Tái định hình cuộc chơi quyền lực trong không gian

Cạnh tranh không chỉ diễn ra giữa các quốc gia mà còn đến từ khu vực tư nhân, nổi bật là SpaceX của tỷ phú Elon Musk – nhân tố đang định hình lại ngành công nghiệp vũ trụ toàn cầu.

Hội nghị quốc tế về Hàng không Vũ trụ (IAC) lần này đánh dấu sự hiện diện của Mỹ và Trung Quốc – hai đối thủ lớn trên mặt trận không gian. Tuy nhiên, sự vắng mặt của Nga sau xung đột Ukraine làm lộ rõ những rạn nứt trong hợp tác không gian quốc tế. Cả Mỹ và Trung Quốc đều có kế hoạch đưa con người trở lại Mặt Trăng vào cuối thập kỷ này. Cuộc đua này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn nhằm khẳng định vị thế và thu hút các đối tác quốc tế vào quỹ đạo ảnh hưởng của mình.

NASA, trong khi chuẩn bị cho sứ mệnh Mặt Trăng Artemis, cũng đang tìm cách duy trì sự hiện diện của Mỹ trong quỹ đạo thấp, cạnh tranh trực tiếp với trạm không gian Thiên Cung của Trung Quốc. Giám đốc NASA Bill Nelson dự kiến sẽ kêu gọi sự ủng hộ quốc tế để phát triển các trạm vũ trụ thương mại thay thế Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), sẽ “nghỉ hưu” vào năm 2030.

Châu Âu, với những điều chỉnh chiến lược cần thiết, đang phải đối mặt với thách thức kép từ sự phụ thuộc vào Mỹ và việc cắt đứt quan hệ với Nga. Sau chuyến thử nghiệm thành công tên lửa Ariane 6 vào tháng 7, châu Âu tiếp tục nỗ lực phát triển các giải pháp phóng vệ tinh mới nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào tên lửa Falcon 9 của SpaceX.

Các quốc gia châu Âu cũng nhận thấy cần phải hợp tác chặt chẽ hơn trong ngành sản xuất vệ tinh. Tuy nhiên, các tập đoàn lớn như Leonardo, Thales và Airbus đang gặp phải cản trở từ chính sách của Ủy ban châu Âu trong việc hợp nhất các hoạt động sản xuất. Thị trường vệ tinh địa tĩnh truyền thống của châu Âu cũng đang chịu áp lực từ sự bùng nổ của các chòm vệ tinh quỹ đạo thấp, tiêu biểu là mạng Starlink của SpaceX.

Italy, một trong những quốc gia đầu tàu của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), đã cam kết đầu tư 7,3 tỷ euro vào các dự án không gian đến năm 2026. Đồng thời, quốc hội Italy đang phê duyệt khung pháp lý mới nhằm khuyến khích đầu tư tư nhân vào ngành công nghiệp này, mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp và công nghệ đột phá.

NASA đang tăng cường hợp tác xuyên Đại Tây Dương thông qua liên doanh giữa Airbus và Voyager Space để phát triển các trạm vũ trụ thương mại thay thế ISS. Đây không chỉ là bước đi chiến lược của Mỹ nhằm duy trì sự thống trị trong quỹ đạo thấp mà còn tạo điều kiện cho châu Âu phát triển năng lực nghiên cứu độc lập.

Hội nghị IAC năm nay không chỉ phản ánh những chuyển biến nhanh chóng trong ngành công nghiệp vũ trụ mà còn cho thấy không gian đang trở thành một đấu trường mới của cạnh tranh quyền lực. Những thay đổi về công nghệ và sự tham gia mạnh mẽ từ khu vực tư nhân đang tái định hình cục diện không gian.

Trong bối cảnh này, các quốc gia và khu vực phải liên tục điều chỉnh chiến lược để thích ứng. Việc hợp tác giữa các chính phủ với khu vực tư nhân sẽ là yếu tố then chốt giúp duy trì vị thế và thúc đẩy khám phá không gian. Cuộc chạy đua lên Mặt Trăng và sự phát triển của công nghệ đang mở ra không chỉ những cơ hội mới cho loài người mà còn đặt ra những thách thức lớn về quản trị và hợp tác quốc tế.

Với những bước đi táo bạo của các cường quốc và sự trỗi dậy mạnh mẽ của các tập đoàn công nghệ, tương lai của không gian không còn chỉ là vấn đề khám phá khoa học mà đã trở thành cuộc cạnh tranh khốc liệt vì vị thế và quyền lực.