Thị trường trái phiếu doanh nghiệp: Tiếng "tuýt còi" trong sự sôi động

	Ngân hàng đang sở hữu chéo trái phiếu của nhau?
	Phó Thủ tướng: Cần hoàn thiện pháp luật quản lý nợ tự vay tự trả của doanh nghiệp
	Doanh nghiệp bất động sản huy động trái phiếu lãi suất cao: Chưa bất thường

Cơ cấu và lượng phát hành của thị trường trái phiếu DN.

Giảm phụ thuộc vốn ngân hàng

Theo thống kê trong Báo cáo Tổng quan thị trường trái phiếu DN Việt Nam 8 tháng đầu năm 2019 của Công ty Chứng khoán SSI, thị trường trái phiếu DN đã tăng mạnh cả phía cung và cầu. Cụ thể, ước tính, tổng lượng chào bán là 129.016 tỷ đồng và lượng phát hành là 117.142 tỷ đồng, tỷ lệ phát hành thành công toàn thị trường là 90,8%, quy mô thị trường tăng mạnh lên mức khoảng 10,2% GDP.

Một số DN có lượng phát hành lớn như: VPBank phát hành lên tới 13.860 tỷ đồng, trong đó có 300 triệu USD trái phiếu quốc tế, HDBank phát hành 11.600 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc phát hành 4.610 tỷ đồng…

Theo các chuyên gia, việc phát hành với số lượng lớn như trên là tín hiệu tích cực, cho thấy các DN đã có sự chủ động hơn trong thị trường vốn, thay vì chủ yếu thông qua các tổ chức tín dụng như trước đây, nhất là trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước đang siết chặt hơn hạn mức tăng trưởng tín dụng ở từng ngân hàng, điều chỉnh hệ số rủi ro với cho vay bất động sản...

Điều này còn góp phần làm giảm rủi ro về vốn cho hệ thống ngân hàng, giảm nguy cơ phát sinh nợ xấu từ nguồn tín dụng cho DN. Vì thế, nếu nhìn vào chủ thể phát hành thì các ngân hàng thương mại vẫn lớn nhất với tổng giá trị hơn 56.000 tỷ đồng, chiếm 47,9% thị trường, tiếp đó là các DN bất động sản với 31,5% thị trường.

Tiềm ẩn rủi ro

Dù phát triển sôi động, nhưng thị trường trái phiếu DN vẫn có nhiều nguy cơ tiềm ẩn rủi ro. Bởi nếu nhìn sâu vào cơ cấu của thị trường này sẽ thấy nhiều điểm bất hợp lý. Nhà đầu tư chủ yếu vào trái phiếu DN vẫn là các tổ chức tín dụng, nguồn vốn đầu tư vào trái phiếu DN vẫn được tính vào hạn mức tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng. Không những thế, theo kết quả nghiên cứu của SSI, các ngân hàng thương mại 8 tháng qua đã mua vào hơn 10.200 trái phiếu – tương đương 8,8% tổng lượng phát hành, nhưng chủ yếu là mua trái phiếu bất động sản và phát triển hạ tầng.

Theo các chuyên gia của SSI, so với cho vay, việc mua trái phiếu DN sẽ giúp các ngân hàng thương mại linh hoạt hơn vì các ngân hàng có thể bán lại một phần trái phiếu này cho các tổ chức, quỹ đầu tư và khách hàng cá nhân khi cần điều chỉnh các khoản mục tài sản trên bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, một số ngân hàng có thể sử dụng công cụ trái phiếu DN, thông qua các giao dịch tài chính phức tạp để cơ cấu lại nợ của tổ chức phát hành hoặc các mục đích khác.

Cùng với vấn đề trên, thị trường trái phiếu lại ghi nhận khối DN bất động sản tham gia chào bán nhiều nhất, với 44 trên tổng số 108 DN tham gia. Tổng lượng chào bán là 47.804 tỷ đồng nhưng chỉ có 36.946 tỷ đồng được phát hành, dư bán 10.858 tỷ đồng. Đáng lưu ý, lãi suất trái phiếu DN của khối này luôn ở mức rất cao, thậm chí lên tới trên 14%/năm, tùy từng kỳ hạn. Có không ít DN bất động sản chào bán lô trái phiếu lên tới hàng trăm tỷ đồng, lãi suất cao nhưng lại được một tổ chức tín dụng mua trọn gói. Trong khi đó, tín dụng bất động sản đang bị Ngân hàng Nhà nước siết chặt lại do tính thanh khoản thấp, tồn kho nhiều, thì đầu tư vào trái phiếu DN bất động sản của các ngân hàng lại đang rất “thả cửa”, không phải trích lập dự phòng rủi ro.

Rõ ràng, những nguy cơ là rất lớn. Do vậy, mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã phải ban hành văn bản “tuýt còi” cảnh báo hoạt động mua trái phiếu DN của các ngân hàng thương mại. Cơ quan này yêu cầu các ngân hàng thương mại tăng cường kiểm soát đầu tư trái phiếu DN và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Phát triển trái phiếu DN vẫn là một tất yếu và phù hợp với định hướng của Nhà nước nhằm phát triển thị trường vốn song song với thị trường tín dụng. Vấn đề là các DN cần làm ăn minh bạch, thận trọng và tuân thủ các quy định của pháp luật nhằm giúp thị trường tránh rủi ro, biến tướng.