Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Tự chủ đại học là bước chuyển biến có tính lịch sử

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại hội thảo. Ảnh Hải Hà.

Tại Hội thảo giáo dục 2018: Giáo dục đại học - chuẩn hóa và hội nhập quốc tế, do Uỷ ban Văn hóa, giáo dục, thanh nhiên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội tổ chức ngày 17/8, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã nêu ra 3 lý do các trường đại học mới tự chủ một phần: từ cơ quan quản lý nhà nước, từ chính các trường đại vẫn muốn tiếp tục cơ chế bao cấp và một phần từ người học và xã hội.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng đưa ra hai băn khoăn lớn nhất khi các trường thực hiện tự chủ đại học: “Cho tự chủ, các trường cứ thế tăng học phí, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học có điều kiện khó khăn vì khó có thể học ở những trường chất lượng tốt. Đối với phần tài sản, đất đai… của trường đại học sẽ bị thao túng…”.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng cho rằng, những khó khăn nêu không phải không có hướng giải quyết và trên thực tế thế giới cũng đã có hướng giải quyết điều này.

“Theo đó, liên quan đến tự chủ đại học, tự chủ tài chính, chúng ta một mặt có cơ chế học bổng, từ đó những người có khả năng mong muốn được đóng góp nhiều hơn để có chất lượng tốt. Đồng thời, lập quỹ học bổng cho đối tượng diện chính sách và con nhà nghèo. Mặt khác, tự chủ không có nghĩa là Nhà nước không cấp ngân sách cho các trường mà dùng kinh phí từ ngân sách để đặt hàng các trường đào tạo”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Còn cơ chế đảm bảo tài sản, theo Phó Thủ tướng, hội đồng trường gắn liền với trách nhiệm giải trình, công khai minh bạch.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý: “Trường đại học có nhiều sứ mệnh, một trong số đó là sáng tạo ra tri thức, nên trường đại học cần tự chủ về chuyên môn, từ đó khơi dậy sáng tạo cho từng thành viên trong nhà trường. Đó là tự chủ căn bản nhất”.

Theo Phó Thủ tướng, để có quyền tự chủ trường đại học phải được tự quản về tổ chức và tự chủ về tài chính. Tự chủ tài chính phải hiểu là tự chủ về nguồn thu và nguồn chi. Thu có nhiều phần từ học phí, khoa học công nghệ, sản xuất kinh doanh và quan trọng là thu từ tài trợ của doanh nghiệp, cộng đồng, đặc biệt từ ngân sách nhà nước.

“Tuy nhiên, hiện nay, các trường đại học chưa được tự chủ nguồn chi, muốn làm cái gì đều phải xin phép”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng khẳng định: “Tự chủ đại học là xu thế tất yếu, là yêu cầu, đòi hỏi chúng ta phải làm, phải luật hóa trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học tới đây và hệ thống các luật khác có liên quan”.

Tại hội thảo, Phó Thủ tướng thể hiện tin tưởng vào việc thực hiện tự chủ đại học. Đồng thời mong mỏi hội thảo lần này, các nhà lãnh đạo, các chuyên gia quốc tế, các nhà khoa học, doanh nghiệp có tiếng nói để Luật Giáo dục đại học lần này được sửa một cách căn bản nhất.

“Thực hiện tự chủ đại học có thể nói là bước chuyển có tính chất lịch sử. Hiện hầu như các trường đều mong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học được ban hành thật sớm để chính thức hóa việc này”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.