Siết chất lượng hàng hóa trong môi trường số

Theo quy định mới, các nền tảng TMĐT và người bán sẽ phải gánh trách nhiệm lớn hơn trong bảo đảm an toàn sản phẩm và xử lý phản ánh của người tiêu dùng.

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa họp báo công bố 5 luật mới được Quốc hội thông qua. Trong đó, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa có nhiều quy định đáng chú ý liên quan đến TMĐT, hậu kiểm và bảo vệ người tiêu dùng.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa đặt trọng tâm vào quản lý rủi ro và hậu kiểm bằng dữ liệu số, thay cho cách kiểm soát truyền thống vốn nặng về thủ tục và tốn kém nguồn lực.

Các nền tảng TMĐT và người bán sẽ phải gánh trách nhiệm lớn hơn trong bảo đảm an toàn sản phẩm và xử lý phản ánh của người tiêu dùng. Điều này phù hợp với bối cảnh phát triển của TMĐT và nhu cầu kiểm soát hàng hóa lưu thông trên môi trường số hiện nay.

Đáng chú ý, Luật yêu cầu thiết lập hệ thống giám sát chất lượng sản phẩm cấp quốc gia, kết nối dữ liệu từ các khâu sản xuất, phân phối đến tiêu dùng. Những mặt hàng kinh doanh trên nền tảng số sẽ được đưa vào diện giám sát, đánh giá thường xuyên và có thể bị xử lý nếu vi phạm.

Một trong những điểm mới quan trọng của luật là tăng trách nhiệm của người bán và sàn TMĐT trong việc bảo đảm chất lượng sản phẩm và phản hồi các khiếu nại từ người tiêu dùng. Việc luật hóa trách nhiệm của sàn và người bán là bước tiến quan trọng, phản ánh đúng thực tiễn phát triển của TMĐT.

Luật cũng mở đường cho ứng dụng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ truy xuất nguồn gốc vào hoạt động hậu kiểm. Các cơ quan chức năng có thể sử dụng công cụ số để phát hiện sớm rủi ro, thay vì chờ đến khi xảy ra sự cố mới vào cuộc.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, năm 2024, doanh thu TMĐT tại Việt Nam đạt khoảng 24 tỷ USD, với hơn 60 triệu người tiêu dùng trực tuyến. Tuy nhiên, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trên sàn TMĐT vẫn là vấn đề nhức nhối, gây mất niềm tin cho người tiêu dùng.

Theo các chuyên gia, Luật mới sẽ giúp khắc phục khoảng trống pháp lý trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa trên sàn TMĐT. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn là thách thức lớn, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành và nền tảng số.

“Điều quan trọng là triển khai cơ chế hậu kiểm hiệu quả, tránh hình thức hoặc gây khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đồng thời, phải có quy định minh bạch về chia sẻ dữ liệu giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý để bảo đảm quyền lợi các bên”, TS Khúc Đại Long (Khoa Marketing, Trường Đại học Thương Mại) nhận định.

Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, kỳ vọng tạo lập môi trường TMĐT minh bạch, cạnh tranh lành mạnh và người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn.