 |
Kể từ khi lên cầm quyền, Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi Hội đồng Nhân quyền LHQ, cơ quan văn hóa Liên hợp quốc (LHQ), Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và thỏa thuận hạt nhân với Iran. Ông cũng cắt giảm ngân sách đóng góp cho quỹ dân số LHQ và cơ quan viện trợ người tị nạn Palestine của LHQ. Nay, ông Trump tuyên bố chính thức rút Mỹ khỏi WHO giữa lúc đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp. Quyết định của ông Trump đã vấp phải sự phản đối của cộng đồng quốc tế và ngay trong chính giới Mỹ.
Từ tháng 4/2020, Tổng thống Trump đã dừng đóng góp ngân sách cho WHO, sau đó trong bức thư đề ngày 18/5, ông cho WHO thời hạn 30 ngày để thực hiện các cải cách, nhưng chưa đầy 2 tuần sau, ông tuyên bố sẽ rút Mỹ khỏi WHO. Tổng thống Trump khẳng định rằng Trung Quốc đã "hoàn toàn kiểm soát" WHO, đồng thời cáo buộc cơ quan của LHQ này không thực hiện được các cải cách cần thiết. Ông nói rằng nước Mỹ sẽ chuyển ngân sách sang phục vụ "những nhu cầu y tế công cộng toàn cầu xứng đáng và khẩn cấp khác". Dù ông Trump đã thông báo về quyết định này cách đây 1 tháng, song theo các điều kiện đặt ra khi Mỹ gia nhập WHO năm 1948, nước này phải gửi thông báo chính thức trước một năm về việc rút khỏi tổ chức này và hoàn tất các nghĩa vụ tài chính. Theo trang web của WHO, Mỹ hiện còn nợ WHO hơn 200 triệu USD tiền đóng góp được ấn định.
Nợ là một chuyện, có lẽ không đáng kể đối với nền kinh tế số 1 thế giới, nhưng rút khỏi cơ quan y tế toàn cầu này trong lúc cả thế giới đang cần chung tay chống dịch lại là chuyện khác. Quyết định của ông Trump còn gây tranh cãi bởi Mỹ hiện là nước bị tác động lớn nhất của dịch. Theo số liệu thống kê đến tới nay, trên toàn cầu đã có hơn 12 triệu ca mắc Covid-19 và hơn 540.000 người đã tử vong, và 25% trong số các ca nhiễm và tử vong này là ở Mỹ.
Quyết định trên đã vấp phải sự phản đối của cộng đồng quốc tế và ngay trong chính giới Mỹ. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đã gọi quyết định chính thức rút Mỹ khỏi WHO của Tổng thống Trump là "hành động thực sự điên rồ trong bối cảnh WHO điều phối cuộc chiến toàn cầu chống đại dịch Covid-19". Bà Pelosi viết trên trang Twitter: "Trong khi tính mạng hàng triệu con người đang lâm nguy thì Tổng thống lại làm tê liệt nỗ lực toàn cầu chống lại dịch bệnh". Trong khi đó, các nghị sĩ của đảng Dân chủ cáo buộc Tổng thống Trump đang đánh lạc hướng sự chỉ trích khỏi cách thức đối phó với đại dịch của ông tại Mỹ, trong bối cảnh số người tử vong vì Covid-19 tại Mỹ cao nhất trên thế giới. Thượng nghị sĩ Robert Menendez, nhân vật hàng đầu của đảng Dân chủ trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho rằng phản ứng của Tổng thống Trump đối với đại dịch rất hỗn loạn và không nhất quán. Ông viết trên Twitter rằng quyết định rút khỏi WHO "sẽ không bảo vệ được tính mạng và lợi ích của người dân Mỹ, Người Mỹ sẽ mắc bệnh, còn nước Mỹ sẽ đơn độc". Hạ nghị sĩ, bác sỹ Ami Bera cho biết Mỹ và WHO đã cùng nhau hợp tác xóa bỏ bệnh đậu mùa và gần như đánh bại bệnh bại liệt trẻ em. Hạ nghị sĩ này lập luận: số ca mắc Covid-19 tại Mỹ đang gia tăng, "nếu đổ lỗi cho WHO, vậy tại sao Mỹ bị bỏ lại phía sau trong khi nhiều nước khác, từ Hàn Quốc tới New Zealand, Việt Nam và Đức đều đã trở về trạng thái bình thường?". Thậm chí một số đồng minh trong đảng Cộng hòa của Tổng thống Trump cũng lên tiếng bày tỏ hy vọng ông gây sức ép với WHO thay vì đưa ra quyết định cuối cùng là rời bỏ tổ chức này. Trang tin ProPublica tháng trước đưa tin rằng phần lớn các cố vấn của Tổng thống Trump đều bất ngờ về quyết định rút khỏi WHO mà ông đưa ra.
Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, quyết định của Tổng thống Trump có thể sẽ bị đảo ngược trước khi bắt đầu có hiệu lực nếu ông bị đối thủ của đảng Dân chủ, cựu Phó tổng thống Joe Biden, đánh bại trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Theo đánh giá của AFP, ông Biden gần như chắc chắn sẽ dừng quyết định này để phản công và tiếp tục ở lại WHO nếu đắc cử.
Vĩnh Hà
