Lịch sử có tái diễn với người Kurd ở Syria?

Các lực lượng Iraq giành lại khu sản xuất dầu mỏ quanh thành phố Kirkuk.

Vừa qua, Chính phủ Syria tuyên bố “thủ phủ” cũ của IS tại thành phố Raqqa sẽ vẫn bị coi là “thành phố bị chiếm đóng” cho đến khi quân đội Syria giành kiểm soát. Đây được cho là thách thức với Washington, vốn giúp Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) - do người Kurd lãnh đạo- giành được thành phố này sau nhiều tháng giao tranh. Theo một quan chức Syria và một chỉ huy nước ngoài trong liên minh hậu thuẫn ông Assad, các mỏ dầu ở miền Đông mà SDF giành kiểm soát hồi tháng 10 vừa qua - bao gồm mỏ dầu lớn nhất Syria - sẽ là mục tiêu mà Chính phủ nhắm tới khi đang tìm cách thâu tóm các nguồn tài nguyên cần thiết để xây dựng lại các khu vực mà họ kiểm soát.

Câu chuyện xem qua có vẻ khá giống với những gì đang diễn ra tại Iraq. Người Kurd ở Iraq đã kiểm soát nhiều khu vực rộng lớn bên ngoài khu tự trị của mình trong cuộc chiến chống IS. Tuy nhiên, cuộc trưng cầu ý dân đòi độc lập trái phép của họ vừa qua đã dẫn tới phản ứng dữ dội từ Baghdad, Ankara, Tehran và cả các nước phương Tây. Kể từ đó, chính quyền Baghdad đã giành lại quyền kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ trong số này, bao gồm khu sản xuất dầu mỏ quanh thành phố Kirkuk. Liệu lịch sử có lặp lại với người Kurd ở Syria?

Cùng với việc IS thất thủ tại Syria, Tổng thống nước này Bashar al-Assad và các đồng minh Iran dường như đã được "tiếp sức" bởi các sự kiện xảy ra ở Iraq. Sự thù địch giữa SDF với Chính phủ Syria đang nổi lên rõ rệt. Các nhóm người Kurd chính ở Syria đang hy vọng về một giai đoạn đàm phán mới có thể thúc đẩy quyền tự trị của họ ở phía Bắc Syria. Tuy nhiên, Chính phủ Assad liên tiếp khẳng định quyền kiểm soát của mình ở các khu vực do SDF giành được từ tay IS.

Với sự hậu thuẫn quân sự quan trọng của Nga và lực lượng dân sự được Iran chống lưng, ông Assad đã giành lại các vùng rộng lớn ở miền Trung và miền Đông Syria từ tay IS trong năm nay và đánh bại nhiều nhóm nổi dậy ở miền Tây. Lực lượng dân quân người Kurd (YPG), một lực lượng chiếm đa số trong SDF, đang kiểm soát vùng lãnh thổ lớn thứ 2 của Syria, chiếm khoảng 1/4 lãnh thổ nước này. SDF đang thúc đẩy kiểm soát ở các khu vực với đa số người Arab sinh sống, bao gồm thành phố Raqqa và một số khu vực ở tỉnh Deir al-Zor, nơi họ đang tìm cách thiết lập mô hình quản trị địa phương đa sắc tộc. Các nhóm người Kurd ở Syria có thể sử dụng các khu vực Arab do SDF chiếm đóng làm lợi thế trong các cuộc đàm phán với Damascus.

Giới chuyên gia nhận định sự kiện ở Iraq nên được coi là “bài học" cho người Kurd ở Syria để họ nghĩ về tương lai. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo người Kurd ở Syria nói rằng họ không tìm cách ly khai.

Một câu hỏi đặt ra ở đây là vai trò cũng như quan điểm của Mỹ. Việc Mỹ ủng hộ Chính phủ Iraq - được lực lượng dân quân Shi’ite hậu thuẫn - giành lại Kirkuk đã gửi một thông điệp khích lệ tới ông Assad và các đồng minh Iran để tái chiếm các khu vực nhiều dầu mỏ mà SDF đang kiểm soát ở Syria. Tuy nhiên, trong trường hợp Syria, Mỹ không cho biết viện trợ quân sự cho SDF sẽ tăng lên bao nhiêu sau khi IS bị đánh bại. Ai cũng hiểu rằng đây là nội dung rất nhạy cảm đối với Washington, do quan ngại về Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ankara coi lực lượng người Kurd ở Syria là mối đe dọa tới an ninh quốc gia của họ, và quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang chiến đấu chống lại nhóm nổi dậy người Kurd (PKK) ở biên giới với Syria.

Có lẽ không lựa chọn nào tốt hơn là đàm phán. Hoặc một giai đoạn căng thẳng mới sẽ bắt đầu - điều mà chẳng ai muốn thêm nữa- hoặc một giai đoạn đối thoại và đàm phán mới phải được mở ra. Tất cả tùy thuộc vào cách ứng xử của Mỹ và tham vọng của người Kurd tại Syria sẽ lớn đến đâu.