Lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế: Doanh nghiệp yên tâm khai phá thị trường mới

Doanh nghiệp cần tận dụng nền tảng số để đặt chỗ kho vận, tối ưu tuyến vận tải, truy xuất nguồn gốc. Ảnh: Thu Hiền

Cần xây dựng “Bản đồ thị trường mới”

Từ đầu tháng 8/2025, mức thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng với hầu hết các đối tác thương mại, trong đó hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam là 20%. Diễn biến này sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu nói chung và đặt ra những thách thức cho xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ cũng gia tăng áp lực cho doanh nghiệp trong nước.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước áp lực phải đổi mới để duy trì tăng trưởng và cạnh tranh trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Tại “Diễn đàn kinh doanh 2025: Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới” mới đây, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu các ngành nghề chủ lực lẫn các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong nước đều đang xây dựng kế hoạch tìm kiếm các thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan.

Từ thực tiễn điều hành doanh nghiệp, bà Trần Thị Thu Trang, Chủ tịch Hanel PT NextTech., JSC cho rằng, để tiếp cận thị trường mới, trước hết, cần xây dựng “Bản đồ thị trường mới” cho từng ngành gồm cơ sở dữ liệu mở về nhu cầu, tiêu chuẩn, chính sách thuế, đối tác tiềm năng đặc biệt ở các thị trường ngách như Trung Đông, châu Phi, Nam Mỹ, Đông Âu ngoài các thị trường truyền thống.

Kiến nghị các biện pháp cụ thể để thực thi, đại diện doanh nghiệp này cho rằng cần mở rộng đàm phán FTA thế hệ mới với các khối tiềm năng như MERCOSUR (Nam Mỹ) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh) để giảm thuế quan, mở rộng cánh cửa vào những thị trường có sức mua lớn nhưng còn ít cạnh tranh.

Cùng với đó, thành lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế theo mô hình công – tư, giúp doanh nghiệp yên tâm khai phá thị trường rủi ro cao, tăng tốc mở rộng xuất khẩu mà không lo mất vốn.

Lấy dẫn chứng Nhật Bản, bà Trang cho biết quốc gia này có Công ty bảo hiểm xuất khẩu và đầu tư Nippon (Nippon Export and Investment Insurance- NEXI), cơ quan bảo hiểm đầu tư và xuất khẩu chuyên bảo hiểm cho doanh nghiệp khi đối tác phá sản, không thanh toán, hoặc gặp rủi ro chính trị ở hơn 100 thị trường.

Tương tự, Liên minh châu Âu (EU) có Allianz Trade bảo hiểm xuất khẩu cho doanh nghiệp ở hơn 50 quốc gia, kết hợp dữ liệu rủi ro toàn cầu và hỗ trợ bồi thường 80–90% tổn thất.

Về cơ chế hoạt động của quỹ, doanh nghiệp đóng phí bảo hiểm (0,5–1% giá trị hợp đồng) khi rủi ro xảy ra thì quỹ bồi thường phần lớn thiệt hại.

Theo bà Trang, mở thị trường mới không chỉ là bán hàng sang một quốc gia khác mà là kiến tạo một hệ sinh thái niềm tin với 5 trụ cột: sản phẩm chuẩn; thương hiệu mạnh; tiêu chuẩn quốc tế; câu chuyện truyền cảm hứng và dịch vụ hậu mãi vượt mong đợi.

“Nếu Chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp đồng hành, Việt Nam hoàn toàn có thể không chỉ bắt kịp mà còn dẫn dắt nhiều thị trường mới trên thế giới”, bà Trần Thị Thu Trang nói.

“Đòn bẩy kép” liên kết vùng

Chia sẻ kinh nghiệm từ hiệp hội doanh nghiệp địa phương, ông Nguyễn Hữu Thập, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang cho biết, “liên kết vùng, kết nối nguồn lực” là lối đi tất yếu để doanh nghiệp Tuyên Quang vươn ra thị trường lớn hơn, cạnh tranh sòng phẳng và phát triển bền vững trong bối cảnh mới.

Thực tiễn cho thấy, một doanh nghiệp đơn lẻ rất khó tạo đột phá, nhưng khi doanh nghiệp cùng chính quyền, các viện nghiên cứu, trường học, tổ chức tài chính và các tỉnh khác ghép lại thành một “chuỗi giá trị vùng”, điều đó không chỉ cộng dồn nguồn lực mà còn nhân lên lợi thế.

“Liên kết vùng vì thế chính là “đòn bẩy kép” giúp mở rộng đầu ra và đồng thời kéo giảm chi phí đầu vào”, ông Nguyễn Hữu Thập nhấn mạnh.

Đại diện hiệp hội doanh nghiệp Tuyên Quang cũng chỉ ra 5 “chìa khóa” để doanh nghiệp mở rộng thị trường và nâng năng lực cạnh tranh gồm: liên kết cụm ngành và chuỗi cung ứng; kết nối hạ tầng – logistics – số hóa; tài chính cho chuỗi; nhân lực và công nghệ - đặc biệt là AI; thể chế thuận lợi - thủ tục tinh gọn.

Với “chìa khoá” kết nối hạ tầng – logistics – số hóa, ông Nguyễn Hữu Thập cho rằng, doanh nghiệp tận dụng nền tảng số để đặt chỗ kho vận, tối ưu tuyến vận tải, truy xuất nguồn gốc; chính quyền hỗ trợ dữ liệu mở về quy hoạch, quỹ đất, thủ tục... để doanh nghiệp ra quyết định nhanh và minh bạch.

Với giải pháp về tài chính cho chuỗi, thay vì từng doanh nghiệp đi vay đơn lẻ, cần hình thành gói tín dụng chuỗi và bảo lãnh tín dụng theo đơn hàng liên kết vùng. Khi rủi ro được chia sẻ theo chuỗi, lãi suất và điều kiện vay trở nên phù hợp hơn.

Nhấn mạnh yếu tố thể chế phải thuận lợi, thủ tục cần tinh gọn, ông Nguyễn Hữu Thập cho rằng, cần đẩy mạnh cải cách hành chính, trong đó, cơ chế “một cửa - một chuẩn - một lần khai” là nền tảng.

“Tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển khu vực kinh tế tư nhân đặt doanh nghiệp vào vị trí trung tâm, chúng ta cần đưa tinh thần đó vào từng quy trình, từng khâu phục vụ nhà đầu tư”, ông Thập nhấn mạnh.