Hướng xử lý đối với doanh nghiệp chế xuất “quên” mở tờ khai nhập khẩu đối ứng

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan Bắc Ninh (Cục Hải quan Bắc Ninh). Ảnh: Quang Hùng

Sai sót của phía DN

Theo trình bày của Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam, từ năm 2014 đến năm 2020, Công ty thực hiện giao dịch mua hàng là công cụ, dụng cụ (búa, kìm, ốc vít, đai, máy in, dây điện, dây cáp, ổ lưu điện, công tắc...) dùng để phục cụ sản xuất và sửa chữa nhà xưởng từ DN nội địa Việt Nam (nguồn hàng loại hình B11). Các DN nội địa đã thực hiện đăng ký tờ khai XK tại chỗ để bán hàng hóa cho DN và giao dịch bán hàng giữa 2 DN đã hoàn thành.

Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu, rà soát hồ sơ hải quan, Công ty nhận thấy do nhân viên XNK thiếu hiểu biết nên đã sai sót không mở tờ khai NK đối ứng đối với số hàng hóa mua từ nội địa.

Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam cho rằng, do quan hệ trao đổi hàng hóa giữa DN chế xuất với DN nội địa là quan hệ XNK, khi DN chế xuất mua hàng từ nội địa thì DN nội địa kê khai, nộp thuế. Việc không đăng ký tờ khai tại chỗ khi mua hàng hóa từ nội địa của DN chế xuất là do thiếu hiểu biết, chưa thực hiện đúng về thủ tục hải quan nên chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan theo quy định.

Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam cũng cho rằng, hành vi nêu trên không gây ra hậu quả thất thu về thuế, vì bản chất số hàng hóa được công ty sử dụng để phục vụ sản xuất cho DN chế xuất, không tiêu thụ vào thị trường nội địa; công ty thực hiện loại hình XK là B11 (xuất kinh doanh) không thuộc trường hợp hoàn thuế, không thu thuế nên DN xuất bán cũng không gian lận về thuế.

Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam chia sẻ, việc công ty không đăng ký tờ khai hải quan đối ứng khi mua hàng từ DN nội địa không thuộc trường hợp ấn định thuế theo quy định tại điểm k khoản 4 Điều 17 Nghị định 126/2020/NĐ-CP. Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam cam kết toàn bộ số hàng chỉ phục vụ cho sản xuất của chính công ty, không tiêu thụ vào nội địa và một số mặt hàng vẫn còn tại công ty.

Theo hồ sơ thì Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam là DN chế xuất (đã được kiểm tra và xác nhận đáp ứng điều kiện giám sát và xác nhận cơ sở, năng lực sản xuất theo quy định về điều kiện của DN chế xuất). Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam đã hoàn thành việc thanh toán, giao nhận hàng hóa của các tờ khai XK tại chỗ và đã đưa vào sử dụng phục vụ sản xuất, thay thế, sửa chữa, lắp đặt tại công ty, có phiếu nhập kho, phiếu xuất kho đưa vào lắp đặt, sản xuất đồng thời cam kết sử dụng đúng mục đích của DN chế xuất. Cơ quan Hải quan chưa phát hiện ra việc sử dụng sai mục đích của hàng hóa đưa vào công ty.

Cần kiểm tra thực tế

Tại khoản 2, 3 Điều 75 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung tại khoản 51 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC quy định về thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK của DN chế xuất; tại điểm a, b khoản 5 Điều 86 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung tại khoản 58 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC quy định về trách nhiệm của người XNK trong việc làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK tại chỗ.

Đối chiếu với các quy định, hàng hóa mua, bán giữa DN chế xuất với DN nội địa thì khi DN nội địa mở tờ khai XK DN chế xuất phải mở tờ khai NK đối ứng. Trường hợp không mở tờ khai NK đối ứng sẽ không đúng quy định nêu trên, đồng thời phát sinh tờ khai XK tại chỗ bị treo trên hệ thống.

Liên quan đến việc xử lý tờ khai XK tại chỗ chưa có tờ khai NK tại chỗ đối ứng, Tổng cục Hải quan đã có nhiều văn bản hướng dẫn các cục hải quan tỉnh, thành phố kiểm tra, xác định thực trạng hàng hóa để xử lý thuế và xử lý vi phạm.

Đối với chính sách thuế, tại khoản 1 Điều 4 và khoản 1 Điều 5 Luật Thuế XK, thuế NK; khoản 1, 5 Điều 21 Nghị định 29/2008/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Điều 1 Nghị định 164/2013/NĐ-CP và khoản 1, 5 Điều 30 Nghị định 82/2018/NĐ-CP quy định rõ ranh giới đối với khu vực phi thuế quan và Điều 26 Nghị định 35/2022/NĐ-CP quy định riêng áp dụng đối với khu chế xuất và DN chế xuất.

Theo Tổng cục Hải quan, trường hợp DN chế xuất đáp ứng định nghĩa khu phi thuế quan (được cơ quan Hải quan có thẩm quyền xác nhận việc đáp ứng các điều kiện kiểm tra, giám sát hải quan) thì được hưởng ưu đãi đầu tư và chính sách thuế đối với khu phi thuế quan. Hàng hóa NK của DN chế xuất để phục vụ sản xuất hoặc sử dụng trong DN chế xuất thuộc đối tượng không chịu thuế NK.

Đối chiếu với các quy định trên, theo Tổng cục Hải quan, trường hợp Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam là DN chế xuất (đáp ứng là khu phi thuế quan) mua hàng hóa từ nội địa để phục vụ sản xuất hoặc sửa dụng trong DN chế xuất thì hàng hóa NK từ nội địa của Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam để phục vụ sản xuất hoặc sử dụng trong DN chế xuất thuộc đối tượng không chịu thuế, DN không phải kê khai nộp thuế.

Trường hợp DN nội địa bán hàng cho Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam đã mở tờ khai XK tại chỗ loại hình B11 (xuất kinh doanh); công ty không mở tờ khai NK tại chỗ đối ứng là chưa thực hiện đúng quy định về thủ tục hải quan nêu tại Điều 86 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung tại khoản 58 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC dẫn đến tờ khai XK tại chỗ bị treo trên hệ thống.

Căn cứ nguyên tắc bản chất hoạt động, giao dịch quyết định nghĩa vụ thuế được nêu tại khoản 4 Điều 5 Luật Quản lý thuế 2019; quy định về ấn định thuế đối với hàng hóa XNK tại khoản 1 Điều 17 Nghị định 126/2020/NĐ-CP thì trường hợp Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam chưa thực hiện đúng quy định về thủ tục hải quan nhưng không dẫn đến việc công ty phát sinh nghĩa vụ về thuế đối với hàng hóa XNK; hàng hóa của công ty vẫn đảm bảo các điều kiện thuộc đối tượng không chịu thuế, cơ quan Hải quan không có cơ sở để xác định lại căn cứ, phương pháp tính thuế thì không thuộc trường hợp ấn định thuế theo quy định tại khoản 1 Điều 17 Nghị định 126/2020/NĐ-CP.

Tổng cục Hải quan giao Cục Hải quan Bắc Ninh (nơi DN đóng trụ sở và mở tờ khai) chỉ đạo chi cục có liên quan kiểm tra Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam và đánh giá việc công ty không mở tờ khai NK đối ứng có ảnh hưởng đến việc kiểm tra, giám sát của cơ quan Hải quan đối với hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế của DN chế xuất và có dấu hiệu gian lận để tránh thực hiện các nghĩa vụ về thuế hay không. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, căn cứ tính chất và mức vụ vụ việc, xử lý vi phạm theo quy định (nếu có). Đồng thời, chỉ đạo rà soát các trường hợp tương tự vướng mắc của Công ty TNHH Dragonjet Việt Nam để đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật và văn bản hướng dẫn của Tổng cục Hải quan.