Bế tắc trong đàm phán hạt nhân Iran- nguy cơ đối với Trung Đông

Không có vòng đàm phán mới nào được lên lịch, song các nhà đàm phán của các cường quốc - những người đầu năm nay đã khẳng định rằng thời gian giải quyết vấn đề hạt nhân Iran đang sắp hết - vẫn nói rằng các biên pháp ngoại giao sẽ được tiếp tục.

Bà Catherine Ashton - Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU), đồng thời là trưởng đoàn đàm phán của nhóm các cường quốc gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức (Nhóm P5+1) thừa nhận: "Quan điểm của chúng tôi vẫn còn khác xa nhau". Về phần mình, ông Saees Jalili - Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Iran - thừa nhận khác biệt về quan điểm giữa hai bên. Thực vậy, trong vòng đàm phán lần này, các cường quốc yêu cầu Iran đình chỉ hoạt động làm giàu urani nhạy cảm nhất của nước này để đổi lấy việc nới lỏng các lệnh trừng phạt quốc tế ở mức khiên tốn. Iran không chấp nhận lời đề nghị này.

Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Mỹ lại cho rằng vòng đàm phán vừa qua không hẳn đã thất bại, vì thiện chí của các nhà đàm phán Iran trong việc tham gia vào các cuộc thảo luận chi tiết về đề xuất của nhóm P5+1 là dấu hiệu tích cực nhất trong nhiều năm qua. Ông cho biết thêm rằng ý định của các cường quốc là tiếp tục thực hiện cam kết thúc đẩy hơn nữa những nỗ lực ngoại giao.

Quan chức Mỹ nói trên không loại bỏ khả năng các cuộc đàm phán mới có thể diễn ra trước khi bầu cử tổng thống Iran diễn ra vào tháng 6 tới. Tuy nhiên, trước hết, nhóm 6 cường quốc cần quyết định thực hiện những bước đi nào nhằm thúc đẩy các hoạt động ngoại giao mặc dù không loại trừ việc tăng cường các lệnh trừng phạt kinh tế, hiện đang nhằm vào ngành công nghiệp dầu mỏ quan trọng và hoạt động ngân hàng của Iran.

Các nhà ngoại giao cho biết các nhà đàm phán của Iran có vẻ sẵn sàng nhượng bộ đối với yêu cầu đòi Tehran chuyển ra nước ngoài kho urani được làm giàu ở cấp độ 20% - loại sản phẩm nhạy cảm khiến các cường quốc lo ngại rằng Iran đã đạt được bước tiến quan trọng trên con đường chế tạo nguyên liệu sản xuất vũ khí hạt nhân. Một cách để giải quyết kho urani này của Iran là tăng tốc độ việc đổi urani được làm giàu ở cấp độ cao lấy nhiên liệu cho các lò phản ứng. Tuy nhiên, chỉ thực hiện riêng cách này sẽ không đủ để xoa dịu những lo ngại của quốc tế.

Trong bối cảnh căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên, các cường quốc phương Tây hiểu rõ điều gì có thể xảy ra nếu họ không tìm được một giải pháp cho chương trình hạt nhân của Iran. Oliver Thraenert, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu An ninh thuộc Đại học ETH Zurich (Thụy Sĩ) nói rằng, các cương quốc "ngày càng lo ngại về việc không thể để tình trạng như hiện nay với Triều Tiên xảy ra với Iran".

Còn chuyên gia Mark Fitzpatrick, làm việc tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nói: "Nhóm P5+1 sẽ quan tâm hơn tới việc giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran trước khi nước này đạt được phát triển như Triều Tiên và sở hữu vũ khí hạt nhân bởi điều này sẽ khiến tình hình tại Iran trở nên phức tạp và nguy hiểm hơn". Theo ông, cuộc khủng hoảng hiện nay tại Triều Tiên có thể thúc đẩy các cường quốc phương Tây hành động, đặc biệt là Mỹ, nhằm kiềm chế Iran bằng những lệnh trừng phạt mới.

Bạch Dương