 |
| Bộ Tài chính xây dựng Nghị định của Chính phủ về chế độ tài chính của Ngân hàng Nhà nước. Ảnh: ST |
Nâng cao hiệu quả quản lý của NHNN
Theo Bộ Tài chính, sau 8 năm thực hiện Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg ngày 24/1/2013 về chế độ tài chính của NHNN, bên cạnh những kết quả đạt được, đến nay một số nội dung quy định về quản lý tài chính đối với NHNN tại quyết định trên đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập. Như chưa có quy định cụ thể về việc sử dụng vốn pháp định, nguyên tắc ghi nhận doanh thu – chi phí, thẩm quyền quyết định và trình tự thủ tục sử dụng các Quỹ; cơ chế khoán kinh phí hoạt động đối với NHNN nên chưa tạo ra được sự khuyến khích đối với NHNN... Một số bất cập về chế độ tài chính của NHNN cũng đã được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra.
Do đó, việc ban hành Nghị định của Chính phủ về chế độ tài chính của NHNN nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tăng cường năng lực hoạt động, tạo điều kiện thuận lợi cho NHNN trên cơ sở khắc phục các tồn tại, hạn chế trong tổ chức và hoạt động thời gian qua, đảm bảo phù hợp, đồng bộ với quy định pháp luật hiện hành.
Dự thảo Nghị định đã sửa đổi, bổ sung quy định về vốn pháp định của NHNN. Tại Điều 8 Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg quy định: Mức vốn pháp định của NHNN là 10.000 tỷ đồng, được hình thành từ các nguồn vốn NSNN đã cấp, vốn đầu tư xây dựng cơ bản và mua sắm tài sản cố định, khoản trích từ chi phí bằng 12% trên giá trị tài sản cố định bình quân hàng năm.
Theo Bộ Tài chính, hiện nay, NHNN đã đạt gần đủ mức vốn pháp định, dự kiến trong năm 2021 sẽ đủ mức vốn pháp định 10.000 tỷ đồng, do đó không cần thiết duy trì cơ chế trích bổ sung vốn pháp định từ chi phí bằng 12% trên giá trị tài sản cố định bình quân hàng năm. Vì vậy, Bộ Tài chính đề xuất bỏ quy định về nguồn bổ sung vốn pháp định từ chi phí bằng 12% trên giá trị tài sản cố định bình quân hàng năm.
Bên cạnh đó, Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg không có quy định cụ thể về việc sử dụng vốn pháp định. Tuy nhiên, theo quy định của Luật NHNN, NHNN là cơ quan ngang Bộ nhưng có vốn pháp định và được dùng vốn pháp định để thành lập DN đặc thù. Luật NHNN và Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN đều không có quy định về việc sử dụng vốn pháp định của NHNN để góp vốn vào DN là thuộc trường hợp Nhà nước góp vốn trực tiếp vào DN hay tương tự như DNNN góp vốn thành lập DN khác. Do chưa có quy định rõ ràng, nên tại dự thảo Nghị định, Bộ Tài chính bổ sung một Điều quy định về quản lý vốn nhà nước tại DN đặc thù của NHNN với các nội dung cơ bản: NHNN trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định việc góp vốn thành lập DN đặc thù theo quy định tại khoản 10 Điều 4 Luật NHNN; việc quản lý phần vốn góp vào các DN đặc thù áp dụng theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN, trừ quy định về phạm vi góp vốn và việc hạch toán cổ tức, lợi nhuận thu được vào thu nhập của NHNN. Dự thảo Nghị định giao Thống đốc NHNN ban hành quy chế quản lý vốn nhà nước tại DN đặc thù.
3 nhóm chi phí chính trong hoạt động của NHNN
Dự thảo Nghị định cũng sửa đổi quy định về đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm tài sản cố định. Tại Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg quy định, NHNN đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm tài sản cố định từ các nguồn vốn: NSNN cấp, khấu hao tài sản cố định được để lại theo quy định; trích từ chi phí bằng 12% trên giá trị tài sản cố định bình quân hàng năm và các nguồn vốn hợp pháp khác. Việc quản lý sử dụng vốn để đầu tư xây dựng, mua sắm tài sản cố định thực hiện theo quy định của pháp luật. Để đảm bảo pháp lý rõ ràng cho NHNN thực hiện, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi theo hướng việc đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm tài sản cố định của NHNN thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Đấu thầu và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Bên cạnh đó, các quy định về thu nhập – chi phí cũng được sửa đổi, bổ sung. Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định về nguyên tắc ghi nhận thu nhập của NHNN tại dự thảo Nghị định theo hướng NHNN thực hiện phân loại rủi ro đối với các khoản cho vay và có trách nhiệm đánh giá khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn của khoản nợ để làm căn cứ hạch toán lãi phải thu. NHNN chỉ hạch toán dự thu đối với lãi cho vay đối với các khoản cho vay được NHNN đánh giá thu được đầy đủ gốc và lãi đúng hạn.
Về chi phí, dự thảo Nghị định quy định đầy đủ các khoản chi phí trong hoạt động của NHNN với 3 nhóm chính: chi hoạt động nghiệp vụ và dịch vụ ngân hàng; các khoản chi thực hiện theo cơ chế khoán kinh phí; các khoản chi không thực hiện theo cơ chế khoán kinh phí. Những khoản chi đã có định mức chi của Nhà nước, NHNN phải thực hiện theo định mức quy định; các khoản chi phí còn lại, Thống đốc NHNN quy định cụ thể tại quy chế tài chính nội bộ và chịu trách nhiệm trước pháp luật về quy định của mình.
Với quy định về khoản dự phòng rủi ro, Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg có quy định về nội dung sử dụng khoản dự phòng rủi ro nhưng chưa có quy định cụ thể về nguyên tắc, thẩm quyền, điều kiện và trình tự thủ tục sử dụng khoản dự phòng rủi ro. Để khắc phục tồn tại đó, Bộ Tài chính đề xuất tại dự thảo Nghị định quy định cụ thể về các nội dung: Nguyên tắc trích lập, hạch toán khoản dự phòng rủi ro; thời điểm xác định, trích lập và hạch toán dự phòng rủi ro là thời điểm cuối kỳ kế toán năm; thẩm quyền xử lý tổn thất bằng khoản dự phòng rủi ro; bổ sung quy định về việc NHNN phải thành lập Hội đồng xử lý tổn thất, quy định về hồ sơ pháp lý để xử lý các khoản tổn thất và trình tự thủ tục để xử lý các khoản tổn thất.
Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg quy định NHNN không phải nộp các loại thuế đối với hoạt động nghiệp vụ và dịch vụ ngân hàng. Bộ Tài chính đề xuất giữ nguyên quy định này tại dự thảo Nghị định vì xuất phát từ chức năng nhiệm vụ của NHNN. NHNN có các khoản thu, chi từ hoạt động nghiệp vụ nhưng NHNN không có hoạt động kinh doanh; tất cả các hoạt động của NHNN đều nhằm thực hiện chức năng nhiệm vụ của ngân hàng Trung ương, do đó, NHNN không thuộc đối tượng nộp thuế theo quy định của pháp luật thuế.
Hoài Anh
