Bài 3: Tự nguyện tuân thủ pháp luật là động lực để doanh nghiệp phát triển

Bà Vũ Thị Phương, Phó trưởng Ban Quản lý rủi ro, Cục Hải quan.

Bà có thể chia sẻ những kết quả đạt được từ Chương trình khuyến khích DN tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan?

Thứ nhất, về mức độ tuân thủ, có 95% DN thành viên (DNTV) nâng mức độ tuân thủ hoặc giữ nguyên mức độ tuân thủ cao.

Cụ thể, 118 DN chiếm 40 % trên tổng số (trong đó có 1 DN lên DN ưu tiên) nâng mức độ tuân thủ từ mức 3,4,5 lên mức 2,3,4 do trong quá trình tham gia Chương trình được sự hướng dẫn, giải đáp vướng mắc, cung cấp thông tin về thủ tục hải quan nên DNTV không phát sinh vi phạm trong quá trình tham gia hoặc vi phạm của DN đã quá thời gian đánh giá (365 ngày kể từ ngày quyết định xử phạt); 135 DN (chiếm 45%) giữ mức độ tuân thủ, trong đó DN tuân thủ mức 2, 3 là 116 DN (chiếm 39,3%).

Thứ hai, việc phân luồng kiểm tra hải quan của các DN tham gia Chương trình được cải thiện rõ ràng, đối với nhập khẩu luồng Xanh tăng 6,84%, luồng Vàng giảm 6,36%, luồng Đỏ giảm 0,48%; đối với xuất khẩu luồng Xanh tăng 13,56%, luồng Vàng giảm 12,88%, luồng Đỏ giảm 0,68% (giai đoạn từ 2022- 4/2024).

Thứ ba, công tác hỗ trợ DN, trong quá trình triển khai đã ghi nhận khoảng gần 560 đề nghị hỗ trợ vướng mắc của các DNTV, 100% các đề nghị này đã được cơ quan Hải quan xử lý, hỗ trợ, giải đáp và DN không phát sinh thêm vướng mắc (tại các địa bàn Đồng Nai, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hà Tĩnh, Đăk Lăk, Cao Bằng…).

Quá trình triển khai ghi nhận một số DN có hạn chế về năng lực tiếp cận thông tin, quy trình thủ tục dẫn tới gặp khó khăn trong việc duy trì mức tuân thủ. Vì thế, khi tham gia Chương trình được sự tư vấn của cơ quan Hải quan, doanh nghiệ cập nhật thông tin và nhận cảnh báo kịp thời, qua đó nâng cao tính chuyên nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan vì vậy mức độ tuân thủ của DN cũng được cải thiện.

Chương trình khuyến khích DN tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan tạo cầu nối giữa cơ quan Hải quan với cộng động DN, cũng như tạo “sân chơi” bình đẳng trong hoạt động xuất nhập khẩu. Bà có suy nghĩ gì về vấn đề này?

Nhằm triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng, Chính phủ đặc biệt Nghị quyết 57-NQ/TW năm 2024 đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 59-NQ/TW năm 2025 về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới", Nghị quyết 66-NQ/TW năm 2025 đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025 về phát triển kinh tế tư nhân, cũng như triển khai kế hoạch phát triển quan hệ đối tác Hải quan-DN và các bên liên quan theo quyết định số 384/QĐ-CHQ ngày 17/4/2025, chương trình đã tạo ra cầu nối giữa cơ quan Hải quan và DN.

Doanh nghiệp cải thiện mức độ tuân thủ sẽ giảm tỷ lệ luồng Vàng-Đỏ.

Thông qua việc tham gia Chương trình, DN sẽ được tiếp cận nhanh hơn, sớm hơn các văn bản chính sách mới trong hoạt động XNK, ngoài ra DN được cung cấp thông tin từ về những vụ việc vi phạm điển hình và đặc biệt là được hỗ trợ giải đáp vướng mắc trong quá trình XNK.

Từ những nội dung trên giúp DN được tiếp cận đầy đủ thông tin quá đó giảm thiểu được các rủi ro trong quá trình hoạt động của mình, qua đó giúp DN giảm được thời gian thông quan hàng hóa, tiết kiệm chi phí.

Qua triển khai, nhiều DN bày tỏ mong muốn tham gia Chương trình. Vậy, bà có thể chia sẻ rõ hơn về điều kiện để cộng đồng DN XNK tham gia Chương trình?

Đối với điều kiện tham gia chương trình, DN cần đáp ứng các điều kiện của Chương trình như: Có thông tin Hồ sơ DN, DN không bị xử lý vi phạm trong 365 ngày (loại trừ các hành vi vi phạm quy định về thời hạn làm thủ tục hải quan, nộp hồ sơ thuế; Vi phạm quy định về khai hải quan); tỷ lệ phân luồng Vàng, Đỏ; số tờ khai XNK; kim ngạch XNK, số lượng nhân viên… các điều kiện này đã được cụ thể hóa tại Phụ lục II Quyết định số Quyết định số 2790/QĐ-TCHQ.

Để tham gia Chương trình điều đầu tiên phải xuất phát từ mong muốn của DN, DN cũng coi việc tuân thủ pháp luật là chỉ tiêu quan trọng trong việc xây dựng, hoạt động của mình.

Nhằm đáp ứng mong muốn, mục tiêu của DN, Chương trình sẽ giúp DN hạn chế được các lỗi vi phạm trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan thông qua các nội dung như được tiếp cận với các chính sách mới trong hoạt động XNK, được cung cấp thông tin từ về những vụ việc vi phạm điển hình, lỗi thường xuyên mắc và được hỗ trợ giải đáp vướng mắc trong quá trình XNK.

Từ việc tuân thủ và tự nguyện tuân thủ, DN sẽ được đánh giá là DN tuân thủ cao pháp luật và có rủi ro thấp trong hoạt động XNK, qua đó sẽ được cơ quan Hải quan giảm tỷ lệ kiểm tra trong quá trình thông quan hàng hóa giúp DN tiết kiệm chi phí trong quá trình hoạt động.

Để Chương trình có sức lan tỏa, mở rộng hơn nữa đối tượng tham gia, cơ quan Hải quan đã và đang triển khai những giải pháp gì trong thời gian tới, thưa bà?

Cơ quan Hải quan coi chương trình này là cầu nối, là công tác hỗ trợ để DN có động lực phát triển. Chương trình đã được đánh giá 1 trong 10 sự kiện tiêu biểu của ngành Hải quan năm 2023 và 2024. Ngoài ra năm 2025 Chương trình cũng được xác định là nhiệm vụ trong tâm của ngành Hải quan.

Để triển khai Chương trình hiệu quả hơn nữa, cơ quan Hải quan xác định một số mục tiêu cụ thể.

Đó là, nâng cao tính pháp lý của chương trình thông qua đề xuất thêm các chính sách tạo điều kiện thông thoáng trong hoạt động thực hiện thủ tục XNK, thông quan của DN tham gia Chương trình trong quá trình xây dựng, sửa đổi các quy định.

Giảm tỷ lệ kiểm tra hải quan trong thông quan đối với các DN tham gia Chương trình. Việc giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa sẽ đạt được khi các DN nâng cao mức độ tuân thủ, để hỗ trợ DNTV đạt được mục tiêu nêu trên thì cần phải có sự phối hợp của cơ quan Hải quan và DN khi tham gia Chương trình.

Về phía DN cần phải thường xuyên cập nhật các thông tin DN thay đổi để cơ quan Hải quan có đánh giá chính xác, hiệu quả hơn.

Nâng cao phối hợp, trao đổi thông tin với Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu để rút ngắn thời gian thông quan bằng các biện pháp như rút ngắn thời gian tiếp nhận kiểm tra hồ sơ, thời gian chờ kiểm hóa, thời gian bốc dỡ xếp hàng, phối hợp với các DN kinh doanh kho, bãi, cảng, thuộc địa bàn quản lý (theo Khoản 2 Điều 7 Quyết định 2790/QĐ-TCHQ).

Xin cảm ơn bà.