Quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc chuyển biến tích cực

	Nhật - Trung và những mâu thuẫn khó hóa giải
	Trung-Nhật-Hàn tiến hành cuộc họp ba bên
	Triển vọng quan hệ Trung-Nhật
	Nhật-Trung: Căng từ ngoại giao đến truyền thông

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.

Là hai quốc gia quan trọng tại khu vực châu Á, nhưng mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản lại trải qua rất nhiều thăng trầm. Từ năm 2001-2006 căng thẳng lên cao khi không có bất cứ chuyến thăm nào giữa hai nước và quan hệ trở nên xấu nhất vào năm 2005, với các cuộc phản đối và tẩy chay các sản phẩm Nhật Bản trên khắp Trung Quốc.

Với nỗ lực cải thiện quan hệ song phương, mối quan hệ kinh tế giữa hai bên đã dần được khôi phục, đặc biệt là sau chuyến thăm Nhật Bản của cựu Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo hồi tháng 4/2007. Tuy nhiên, trái ngược với sự phát triển của mối quan hệ kinh tế, quan hệ chính trị giữa Trung Quốc và Nhật Bản có nhiều khúc mắc do các vấn đề liên quan đến quá khứ như: vấn đề sách giáo khoa, các chuyến thăm viếng đền Yasukuni của người đứng đầu Chính phủ Nhật Bản, vấn đề nô lệ tình dục cũng như trách nhiệm của Nhật Bản trong cuộc chiến tranh thế giới và đặc biệt là việc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Hoa Đông.

Nhằm cải thiện quan hệ sau nhiều năm căng thẳng, tháng 5/2018, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường lần đầu tiên trong gần một thập kỷ đã thực hiện chuyến thăm Nhật Bản. Tiếp đó, cuối tháng 10/2018, Thủ tướng Nhật Bản Abe đã tới Trung Quốc cuối trong chuyến thăm chính thức đầu tiên của một lãnh đạo Nhật Bản trong 7 năm. Hai bên đã đặt nền móng cho quan hệ ổn định lâu dài dựa trên 3 nguyên tắc: chuyển từ cạnh tranh sang hợp tác, trở thành đối tác và không đe dọa lẫn nhau, phát triển quy tắc thương mại tự do - công bằng.

Trong bối cảnh quan hệ giữa hai nước trở nên nồng ấm, ngày 23/12/2019, Thủ tướng Nhật Bản Abe đã thực hiện chuyến thăm tới Trung Quốc để tham dự Hội nghị thượng đỉnh ba bên Trung-Nhật-Hàn và có cuộc hội đàm song phương với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhằm chuẩn bị môi trường thuận lợi cho chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc tới Nhật Bản vào mùa Xuân tới.

Trong chuyến thăm, Thủ tướng Nhật Bản Abe và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhất trí cùng nhau thúc đẩy quan hệ giữa hai nước lên tầm cao mới. Thủ tướng Abe cho biết Chính phủ Nhật Bản "cực kỳ coi trọng" chuyến thăm theo kế hoạch của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Nhật Bản. Thủ tướng Abe bày tỏ sẵn sàng thúc đẩy các mối quan hệ với Trung Quốc hơn nữa, đồng thời mong muốn đưa các mối quan hệ sang "một giai đoạn mới", lưu ý rằng hai bên chia sẻ trách nhiệm thực thi hòa bình cũng như ổn định trong khu vực. Ông Abe nêu rõ: "Chúng tôi muốn xây dựng mối quan hệ phù hợp với thời kỳ mới của Nhật Bản và Trung Quốc". Chủ tịch Tập Cận Bình bày tỏ Trung Quốc sẵn sàng duy trì liên lạc chặt chẽ với Nhật Bản để nâng quan hệ Trung-Nhật lên tầm cao mới. Ông Tập Cận Bình còn nhấn mạnh với Thủ tướng Abe rằng các mối quan hệ Trung-Nhật “hiện đang trở lại đúng quỹ đạo” với nhiều cơ hội lớn trước mắt.

Sự kiện Thủ tướng Nhật Bản Abe thăm Trung Quốc lần này có thể coi là bước nối tiếp của chính sách xoa dịu căng thẳng ngoại giao mà hai cường quốc châu Á này theo đuổi kể từ năm 2018. Cả hai đều thể hiện lập trường mềm mỏng và thiện chí cải thiện mối quan hệ vốn trải qua rất nhiều thăng trầm. Những bước đi tích cực từ cả hai bên đã mở rộng hơn cánh cửa đối thoại Nhật-Trung, dù hai nước vẫn đang đang tồn tại căng thẳng liên quan những vấn đề lịch sử cũng như tranh chấp chủ quyền liên quan tới quần đảo Senkaku mà Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư trên biển Hoa Đông.

Theo giới phân tích, những biến động trên thế giới gần đây, đặc biệt là tác động về kinh tế, thương mại và an ninh từ chính sách mà Tổng thống Mỹ Donald Trump triển khai đối với cả Nhật Bản và Trung Quốc, phần nào khiến việc hai nước xích lại gần nhau trở thành lựa chọn chiến lược. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Cao Phong đã khẳng định hợp tác kinh tế và thương mại là nền tảng và động cơ của mối quan hệ Trung-Nhật, đặt nền móng cơ bản cho sự tin cậy chính trị giữa hai bên. Tokyo cũng từng thừa nhận việc duy trì mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc như một sự đảm bảo để Nhật Bản có thể phát triển kinh tế và tăng trưởng thương mại bền vững.

Có thể nhận thấy, từ chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc tới Tokyo hồi tháng 5/2018 và chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Nhật Bản cũng trong năm 2018 đến chuyến thăm Bắc Kinh lần này của Thủ tướng Abe, đã dần đưa quan hệ Trung-Nhật trở lại đúng quỹ đạo hợp tác thực chất cùng có lợi. Bên cạnh đó, sức mạnh kinh tế, ảnh hưởng chính trị cùng vai trò to lớn của hai nước trong các vấn đề an ninh khu vực khiến “cái bắt tay” giữa lãnh đạo Nhật Bản và Trung Quốc trong chuyến thăm này được chờ đợi có thể tạo cơ hội cho những biến chuyển tích cực.