Vì sao các trường nghề chưa thu hút được học sinh?

Một giờ thực hành tại Trường trung cấp nghề kỹ thuật công nghiệp Hùng Vương, TP.HCM. Ảnh T.D

Miễn 100% học phí

Ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM cho biết, thực hiện chủ trương phân luồng học sinh sau THCS, lộ trình từ nay đến năm 2020 tỉ lệ vào lớp 10 công lập mỗi năm sẽ giảm 3%, đến năm 2020 chỉ còn 70% học sinh tốt nghiệp THCS vào lớp 10 công lập, số còn lại sẽ được phân luồng vào giáo dục chuyên nghiệp.

Điều đó cho thấy, cánh cổng các trường công lập đang hẹp dần. Tuy nhiên, với thực trạng “thừa thầy thiếu thợ” và số lượng cử nhân, thạc sĩ không có việc làm như hiện nay, học sinh có thể chọn cho mình cánh cửa học nghề đang rộng mở. Để khuyến khích học sinh sau khi tốt nghiệp lớp 9 chọn học nghề, phù hợp với năng lực của bản thân, tham gia vào thị trường lao động có thu nhập cho bản thân và gia đình, ngành giáo dục TP.HCM đã đưa ra nhiều chính sách để thu hút học sinh vào bậc học này.

Theo đó, các em cần xác định rõ năng lực của mình, nếu không đủ khả năng tiếp tục học lên THPT thì có thể chọn học nghề. Nếu chọn vào trung cấp chuyên nghiệp 9+3,5 năm hoặc 9+4 năm, các em vừa học nghề vừa học chương trình THPT theo hệ giáo dục thường xuyên. Khi tốt nghiệp học sinh sẽ được các trường cấp giấy chứng nhận đã hoàn thành chương trình THPT, giấy chứng nhận này tương đương bằng tốt nghiệp THPT. Đồng thời, giấy chứng nhận này là điều kiện cần thiết để học liên thông lên ĐH. Đặc biệt, học sinh tốt nghiệp lớp 9 theo học nghề sẽ được miễn giảm 100% học phí theo quy định của nhà nước.

Mặt khác, theo đánh giá của các chuyên gia thị trường lao động của TP.HCM đang phát triển với yêu cầu tăng cường nhanh nguồn nhân lực có trình độ cao, có kiến thức kỹ năng về khoa học, công nghệ, quản lý, sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, phần lớn sinh viên tốt nghiệp ra trường lại chưa đủ chuyên môn, trình độ ngoại ngữ, kỹ năng mềm để tiếp cận công việc, nhất là các kỹ năng mà thị trường lao động cần. Dẫn đến tình trạng “thừa thầy thiếu thợ” ngày càng cao.

Trường nghề chưa hấp dẫn

Tuy nhiên, theo đánh giá của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM, công tác tuyển sinh vào các trường nghề hiện vẫn còn gặp nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân. Trong đó, nổi bật là việc phân luồng chưa hiệu quả, xã hội còn nặng bằng cấp, một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng đào tạo chưa cao, cơ sở vật chất còn nghèo nàn, lạc hậu…

Bà Thi Thị Tuyết Nhung, Trưởng ban Văn hóa xã hội HĐND TP.HCM nhận định, thực tế hiện nay nhiều trường đào tạo nghề chưa thực sự đầu tư nhiều cho trang thiết bị đào tạo, dẫn đến thí sinh dự thi, học tập tại các trường hiệu suất chưa cao, đào tạo ra không có việc làm, nhiều trường đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp thực hiện chưa tốt. Nghịch lý là, có trường cơ sở vật chất nhiều nhưng số lượng học viên chưa đảm bảo. Do vậy, bà Nhung cho rằng các trường cần chú trọng vào đầu tư cơ sở vật chất, trường, lớp, chất lượng đào tạo… để đảm bảo được yêu cầu của doanh nghiệp.

Ông Phạm Văn Vinh, Trưởng phòng Quảng bá và hợp tác, Trường Trung cấp kỹ thuật và nghiệp vụ Nam Sài Gòn (Trường Trung cấp Nam Sài Gòn), nêu một thực tế hiện nay nhiều trường nghề chưa chú trọng đến công tác tư vấn, chỉ tư vấn cho có hoặc tư vấn chỉ để đánh bóng tên tuổi. Nhiều trường nghề thổi phồng thông tin của trường mình để chiêu sinh. Chính điều này cũng khiến nhiều gia đình không mặn mà với trường nghề.

Theo ông Vinh, để thuyết phục phụ huynh cho con học nghề là điều không hề dễ dàng. Bởi hiện nay nhiều người vẫn có tâm lý coi trọng bằng cấp. Vì vậy, muốn phụ huynh thay đổi cách nhìn thì trước hết trường nghề phải có chất lượng. Mặt khác, người tư vấn nghề phải có tâm, phải trung thực giúp phụ huynh hiểu được lợi ích của việc học nghề, cũng như chọn nghề phù hợp với năng lực của học sinh, hoàn cảnh gia đình.

Không tiếp cận được học sinh cũng là vấn đề được đại diện các trường đề cập. Đại diện trường Trung cấp Xây dựng TP.HCM cho biết, các trường THCS lâu nay luôn đóng cửa đối với các trường cao đẳng, chỉ làm việc với một số trường nên để vào trường tiếp cận học sinh, các trường cao đăng, trung cấp thường phải dùng những mối quan hệ cá nhân chứ chưa có chính sách chung từ cơ quan quản lý…