh
Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, nhưng cũng trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho hàng giả, hàng nhái. Tình trạng này gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng, uy tín thương hiệu và đòi hỏi hệ thống pháp luật được hoàn thiện để kiểm soát hiệu quả.
Nhiều đối tượng đã lợi dụng môi trường TMĐT để kinh doanh không lành mạnh, buôn bán hàng giả, hàng cấm. Các mặt hàng bị làm giả đa dạng, từ đồng hồ, túi xách hàng hiệu như: Rolex, Gucci, Louis Vuitton, Adidas... đến mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử, sách vở, đồ gia dụng.
Thậm chí, các sản phẩm thương hiệu Việt như: gạo ST25 “Gạo Ông Cua”, hay bút bi Thiên Long cũng bị làm nhái và bán tràn lan trên các sàn TMĐT.
Người bán sử dụng nhiều chiêu thức để qua mặt người tiêu dùng và cơ quan chức năng, như: giấu tên thương hiệu, dùng từ viết tắt (ví dụ “LV” thay cho Louis Vuitton), sử dụng hình ảnh hàng thật để quảng cáo, nhưng giao hàng giả. Họ còn tạo gian hàng ảo, đánh giá ảo nhằm tăng độ tin cậy. Nhiều sản phẩm giả có hình thức y hệt hàng thật khiến người tiêu dùng, thậm chí cả nhà sản xuất, rất khó phân biệt nếu không có thiết bị soi chiếu chuyên dụng.
Hậu quả của tình trạng này không chỉ là người tiêu dùng bị thiệt hại mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh nghiệp chân chính. Hàng giả giá rẻ khiến hàng thật ế ẩm, doanh thu sụt giảm, một số doanh nghiệp rơi vào nguy cơ phá sản.
Theo thống kê của lực lượng quản lý thị trường, năm 2024, đã có hơn 3.400 vụ việc được kiểm tra và xử lý, trong đó có 1.256 vụ liên quan đến hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Số tiền xử phạt vi phạm hành chính khoảng 1,9 triệu USD, trị giá hàng hóa tịch thu gần 2 triệu USD.
Tuy nhiên, công tác kiểm soát vẫn gặp nhiều khó khăn do quy mô và tốc độ thay đổi nhanh của TMĐT. Ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Hiệp hội TMĐT Việt Nam, cho biết: “Ngay cả người bán đôi khi cũng không biết mình đang bán hàng giả, khiến việc kiểm soát càng phức tạp”.
Luật sư Bùi Văn Thành, Trưởng Văn phòng Luật sư Mặt Trời Mới, Phó Chủ tịch Thường trực Liên Chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam cho rằng, một trong những thách thức lớn hiện nay là sự thiếu quy định cụ thể cho các sản phẩm mới xuất hiện liên tục trên sàn.
Ngoài ra, giấy tờ chứng minh nguồn gốc, chất lượng hàng hóa thường thiếu hoặc bị làm giả. Phản hồi từ người tiêu dùng cũng có thể bị giả mạo, trong khi sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa đồng bộ…
Hướng đến Luật Thương mại điện tử chuyên ngành
Trước thực trạng hàng giả lan tràn, luật sư Bùi Văn Thành phân tích rằng, các sàn TMĐT có thể phải chịu nhiều trách nhiệm pháp lý. Điều này bao gồm xử phạt hành chính, thậm chí hình sự nếu “bắt tay” hoặc biết mà vẫn để hàng giả xuất hiện. Họ cũng có thể phải bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng hoặc bị đình chỉ hoạt động nếu vi phạm nghiêm trọng.
Theo ông Thành, các nền tảng TMĐT cần tăng cường kiểm soát gian hàng, xác minh người bán và tích cực hợp tác với cơ quan chức năng. Ông đề xuất, sàn nên có chính sách thưởng cho người tiêu dùng cung cấp thông tin gian lận, đồng thời cải thiện cơ chế giải quyết khiếu nại nhanh chóng và công bằng.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, đưa ra nhiều giải pháp như: kiểm tra định kỳ, yêu cầu người bán cung cấp giấy tờ nguồn gốc, áp dụng công nghệ như: AI, Blockchain để truy xuất sản phẩm. Ông cũng nhấn mạnh việc xử lý nghiêm các hành vi bán hàng giả và nâng cao nhận thức của cả người bán lẫn người tiêu dùng.
|
Hiệp hội chống hàng giả Cooperatieve Vereniging SNB - React U.A (REACT) Việt Nam mới đây cũng đề xuất tăng cường hợp tác giữa các thương hiệu, cơ quan chức năng và sàn TMĐT, xây dựng kênh cảnh báo từ phản hồi của người tiêu dùng. Tổ chức này đã phối hợp với Cục Quản lý thị trường từ năm 2015 để hỗ trợ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Về góc độ luật pháp, luật sư Bùi Văn Thành cho rằng, hệ thống pháp luật hiện hành, như: Nghị định số 52/2013/NĐ-CP và Nghị định số 85/2021/NĐ-CP, đang dần bộc lộ hạn chế, nhất là với hình thức bán hàng qua mạng xã hội, livestream hay giao dịch xuyên biên giới.
Ông Thành cũng nhấn mạnh, khoảng trống pháp lý liên quan đến hợp đồng điện tử. Dù Luật Giao dịch điện tử 2023 đã đặt nền móng quan trọng, nhưng thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc, nhất là trong việc chứng thực, xác minh danh tính các bên và lưu trữ dữ liệu giao dịch...
Để giải quyết tận gốc, nhiều chuyên gia cho rằng, cần có một đạo luật riêng về TMĐT. Hiện Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo Luật TMĐT, với mục tiêu làm rõ các khái niệm nền tảng, như: “nền tảng số TMĐT”, “trung gian TMĐT”, “tiếp thị liên kết” và quy định rõ trách nhiệm của các bên.
Dự thảo cũng yêu cầu định danh người bán, minh bạch hóa giao dịch, và quy định trách nhiệm liên đới nếu sàn không phát hiện hoặc xử lý vi phạm. Các bên hỗ trợ như logistics, thanh toán hay tiếp thị sẽ phải tích cực hơn trong việc ngăn chặn hàng giả.
Dự thảo Luật cũng cập nhật nội dung về hợp đồng điện tử phù hợp với Luật Giao dịch điện tử năm 2023. Đồng thời đặt ra tiêu chí phát triển TMĐT xanh, nhấn mạnh trách nhiệm môi trường và quản lý rác thải.
Trong bối cảnh TMĐT phát triển mạnh, việc thiết lập một khung pháp lý vững chắc, linh hoạt và đủ mạnh để ngăn chặn vi phạm là yêu cầu cấp thiết. Đây là nền tảng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giữ vững niềm tin vào thương mại số trong tương lai.
Tin liên quan

Vingroup - Shopee bắt tay mở rộng hạ tầng logistics thương mại điện tử
09:20 | 07/06/2025 Thương mại điện tử

Quảng Trị: Làm chủ thương mại điện tử bằng trí tuệ nhân tạo
21:31 | 06/06/2025 Thương mại điện tử

Bình Định số hoá 100% hộ kinh doanh, SME trước năm 2030
21:27 | 06/06/2025 Thương mại điện tử

Thương mại điện tử Việt Nam đối mặt “cuộc đua tiêu chuẩn toàn cầu”
09:47 | 06/06/2025 Thương mại điện tử

Bài 3: Mỗi cú click - Một lần đánh cược lòng tin của người tiêu dùng
17:27 | 05/06/2025 Thương mại điện tử

Truy thu thuế đối với 25.201 cá nhân, hộ kinh doanh thương mại điện tử
14:55 | 04/06/2025 Thương mại điện tử

OCOP Ninh Bình lên sàn thương mại điện tử: nhiều tiềm năng, lắm rào cản
13:38 | 04/06/2025 Thương mại điện tử

Tội phạm lập công ty “ma”, rửa tiền núp bóng thương mại điện tử
09:37 | 04/06/2025 Thương mại điện tử

Cảnh báo mối nguy rò rỉ dữ liệu từ thương mại điện tử
14:43 | 03/06/2025 Thương mại điện tử

Shopee tạo kênh tố cáo, tăng bảo vệ người tiêu dùng
10:52 | 03/06/2025 Thương mại điện tử

Bài 2: Bị tố “tiếp tay” cho hàng giả, hàng nhái, Shopee và TikTok lên tiếng
14:44 | 02/06/2025 Chống buôn lậu, gian lận thương mại

Rà soát dữ liệu từ các sàn thương mại điện tử và nền tảng số để thu thuế theo quy định
11:17 | 02/06/2025 Thương mại điện tử
Tin mới

Nghệ An- Hà Tĩnh liên tiếp bắt giữ nhiều tấn nội tạng hôi thối

Chi cục Thuế khu vực XV: Hiệu quả chống thất thu NSNN qua thanh, kiểm tra

(LONGFORM): Phân cấp, phân quyền để nâng cao hiệu quả quản lý thuế

Thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng máy thêu vi tính

Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái: 6 tháng bắt giữ 40 vụ, 40 đối tượng

(LONGFORM): Phân cấp, phân quyền để nâng cao hiệu quả quản lý thuế
10:29 | 09/06/2025 Megastory/Longform

(INFOGRAPHICS): 5 tiêu chí xác định người nộp thuế “rủi ro cao” trong đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử
17:01 | 06/06/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Từ 1/7/2025: Số định danh cá nhân sẽ thay thế mã số thuế cá nhân
09:43 | 05/06/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Từ 1/6/2025, trốn thuế sẽ bị ngừng sử dụng hóa đơn điện tử
11:01 | 03/06/2025 Infographics

LONGFORM: Bỏ thuế khoán- Đảm bảo tính minh bạch và bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế
14:02 | 26/05/2025 Megastory/Longform