Thủ công mỹ nghệ loay hoay vào Nhật Bản

DN thủ công mỹ nghệ cần làm tốt khâu thiết kế để thâm nhập thị trường Nhật Bản.Ảnh: TRẦN VIỆT.

Nút thắt là thiết kế

Với kim ngạch XK còn khá khiêm tốn, hoạt động XK thủ công mỹ nghệ của Việt Nam vào Nhật Bản vẫn chưa xứng với tiềm năng. Trên thực tế có nhiều DN dù đã XK khá thành công ở các thị trường lớn như EU, Mỹ, song với thị trường Nhật Bản, DN vẫn đang “loay hoay” tìm đường. Theo ông Trần Bá Tượng, Chủ nhiệm Hợp tác xã Mây tre đan An Khê, với kinh nghiệm XK sang các thị trường khó tính như EU, đơn vị đã nhiều lần gặp gỡ và tìm kiếm các đối tác Nhật Bản để mở rộng thị trường, thế nhưng đều không thành công.

“Chúng tôi đã gặp gỡ một vài đối tác Nhật Bản để tìm kiếm cơ hội thị trường, song yêu cầu của họ về sản phẩm rất cao. Họ yêu cầu về chất lượng kỹ thuật sản phẩm, phải thật tỉ mỉ và cụ thể đến từng chi tiết, các thiết kế phải mang tính độc đáo và sáng tạo. Đây lại là một khâu yếu trong hoạt động XK của các DN mây tre đan Việt Nam nói chung. Trong khi các sản phẩm mà chúng tôi xuất sang các thị trường khác, mặc dù yêu cầu rất cao song không quá “khó” như với Nhật Bản nên chúng tôi rất khó để xuất hàng vào thị trường này”, ông Tượng nói.

Ngay cả những DN đã có kinh nghiệm XK hàng thủ công mỹ nghệ vào Nhật Bản, cuộc chơi cũng không hề dễ dàng. Theo ông Thái Đại Phong, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Đức Phong, chuyên sản xuất may tre đan XK sang Mỹ và EU, trước đây DN đã ký được một số đơn hàng với Nhật Bản, song đến nay cánh cửa thị trường này đã “đóng”. Nguyên nhân là do trong đàm phán hợp đồng mới, khách hàng đưa ra yêu cầu khá cao về đơn giá cũng như số lượng, chất lượng, mẫu mã sản phẩm, nên DN không đáp ứng được. Đặc biệt, đối tác đưa ra những yêu cầu về thiết kế, mẫu mã phải “chuẩn” đến từng chi tiết nên DN rất khó để đáp ứng theo hợp đồng mới.

Hỗ trợ DN làm hàng mẫu

Ông Go Matsuura, Phó Trưởng phòng Xúc tiến thương mại và đầu tư, Trung tâm Xúc tiến thương mại, đầu tư và du lịch ASEAN - Nhật Bản đánh giá cao sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam khi người thợ làm sản phẩm rất khéo tay, cần cù và tỉ mỉ. Tuy nhiên, lý do khiến hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam khó tìm đường vào thị trường này là bởi quy cách và tiêu chuẩn của Nhật Bản với hàng hóa rất cao. Do đó, mặc dù sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng, nhưng những hạn chế trong việc tạo ra tính khác biệt, độ hấp dẫn liên quan đến mầu sắc, thiết kế, mẫu mã sản phẩm chưa đạt nên chưa thu hút được khách hàng Nhật Bản. Do đó, để XK nhiều hơn vào thị trường này, bên cạnh công tác khảo sát thị trường, DN cần tìm hiểu kỹ hơn về thị hiếu tiêu dùng để sản xuất ra những mặt hàng phù hợp với người tiêu dùng Nhật Bản.

Cũng theo ông Go Matsuura, đối với người tiêu dùng Nhật Bản, giá cả hàng hoá không quan trọng lắm bởi họ quan tâm nhiều hơn đến chất lượng sản phẩm. Do đó, mặc dù hàng giá rẻ của Trung Quốc vào thị trường này rất nhiều, song sản phẩm của Việt Nam hoàn toàn có chỗ đứng để cạnh tranh trên thị trường. Vấn đề là không chỉ hạn chế trong khâu thiết kế mẫu mã với mầu sắc, hoạ tiết không phù hợp, mà vấn đề kiểm soát chất lượng, tức là các lô hàng không đồng đều về tiêu chuẩn đã khiến sản phẩm của Việt Nam chưa xây dựng được vị trí vững chắc trên thị trường Nhật Bản.

Theo các chuyên gia, những hạn chế trong khâu thiết kế, mẫu mã sản phẩm không phải lần đầu tiên được nhắc đến và Nhà nước cũng đã có những chính sách để hỗ trợ DN nâng cao năng lực. Theo ông Đỗ Kim Lang, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), hiện đã có DN đầu tư khâu thiết kế, mẫu mã và nâng cao kỹ thuật sản xuất sản phẩm, song đây vẫn chỉ là con số khiêm tốn. Điều này là do phần lớn DN thủ công mỹ nghệ đều có quy mô nhỏ, nguồn vốn và năng lực hạn chế nên không có khả năng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong khi đó, một số chính sách hỗ trợ DN vẫn chưa đạt hiệu quả cao, chỉ mang tính chung chung nên chưa nâng cao được năng lực cho DN.

Đơn cử như thời gian vừa qua, Cục Xúc tiến thương mại đã phối hợp với Trung tâm ASEAN - Nhật Bản tổ chức các hội chợ quảng bá, giới thiệu hàng thủ công mỹ nghệ, trong đó, tổ chức hoạt động kết nối DN tham gia tìm kiếm gặp gỡ đối tác và tư vấn hỗ trợ DN nắm bắt xu hướng thiết kế của thị trường. Tuy nhiên, hiệu quả đạt được không cao do quy mô nhỏ, số lượng DN tham gia được ít. Do đó, ông Lang cho biết trong thời gian tới, Cục sẽ phối hợp với Trung tâm ASEAN - Nhật Bản tổ chức chương trình thiết kế sản phẩm đẹp, trong đó có sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu về thiết kế sản phẩm của Nhật Bản, phối hợp cùng với các DN trong hoạt động tư vấn, giảng dạy. Theo đó, Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần chi phí và DN sẽ góp thêm chi phí đi lại, đồng thời trực tiếp sản xuất, thiết kế để tạo ra hàng mẫu và đưa đi trình bày tại những hội chợ lớn về hàng thủ công mỹ nghệ của Nhật Bản. Có như vậy, DN Việt mới thực sự có được sự chuyển biến trong các khâu của quá trình đưa sản phẩm thủ công mỹ nghệ sang thị trường Nhật Bản.