Hàng Việt “trầy da tróc vảy” trên sân nhà

	Hàng Việt chiếm trên 90% trong hệ thống siêu thị
	Nông sản và các nhóm hàng chủ lực của Việt Nam xuất khẩu đi đâu?
	Xác định hàng hoá của Việt Nam và sản xuất tại Việt Nam: Cần cụ thể và bao quát hơn

Tỷ lệ hàng Việt tại các hệ thống phân phối bán lẻ hiện đại chiếm tỷ trọng lên tới 70-90%. Ảnh: Nguyễn Thanh

Hàng Việt ngập tràn siêu thị

Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” giai đoạn 2014 - 2020 (Đề án) đã thực hiện được 6 năm, mang lại không ít kết quả tích cực.

Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) so sánh, trước khi Đề án này ra đời, hệ thống phân phối hàng Việt vẫn chưa phủ khắp cả nước, hoạt động thiết lập hệ thống các điểm bán hàng Việt bền vững, đặc biệt tại các khu vực tập trung đông dân cư, khu công nghiệp, vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo vẫn chưa nhiều cũng như hoạt động đưa hàng Việt về các khu vực trên vẫn thiếu tính ổn định. Đáng chú ý, khả năng cạnh tranh của một số hàng Việt vẫn còn thấp; liên kết của các DN trong chuỗi giá trị sản xuất, tiêu thụ chưa ổn định…

Tuy nhiên, đến nay “bức tranh” hàng Việt tại thị trường nội địa đã có sự “lột xác” đáng kể. Trong hệ thống siêu thị của một số DN trong nước, hàng hoá sản xuất trong nước chiếm tỷ trọng lớn từ 80 - 90%. Cụ thể, Co.opmart (90-93%), Satra (90-95%), Vissan (95%), Vinmart (90%), BRG Retail (90%), hệ thống siêu thị Bách hóa Xanh (95%),... Bên cạnh đó, tỷ lệ hàng Việt tại các hệ siêu thị nước ngoài chiếm từ 60-96%. Cụ thể, Lotte (82% theo doanh thu và 84% theo số lượng mặt hàng), Big C (96% theo doanh thu), Aeon (80% theo mã hàng), Mega Market (95% theo mã hàng)... Đối với kênh bán lẻ truyền thống, tỷ lệ hàng Việt tại các chợ, cửa hàng tiện lợi chiếm tỷ lệ từ 60% trở lên.

“Theo báo cáo của các địa phương, tỷ lệ hàng Việt tại các hệ thống phân phối bán lẻ hiện đại vẫn chiếm tỷ trọng cao (70-90%). Đây là con số ấn tượng sau nhiều năm triển khai Đề án, vượt mức chỉ tiêu đề ra”, ông Trần Duy Đông nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cũng đánh giá, Việt Nam đã thiết lập được hệ thống phân phối hàng hóa suốt từ Trung ương đến các địa bàn vùng sâu, xa ở các địa phương. Thông qua Chương trình phát triển thị trường nội địa gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, hàng hóa tại Việt Nam được tiêu thụ mạnh mẽ hơn, góp phần cho các DN sản xuất tại Việt Nam tiêu thụ được hàng hóa, qua đó có thể nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt đặt trong bối cảnh DN phải đối đầu với hàng hóa của các nước đang phát triển có mặt tại Việt Nam hiện nay.

“Ngộp thở” với hàng ngoại nhập

Dù ngày càng khẳng định tốt hơn vị thế của mình trên thị trường nội địa, tuy nhiên ông Trần Duy Đông cũng chỉ rõ, hàng Việt đang phải chịu sự cạnh tranh gay gắt với hàng hóa ngoại nhập về chất lượng, giá cả, mẫu mã… Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, tham gia nhiều FTA, hàng loạt FTA lớn đã và đang chuẩn bị bước vào giai đoạn thực thi đặt ra cho các DN Việt nhiều thách thức.

“Những quy định cụ thể về mở cửa thị trường và biện pháp kỹ thuật trong một số lĩnh vực sẽ tạo cơ hội cho DN, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ của EU tiếp cận được thuận lợi hơn thị trường gần 100 triệu dân của Việt Nam, vì thế gia tăng áp lực cạnh tranh giữa các DN và hàng hóa Việt Nam với các DN phân phối, sản xuất lớn đến từ các nước thuộc EU vốn đã có tiềm lực rất mạnh, nguồn hàng hóa phong phú, dồi dào. Điều này có thể dẫn đến khả năng các DN phân phối, sản xuất trong nước dễ bị thâu tóm, chiếm lĩnh thị phần bởi các DN nước ngoài”, ông Trần Duy Đông phân tích sâu khi EVFTA bắt đầu có hiệu lực thực thi từ ngày 1/8 vừa qua.

Ngoài áp lực hàng ngoại, một số chuyên gia nhìn nhận tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ; hàng hóa không đảm bảo an toàn thực phẩm còn xuất hiện nhiều trên thị trường, chưa được kiểm soát, tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN trong nước gây hoang mang, lo lắng, làm mất niềm tin của người tiêu dùng đối với hàng hóa Việt Nam.

Nâng cao nội lực cho doanh nghiệp

Nhìn nhận từ góc độ tích cực, theo ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN TPHCM, áp lực cạnh tranh cũng sẽ giúp cho các DN, hàng hóa trong nước vươn lên để tăng sức cạnh tranh. Khi đó, người tiêu dùng được hưởng lợi “kép” từ cả hai phía. Đã đến lúc các ngành sản xuất trong nước cơ cấu lại thị trường, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… để tăng sức cạnh tranh ở thị trường trong nước, đồng thời đảm bảo có thể đủ sức thâm nhập vào thị trường 500 triệu dân của EU.

Đứng từ góc độ đơn vị phân phối, bà Dương Thị Thanh Tâm, Phó Tổng giám đốc Công ty Vincommerce nhận định, khi Việt Nam tham gia nhiều FTA, “sân chơi” ở Việt Nam là “sân chơi” phẳng. Nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN giai đoạn này rất quan trọng. DN Việt cần tập trung đầu tư nhiều hơn vào khâu nghiên cứu phát triển sản phẩm, tạo ra điểm khác biệt mang tính vượt trội, đem lại lợi ích cho người tiêu dùng. Chủ DN sản xuất phải chuyển đổi tâm thế từ người làm nghề sang sản xuất chuyên nghiệp, kinh doanh thương mại. Điều đó cần sự hỗ trợ về đào tạo, kỹ năng quản trị về chiến lược đến thực thi của các hiệp hội, bộ, ban ngành.

Bà Tâm cũng nhấn mạnh, DN sản xuất cần tập trung nhiều vào chiến lược truyền thông. Khi DN có sản phẩm khác biệt, tạo được lợi thế cụ thể là gì thì cần tiếp nối mạng lưới truyền thông, cần có sự ưu đãi từ các kênh truyền thông để giúp DN Việt nói lên sự khác biệt trong sản phẩm đó.