Luật Hải quan 2014: Nền tảng pháp lý quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác chống buôn lậu

Lực lượng kiểm soát hải quan tàu HQ19-91-79 làm nhiệm vụ trên vùng biển Quảng Bình. Ảnh: Cục Hải quan Quảng Bình

Theo Cục Hải quan TPHCM, trước khi Luật Hải quan 2014 được ban hành và có hiệu lực, các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan và các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ mà lực lượng kiểm soát hải quan được phép sử dụng để thực hiện nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới chỉ được quy định tại các văn bản dưới luật.

Do đó, những quy định cụ thể về nội dung này trong Luật Hải quan 2014 giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý hải quan; tăng cường công tác bảo vệ an ninh quốc gia và an ninh kinh tế, phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới, gian lận thương mại.

Điểm nổi bật khác là mở rộng quyền truy đuổi của cơ quan Hải quan ra ngoài phạm vi địa bàn hoạt động hải quan.

Cụ thể, Điều 88 Luật Hải quan đã bổ sung các quy định, khi có căn cứ xác định hàng hóa buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, phương tiện vận tải chở hàng hóa buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới đang di chuyển từ địa bàn hoạt động hải quan ra ngoài địa bàn hoạt động hải quan thì cơ quan Hải quan có quyền tiếp tục truy đuổi, thông báo cho cơ quan Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Quản lý thị trường trên địa bàn để phối hợp, đồng thời áp dụng các biện pháp ngăn chặn, xử lý theo quy định của pháp luật.

Cùng với đó, Luật Hải quan 2014 bổ sung thêm thẩm quyền tạm dừng phương tiện vận tải cho cơ quan Hải quan. Cụ thể, trường hợp có căn cứ cho rằng có hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, Chi cục trưởng chi cục hải quan, Đội trưởng Đội kiểm soát hải quan, Hải đội trưởng Hải đội kiểm soát trên biển có thẩm quyền dừng phương tiện vận tải, tạm giữ người, áp giải người vi phạm…

Cục Hải quan TPHCM khẳng định, các quy định của Luật Hải quan 2014 liên quan đến công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới là tiền đề, cơ sở pháp lý để lực lượng kiểm soát hải quan thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ được giao trên mặt trận đấu tranh chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Cùng chung nhận định, Cục Hải quan Kiên Giang cho rằng, Luật Hải quan 2014 đã quy định cụ thể và chi tiết về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan Hải quan đối với công tác phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới (từ Điều 87 đến Điều 92). Các quy định này và văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo sự thống nhất, đồng bộ và hiệu quả cho cơ quan Hải quan thực thi nhiệm vụ trong hoạt động phòng, chống buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc nắm vững các quy định của pháp luật trong thi hành công vụ, Cục Hải quan Kiên Giang đã tổ chức các hình thức để phổ biến, tuyên truyền Luật Hải quan 2014 đến cán bộ, công chức, lồng ghép việc tuyên truyền, phổ biến các quy định mới của pháp luật hải quan, văn bản quy phạm pháp luật về quản lý nhà nước và văn bản pháp luật khác có liên quan đến quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan đến toàn thể cán bộ, công chức trong đơn vị.

Cùng với đó, đơn vị đã triển khai và thực hiện đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan trong công tác phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Vì vậy, các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa xảy ra tại địa bàn đều được Cục Hải quan Kiên Giang thực hiện việc điều tra, bắt giữ và xử lý đúng thẩm quyền.

Đại diện Cục Hải quan Lào Cai phân tích thêm, so với quy định trước đây, quyền hạn và phạm vi hoạt động trong công tác kiểm soát, chống buôn lậu hải quan quy định tại Luật Hải quan 2014 được nâng lên đáng kể. Lần đầu tiên, thẩm quyền sử dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan và quyền trang bị, sử dụng các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ của cơ quan Hải quan được quy định cụ thể trong Luật Hải quan 2014 (Khoản 2, Khoản 5, Điều 89 và Điều 92).

Đồng thời, Luật quy định cụ thể việc cơ quan Hải quan có quyền sử dụng cờ hiệu, đèn hiệu, pháo hiệu, còi, loa; sử dụng vũ khí và công cụ hỗ trợ theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ (khoản 5 Điều 89); quy định cơ quan Hải quan có thẩm quyền dừng phương tiện vận tải, tạm giữ người, áp giải người vi phạm trong trường hợp có căn cứ cho rằng có hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới (Điều 90)… Các quy định bảo đảm phù hợp với đặc thù của hoạt động chống buôn lậu, phạm vi địa bàn ở vùng cửa khẩu giáp biên giới.

Đánh giá tổng quát về hiệu quả thực hiện Luật Hải quan 2014 liên quan đến công tác phòng, chống buôn lậu trên địa bàn, đại diện Cục Hải quan Quảng Bình cho biết: tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên địa bàn quản lý được kiểm soát, chưa xảy ra các điểm nóng về buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa; các vụ việc vi phạm liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa mang tính chất đơn lẻ, ít phức tạp, diễn ra không thường xuyên.

Cùng với đó, ý thức chấp hành pháp luật hải quan của cộng đồng doanh nghiệp và người dân ở địa bàn Cục Hải quan Quảng Bình quản lý ngày càng được nâng cao, số vụ vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới giảm dần theo từng năm (số vụ giảm từ trung bình 35 vụ xuống còn 10-15 vụ/năm từ khi triển khai Luật Hải quan 2014 cho đến nay).