 |
| Thủ tướng Modi và Tổng thống Trump. |
Trong 2 thập kỷ qua, quan hệ Mỹ-Ấn đã phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu với việc các chính quyền Mỹ-Ấn đặt trọng tâm vào các sáng kiến thực chất nhằm tăng cường hợp tác trong bối cảnh những thay đổi địa chính trị nhanh chóng. Về quốc phòng, hai bên đã ký kết một thỏa thuận quân sự mang tính nền tảng và khả thi. Mới đây nhất là Thỏa thuận Hợp tác và Trao đổi Cơ bản (BECA), được kỳ vọng sẽ sớm trở thành hiện thực. Nước Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump cũng đã trao cho Ấn Độ quy chế thương mại đặc biệt về công nghệ quốc phòng hiện đại, ngang tầm với các đồng minh truyền thống, và khởi động một cuộc tập trận mới với ba binh chủng, đưa Mỹ trở thành đối tác lớn nhất của Ấn Độ trong các cuộc tập trận quân sự chung.
Tuy nhiên, hai nước đã trải qua một con đường chông gai khi nói đến thương mại. Việc ông Trump chú trọng đến tình trạng thâm hụt thương mại đã khiến Ấn Độ trở thành một mục tiêu trong nhiệm kỳ của ông. Mỹ đã tăng thuế đối với thép và nhôm của Ấn Độ, đồng thời chấm dứt những ưu đãi thương mại trong khuôn khổ chương trình Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP). Ấn Độ cũng đã áp dụng các biện pháp bảo hộ: đưa ra những hạn chế về giá đối với các thiết bị y tế, tăng thuế liên tục kể từ năm 2018, đáp trả việc thu hồi GSP bằng cách tăng thuế hơn nữa và công bố các quy định mới về thương mại điện tử.
Đại diện thương mại của cả hai phía, những người đã đàm phán về một thỏa thuận kể từ năm 2018, đã không thể thu hẹp những bất đồng của họ cho dù đôi khi cơ hội đã ở ngay trước mắt, ví dụ khi Thủ tướng Modi thăm Mỹ hồi tháng 9/2019. Sự bất lực của Mỹ và Ấn Độ trong việc đạt dù chỉ một thỏa thuận nhỏ cũng cho thấy cách thức khuôn khổ hiện nay giải quyết các vấn đề không hiệu quả. Diễn đàn chính sách thương mại đã không được tổ chức kể từ năm 2017. Cả Mỹ và Ấn Độ đã quay sang tập trung vào các thỏa thuận khu vực như Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương và Đối tác kinh tế toàn diện khu vực. Hội nghị thượng định lần này là một cơ hội để giải quyết các vấn đề thương mại trước khi chúng vượt khỏi tầm kiểm soát và làm ảnh hưởng đến quan hệ sâu rộng Mỹ-Ấn. Cuộc đối thoại 2+2 hằng năm, giống như cuộc đối thoại các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng, có thể khuyến khích cả hai đồng bộ hóa các sản phẩm thương mại và kinh tế quan trọng, và tạo không gian chia sẻ quan điểm về các vấn đề thương mại, công nghệ mới nổi và bảo vệ dữ liệu không chỉ ở mức độ song phương mà còn khu vực và toàn cầu.
Trước chuyến thăm của ông Trump, hai bên đã nhấn mạnh vào triển vọng, chứ không phải thực chất. Do đó, một tuyên bố về thương mại không còn được mong đợi và cũng sẽ không có sáng kiến quốc phòng mới nào trong chương trình nghị sự. Điều đó không có nghĩa là hội nghị thượng đỉnh lần này hoàn toàn không có thực chất. Ấn Độ đã thông báo mua các máy bay phản lực Apache và Seahawk của Mỹ. Và cũng không thể nói triển vọng là không quan trọng, vì chúng có thể là cơ chế báo hiệu hữu ích cho các đối tác và các đối thủ trong khu vực. Tuy nhiên, động lực sẽ chỉ có thể diễn ra thông qua việc xem xét kỹ cách giải quyết những vấn đề lớn.
Vĩnh Hà
