Xây dựng chính sách quản lý hiệu quả nguồn vốn vay nước ngoài

Thưa ông, vì sao lại phải chuyển hình thức từ cấp phát vốn ODA sang cho vay lại với các địa phương?

Vốn ODA nước ngoài vào Việt Nam đều là nguồn vốn có thời hạn dài, từ 30-40 năm, với chi phí cho vay rất thấp, dưới 7%. Việc đầu tư vốn ODA cho các dự án kết cấu hạ tầng của các địa phương là rất cần thiết. Trên thực tế trong 10 năm lại đây, bộ mặt các tỉnh, thành phố, nhất là các tỉnh có nhiều khó khăn, các quỹ đầu tư đều được cấp nguồn vốn này và mang lại lợi ích đáng kể. Nhưng nguồn vốn vay ODA của Việt Nam có thể giảm dần và tiến đến chấm dứt sau năm 2017. Trong bối cảnh nợ công đang ở mức tương đối cao, vấn đề đặt ra là chúng ta phải sử dụng hiệu quả nguồn vốn hiện có của mình, kiểm soát nợ công an toàn và phải có bước chuyển dần sang nguồn vốn vay thương mại. Trong đó, phải có năng lực bộ máy để tiếp tục huy động các nguồn vốn thương mại hiệu quả. Về ngân sách Nhà nước, trong năm 2017, khi thực hiện luật Ngân sách mới, các địa phương được xác lập quyền bội chi, đồng nghĩa với việc các địa phương được xác lập quyền vay cho đầu tư của địa phương. Hiện nay chúng ta vẫn có quy định về thực hiện huy động vốn, nhưng các địa phương được huy động vốn cho việc điều hành, còn theo Luật Ngân sách Nhà nước, khi xác lập quyền bội chi thì các địa phương được vay cho đầu tư. Như vậy chúng ta phải xác lập nhiệm vụ trong việc quản lý, rành mạch giữa cho vay và cấp phát. Hiện nay, Bộ Tài chính đang cùng với WB nghiên cứu để xây dựng quy chế chuyển đổi.

Phần nhiều các dự án ODA bị đội vốn, chậm tiến độ, trong đó có các dự án của tuyến Metro, nguyên nhân vì sao, thưa ông?

Các dự án ODA cũng như các dự đầu tư khác từ nguồn vốn trong nước có rất nhiều dự án có thời gian bị kéo dài, có một nguyên nhân liên quan đến vốn. Nhưng các dự án về tuyến Metro, lại liên quan đến các vấn đề khác nữa đó là thiết kế, lần đầu tiên chúng ta xây dựng các hệ thống hạ tầng về giao thông của tàu điện ngầm ở Việt Nam, nên vướng mắc nhiều vấn đề về triển khai nên gây chậm trễ tiến độ. Ngoài nguyên nhân về cơ chế nói chung, qua hệ thông cấp phát từ ngân sách, qua hệ thống Kho bạc cũng có một số đặc thù liên quan tính chất của dự án.

Một số đơn vị than phiền đồng vốn cao hơn so với những ngân hàng thương mại?

Các nguồn vốn vay nước ngoài mang về Việt Nam 93% là cấp phát cho các công trình, dự án của địa phương, 7% là cho vay lại. Điều kiện cho vay lại, lãi suất cho vay lại, đồng tiền cho vay lại thực hiện theo Nghị định 78/NĐ-CP của Chính phủ đều ngang với điều kiện vay của nước ngoài. Bên cạnh đó, Chính phủ không cho vay lại ở trong nước, cho vay lại ở các địa phương các đơn vị này đều có thể trả bằng tiền VND.

Khi trình dự án, các địa phương đều trình phương án thực hiện rất khả quan, nhưng trên thực tế hầu hết các dự án của địa phương thiếu vốn đối ứng, dẫn đến tình trạng chậm tiến độ, 90% dự án xin gia hạn một lần, có những dự án phải gia hạn tới 2-3 lần. Trung bình thời gian thực hiện 1 dự án là là 5 năm, nhưng có dự án kéo dài đến 8-9 năm, thậm chí có dự án kéo dài đến 12 năm.

Xin cảm ơn ông!