Chuẩn hoá nông sản đáp ứng yêu cầu thị trường

	Logistics cho nông sản: Manh mún và thiếu đầu tư
	Vô số bất cập logistics “cản chân” nông sản Việt
	Xây dựng hệ thống trung tâm cung ứng nông sản hiện đại
	Chủ động đưa nông sản, thực phẩm Việt chiếm lĩnh thị trường thế giới

Xin ông cho biết về tiến độ thực hiện của Đề án Phát triển hệ thống trung tâm cung ứng nông sản hiện đại Việt Nam giai đoạn 2020-2030 và định hướng đến 2045?

Sau 9 năm triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, chúng ta đã đạt được rất nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề tồn tại, khó khăn, bất cập về việc nâng cao thu nhập cho người nông dân cũng như việc thúc đẩy tiêu thụ nông sản. Tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV vừa rồi, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cũng đã khẳng định, khâu quan trọng nhất trong ngành nông nghiệp hiện nay chính là khâu tiêu thụ, kết nối được với các thị trường để thúc đẩy sản xuất nông sản.

Trên tinh thần đó, từ tháng 11/2018, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2021 đã giao cho Bộ NN&PTNT cùng các bộ, ngành xây dựng Đề án phát triển hệ thống trung tâm cung ứng nông sản Việt Nam hiện đại cho giai đoạn 2020-2030 và định hướng đến 2045. Để triển khai đề án này, Bộ NN&PTNT đã được Cơ quan Phát triển Pháp AFD tài trợ. Trong một năm qua, sau khi đi khảo sát thực tế, làm việc với các DN đang kinh doanh các chợ bán buôn, chợ đầu mối nông sản cũng như đi tham khảo, học tập kinh nghiệm quốc tế, chúng ta đã lựa chọn được Tập đoàn Semmaris của Pháp – đơn vị đang vận hành chợ Rungis là chợ đầu mối nông sản lớn nhất thế giới, tham gia tư vấn trực tiếp cho đề án này.

Hiện đề án đã cơ bản hoàn thành xong phần hỗ trợ kỹ thuật và dự kiến đầu tháng 12 sẽ hoàn thiện thủ tục báo cáo lãnh đạo Bộ NN&PTNT xem xét trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để có thể bắt đầu thực hiện trong năm 2020.

Đâu là những bất cập của hệ thống cung ứng nông sản hiện tại của Việt Nam và đề án sẽ giải quyết các vấn đề đó như thế nào, thưa ông?

Hiện cả nước có trên 6.000 chợ nông thôn và cũng có rất nhiều chợ đầu mối, nhưng điều bất cập là chưa có sự kết nối giữa các chợ, nhất là sự kết nối giữa các chợ với các vùng nguyên liệu. Đơn cử như chợ Bình Điền tại TPHCM, hàng ngày tiêu thụ lượng rất lớn các sản phẩm hoa của Đà Lạt, trái cây từ các tỉnh miền Tây. Nhưng hiện nay, khi sản phẩm về đến chợ đều phải sơ chế lại khiến chất lượng không đảm bảo và tạo ra lượng rác thải rất lớn cũng như tốn kém chi phí cho dịch vụ logistics. Ngoài ra, còn có vấn đề làm sao đưa được thông tin từ các chợ đầu mối về nhu cầu thị trường tới trực tiếp các vùng nguyên liệu để người sản xuất có thể chuẩn bị các loại nông sản đúng theo yêu cầu mẫu mã và quy chuẩn phù hợp với thị hiếu của các thị trường tiêu thụ lớn cũng như xuất khẩu.

Do đó, mục tiêu của đề án là nhằm kết nối từ các vùng nguyên liệu, đặc biệt là những vùng nguyên liệu tập trung, gắn với các trung tâm thu gom, trung tâm cung ứng và hướng tới các chợ đầu mối phục vụ cho các vùng, các khu vực thành phố lớn cũng như gắn kết với các chợ đường biên, hướng tới phục vụ cho xuất khẩu. Điều này sẽ giúp cho hoạt động sản xuất – phân phối – tiêu thụ được gắn kết thành chuỗi liền mạch, giảm bớt các khâu trung gian, qua đó đảm bảo sản phẩm được kiểm soát về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), giảm chi phí. Chỉ những sản phẩm nông sản được sản xuất theo quy trình, đạt chứng nhận về chất lượng mới được đưa về các trung tâm thu gom nông sản để đến các trung tâm cung ứng nông sản hiện đại, từ đó đến với thị trường. Qua đó sẽ thúc đẩy sản xuất nông nghiệp được bền vững, hiện đại và khắc phục được tình trạng được mùa mất giá cũng như vấn đề chi phí vận chuyển hay việc các sản phẩm nông sản bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển… Đây cũng là mô hình đã được triển khai thành công tại nhiều nước phát triển, giúp chuẩn hoá các sản phẩm nông sản trước khi đưa ra thị trường.

Thưa ông, để đạt được mục tiêu như vậy hẳn không phải là điều dễ dàng, Bộ NN PTNT có lường trước những khó khăn này?

Qua quá trình nghiên cứu thực trạng hệ thống chợ Việt Nam cũng như qua học tập kinh nghiệm các nước, có thể thấy việc triển khai, vận hành hệ thống trung tâm cung ứng nông sản hiện đại sẽ có rất nhiều thách thức đối với cơ quan nhà nước và cả các DN vận hành. Thứ nhất, phải đảm bảo được cơ chế giám sát, phản hồi để tất cả sản phẩm khi đưa vào hệ thống đảm bảo được đúng quy chuẩn, VSATTP, nhất là vấn đề giám sát dư lượng hoá chất, thuốc bảo vệ thực vật… Thứ hai, vấn đề đầu tư phối kết hợp công tư, Nhà nước hỗ trợ thế nào, việc vận hành ra sao để đảm bảo bền vững và có lời.

Tại Pháp, Chính phủ nước này cũng đã xác định có 19 chợ trung tâm cung ứng mang tính dịch vụ công. Như vậy, phần hỗ trợ của Nhà nước vẫn rất lớn vì Chính phủ Pháp vẫn coi các chợ, trung tâm đầu mối đó là một phần của dịch vụ đảm bảo VSATTP cũng như góp phần thúc đẩy sản xuất của nông sản địa phương. Trong điều kiện hiện nay của Việt Nam, có rất nhiều phương thức kinh doanh nông sản, việc hình thành một hệ thống trung tâm cung ứng như vậy sẽ góp phần hoàn thiện, bổ sung, hỗ trợ chứ không đơn thuần là cạnh tranh trực tiếp. Do đó, trong đề án chúng tôi đề xuất trong giai đoạn 2020-2025 mới thí điểm một số hệ thống để trên cơ sở đó rút ra kinh nghiệm và chỉ đạo định hướng cụ thể hơn trong thời gian sau đó.

Xin cảm ơn ông!