Số tiền hoàn thuế bình quân tháng tăng 37% so với nửa đầu năm

Thưa bà, vừa qua Ủy ban Tài chính - Ngân sách (UBTCNS) của Quốc hội đã thành lập các đoàn giám sát công tác hoàn thuế và có báo cáo tổng hợp chỉ ra những điểm hạn chế trong công tác hoàn thuế. Vậy, sau khi có báo cáo kết quả giám sát chuyên đề, Tổng cục Thuế đã có động thái gì để khắc phục những tồn tại trong công tác hoàn thuế GTGT?

Sau khi UBTCNS tiến hành giám sát và báo cáo tổng hợp về hình hình hoàn thuế GTGT, Tổng cục Thuế đã có Công văn 4919/TCT-KK yêu cầu toàn ngành tăng cường trách nhiệm của các bộ phận liên quan đến giải quyết hoàn thuế, đặc biệt là bộ phận thanh, kiểm tra giải quyết hồ sơ trước hoàn, bởi đây là khâu có hồ sơ chậm, muộn bị phản ánh trong thời gian vừa qua. Trong Công văn 4919/TCT-KK, Tổng cục Thuế yêu cầu các đồng chí Cục trưởng cục thuế lập kế hoạch và lựa chọn các đơn vị chưa tốt trong công tác giải quyết hoàn thuế để lên kế hoạch kiểm tra nội bộ và chấn chỉnh kịp thời.

Tiếp đó, Tổng cục Thuế ban hành Công văn 5004/TCT-TTKT về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT. Đây là văn bản rất quan trọng nhằm tăng cường tính chủ động của các đồng chí Cục trưởng cục thuế và các đoàn thanh tra, kiểm tra trong việc phân tích kỹ và phát hiện các rủi ro trong hoàn thuế. Từ đó, áp dụng các biện pháp nghiệp vụ, như xác minh hóa đơn, kiểm tra hồ sơ hoàn thuế ở mức sâu hơn, phát hiện những sai phạm ban đầu trên cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử, cũng như dữ liệu quản lý thuế của ngành và không thực hiện kiểm tra đối với các trường hợp không có dấu hiệu rủi ro. Một điểm quan trọng khác của Công văn 5004/TCT-TTKT là thay vì tập trung kiểm tra trước, hoàn thuế sau, thì ngành Thuế tập trung thanh, kiểm tra sau hoàn thuế đối với các trường hợp chưa phát hiện các yếu tố rủi ro tại thời điểm phân tích hồ sơ. Với 2 công văn này, cộng với từ ngày 25/10, ngành Thuế bắt đầu áp dụng quản lý rủi ro (QLRR) trong phân loại hồ sơ hoàn thuế GTGT và lựa chọn người nộp thuế để xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra sau hoàn thuế, đã đảm bảo phân loại hồ sơ ngay từ ban đầu và áp dụng thống nhất trong toàn quốc. Đồng thời, loại bỏ sự can thiệp thủ công của cán bộ thuế, rút ngắn được thời gian thanh, kiểm tra. Nhờ đó, công tác hoàn thuế GTGT đã có những cải thiện đáng kể.

Xin bà cho biết những kết quả cụ thể sau khi ngành Thuế áp dụng những giải pháp trên?

Tính từ ngày 1/1/2023 đến ngày 23/11/2023, toàn ngành Thuế đã ban hành 16.317 quyết định hoàn thuế GTGT, tương ứng số tiền thuế GTGT đã giải quyết hoàn là 123.268 tỷ đồng. Đáng chú ý, nếu trong 5 tháng đầu năm, cơ quan thuế giải quyết hoàn bình quân 9.506 tỷ đồng/tháng thì kể từ tháng 6 đến tháng 10/2023, cơ quan thuế giải quyết hoàn bình quân 13.069 tỷ đồng/tháng, tăng 37% so với giai đoạn 5 tháng đầu năm. Đặc biệt, các mặt hàng thuộc diện chậm, muộn hoàn thuế GTGT theo báo cáo của UBTCNS thì nay đã có bước cải thiện đáng kể. Cụ thể, đối với mặt hàng gỗ và sản phẩm từ gỗ, cơ quan thuế cả nước đã giải quyết hoàn 3.155 hồ sơ, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 12.091 tỷ đồng, trong đó đã hoàn trước kiểm sau đối với 2.471 hồ sơ, chiếm tỷ trọng 78% hồ sơ đã hoàn, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 7.743 tỷ đồng. Số hồ sơ hoàn thuế những tháng cuối năm đã tăng 1.725 hồ sơ (121%), tương ứng số tiền 6.691 tỷ đồng (124%) so với 6 tháng đầu năm 2023. Riêng mặt hàng dăm gỗ, viên nén gỗ, cơ quan thuế cả nước đã giải quyết hoàn 226 hồ sơ, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 1.689 tỷ đồng, trong đó số hoàn trước kiểm sau là 136 hồ sơ, chiếm tỷ trọng 60% hồ sơ đã hoàn, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 764 tỷ đồng

Đối với mặt hàng tinh bột sắn, cơ quan thuế đã giải quyết hoàn 111 hồ sơ, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 908 tỷ đồng. Trong đó, hoàn trước kiểm sau là 51 hồ sơ, tăng 70 hồ sơ (171%), tương ứng số tiền 554 tỷ đồng (156%) so với 6 tháng đầu năm 2023.

Cơ quan thuế cả nước cũng đã giải quyết 365 hồ sơ hoàn thuế đối với mặt hàng cao su và các sản phẩm từ cao su, tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 3.599 tỷ đồng, trong đó, hoàn trước kiểm sau là 219 hồ sơ, chiếm tỷ trọng 60% hồ sơ đã hoàn (tương ứng số tiền thuế GTGT đã hoàn là 1.971 tỷ đồng), tăng 280 hồ sơ (329%), với số tiền 2.573 tỷ đồng (251%) so với 6 tháng đầu năm 2023.

Tuy đã ghi nhận được nhiều kết quả, nhưng một số DN vẫn phản ánh chậm nhận được tiền hoàn thuế. Vậy đâu là nguyên nhân của tình trạng này, thưa bà?

Qua rà soát một số hồ sơ đang chờ xử lý cho thấy, hiện nay các hồ sơ này chủ yếu là của các DN có rủi ro cao về thuế. Theo đó, nhóm 1 là các trường hợp mua, bán lòng vòng qua nhiều DN trung gian, trong đó có những đơn vị đã bỏ trốn, mất tích, hoặc sử dụng hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn đang bị cơ quan công an điều tra. Chính vì vậy, ngành Thuế phải xác minh DN nào có thật và DN nào không, trên cơ sở đó mới đưa ra kết luận hoàn thuế. Trong trường hợp hết thời gian để ra kết luận DN đủ điều kiện hoàn thuế, ngành Thuế sẽ khoanh số tiền đó lại, chỉ hoàn khi đã xác minh đầy đủ và đã nộp thuế vào NSNN giữa bên mua và bên bán.

Nhóm 2 là các DN gặp phải các vướng mắc liên quan đến các vấn đề pháp lý, ví dụ như một số DN tinh bột sắn xuất khẩu hàng hóa qua biên giới đất liền. Các đơn vị này có giấy tờ hàng hóa xuất khẩu, nhưng qua trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài, thì nhận được kết quả DN nhập khẩu hàng hóa không tồn tại, hoặc đã ngừng hoạt động trước thời điểm ký kết hợp đồng với DN Việt Nam; hoặc không thừa nhận có hoạt động mua, bán với DN Việt Nam. Trong khi theo quy định của Luật Thuế GTGT, thì hợp đồng xuất, nhập khẩu là một trong những điều kiện bắt buộc để giải quyết hoàn thuế GTGT. Đây là vấn đề mà ngành Thuế tiếp tục báo cáo các cấp có thẩm quyền cũng như xác minh các hoạt động thực tế có thật hay không để xem xét giải quyết hồ sơ hoàn thuế.

Nhóm 3 chủ yếu liên quan đến mặt hàng gỗ, viên nén gỗ, cơ quan thuế phát hiện các DN sử dụng nguyên liệu đầu vào mua bán của cá nhân, nhưng khi cơ quan thuế phối hợp với chính quyền địa phương để xác minh bên bán là các hộ gia đình có tên trên bảng kê gửi cơ quan thuế, thì gần như không xác định được. Các DN xuất khẩu mua hàng hóa của các DN trung gian và các đơn vị này cũng rơi vào tình trạng bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh, không kê khai nộp thuế. Chính vì vậy, các DN này cũng chưa được hoàn thuế.

Còn đối với những DN có hoạt động mua, bán minh bạch, sử dụng hóa đơn hợp pháp đều được hoàn thuế ngay. Nhiều hồ sơ đã được giải quyết trong thời gian 6 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ.

Để đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho công chức khi thực thi nhiệm vụ, ngành Thuế có những giải pháp gì, thưa bà?

Có thể nói, việc hoàn thuế hiện nay đang dựa trên các hồ sơ giao dịch đã thực hiện mà các DN gửi đến cơ quan thuế. Việc xác định giao dịch đó có thật hay không là vấn đề phức tạp và khó khăn, khi DN thực hiện mua, bán qua rất nhiều khâu, thậm chí có DN xuất khẩu, hồ sơ của các DN F1-F3 rất đẹp, hợp pháp… nhưng đến DN F4, F5 mới xác định được nguồn hàng không có thật. Như vậy, tiểm ẩn rủi ro rất lớn cho cán bộ thuế. Chính vì vậy, để đẩy nhanh việc giải quyết hoàn thuế cho DN, cũng như giải trừ trách nhiệm cho cán bộ thuế, thời gian tới, ngành Thuế sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử, xây dựng kho dữ liệu, kết hợp với thông tin về tình hình kê khai nộp thuế, báo cáo tài chính... để hình thành nên một bức tranh tổng thể về hoạt động của sản xuất kinh doanh của DN, giúp cơ quan thuế dễ dàng rà soát, tra cứu, phát hiện kịp thời các sai phạm. Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện các tiêu chí rủi ro, đẩy mạnh việc phân loại hồ sơ và hoàn thuế tự động thông qua các ứng dụng công nghệ thông tin, giảm thiểu việc thao tác thủ công của cán bộ thuế.

Về lâu dài, cơ quan thuế đang đẩy nhanh việc mua sắp trang thiết bị; áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu lớn (Big Data) trong chuỗi mua, bán của các DN, từ đó phát hiện các dấu hiệu gian lận trong việc kê khai, nộp thuế của các DN trung gian trong chuỗi mua bán; phát hiện các dấu hiệu bất thường về giá trị hàng hóa giao dịch mua, bán; phát hiện chuỗi mua, bán lòng vòng của các DN…

Cùng với đó, Tổng cục Thuế đang rà soát để báo cáo Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền sửa đổi Luật Thuế GTGT và Luật Quản lý thuế để bảo đảm các quy định về đối tượng, điều kiện, hồ sơ, thủ tục hoàn thuế GTGT được thống nhất, chặt chẽ, nhanh chóng; quan trọng hơn là để có cơ sở làm rõ trách nhiệm của công chức thuế, cơ quan thuế khi giải quyết hồ sơ hoàn thuế. Theo đó, nếu DN cung cấp hồ sơ hoàn thuế đầy đủ, đúng quy định và cán bộ thuế đã áp dụng theo các quy trình nghiệp vụ, nhưng sau đó các cơ quan chức năng phát hiện các DN trung gian có vi phạm, thì DN phải tự chịu trách nhiệm. Công chức thuế khi đã thực hiện đầy đủ các bước, thì được miễn trừ trách nhiệm. Đặc biệt, để hoàn thuế nhanh, các DN cần nâng cao ý thức chấp hành nghiêm chỉnh các chính sách pháp luật về thuế, hóa đơn, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với NSNN. Trong đó, cần nói không với các hành vi sử dụng không hợp pháp hóa đơn, hoặc sử dụng hóa đơn không hợp pháp khi đề nghị hoàn thuế GTGT.

Xin cảm ơn bà!

Trung Kiên thực hiện