Hành trình gian nan thu hồi nợ thuế XNK - Bài 4: Cần có cơ chế xóa nợ thuế

Dù đã thường xuyên rà soát, theo dõi đôn đốc các DN nợ thuế, nhưng không phải lúc nào cơ quan Hải quan cũng thu hồi được nợ. Trong ảnh: Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan Vĩnh Phúc, Cục Hải quan Hà Nội. Ảnh: T.Trang.

Không xóa được thuế do không thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế

Đề cập tới khó khăn về thủ tục để được xóa nợ thuế, ông Lê Chiến Thắng, Phó Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 4 cho biết, hiện nay số nợ không có khả năng thu hồi phần nhiều của các DN sắp "chết", đã "chết" nhưng chưa được "chôn". Việc xóa nợ chỉ áp dụng được với doanh nghiệp nhà nước giải thể, phá sản, chưa có cơ chế áp dụng đối với các công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân… khiến công tác xử lý, thu hồi nợ thuế của cơ quan Hải quan gặp không ít khó khăn.

Tại khoản 3 Điều 65 Luật Quản lý thuế được sửa đổi, bổ sung tại khoản 20 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế số 21/2012/QH13; Điều 32 Nghị định 83/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định các trường hợp được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đối với các khoản nợ “đã quá 10 năm, kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế, nhưng không có khả năng thu hồi”. Tuy nhiên, trên thực tế, để đáp ứng đủ điều kiện xóa nợ, cơ quan Hải quan gặp nhiều khó khăn như: Xác minh địa chỉ DN, do nhiều trường hợp DN không thông báo khi thay đổi địa chỉ mới cho cơ quan Hải quan, cơ quan Thuế để cập nhật vào hệ thống nên công chức hải quan đến trụ sở DN để đốc thu thì DN không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký trước đó. Bên cạnh đó, các chi cục không thể thực hiện được các biện pháp cưỡng chế như trích tiền lương, kê biên tài sản… vì không xác minh được địa chỉ của DN và không có tài sản để kê biên. Nhiều trường hợp DN bán hàng không xuất hóa đơn nên không thể thực hiện được biện pháp thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng. Do đó, không thể thực hiện đầy đủ các biện pháp cưỡng chế khi lập hồ sơ xóa nợ theo quy định. Rất nhiều trường hợp trên thực tế DN không còn hoạt động theo thông tin xác minh tại cơ quan Thuế, nhưng thông tin từ Sở Kế hoạch và Đầu tư, DN vẫn còn hoạt động và chưa làm thủ tục giải thể.

Kiến nghị về công tác quản lý nợ thuế, nhiều cục hải quan cho rằng, mặc dù Luật Quản lý thuế đã quy định một số trường hợp được xóa nợ tiền thuế nhưng cũng chưa bao gồm hết những trường hợp phát sinh trong thực tế. Có những trường hợp DN nợ thuế đã quá 10 năm nhưng cơ quan Hải quan không thể áp dụng hết các biện pháp cưỡng chế theo Luật quy định vì các DN này đã được các cơ quan có thẩm quyền (như Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban quản lý các Khu công nghiệp, UBND tỉnh…) ra quyết định chấm dứt hoạt động hoặc giải thể trước thời điểm Luật có hiệu lực (1/7/2006), dẫn đến cơ quan Hải quan không thể đề nghị xóa nợ với các trường hợp này. Hoặc có những trường hợp nhiều chủ DN nước ngoài bỏ trốn về nước khi chưa hoàn thành nghĩa vụ về thuế.

Kiến nghị sửa quy định về xóa nợ

Trong quá trình thực hiện các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ thuế, các cục hải quan gặp khó khăn và không thực hiện được các biện pháp cưỡng chế (khấu trừ một phần tiền lương, thu nhập; kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên, thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính do tổ chức, cá nhân khác đang nắm giữ…). Nguyên nhân là do cơ quan Hải quan không có cơ sở để xác định về tiền lương, thu nhập, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế, Luật Quản lý thuế cũng không quy định cơ quan có thẩm quyền chịu trách nhiệm cung cấp thông tin về tài sản các loại của DN. Mặt khác, nhiều DN phát sinh nợ thuế từ lâu, đã thực hiện thu hồi Giấy Chứng nhận đăng ký kinh doanh, đã giải thể nên không thể thực hiện các biện pháp cưỡng chế trên. Không những thế, biện pháp khấu trừ tiền lương hoặc thu nhập chỉ có thể áp dụng với cá nhân nợ thuế, không thể áp dụng với DN nợ thuế.

Từ thực tế trên, các đơn vị Hải quan kiến nghị, cần xây dựng cơ chế xóa nợ thuế phù hợp, đơn giản hóa quy trình xóa nợ tiền thuế, tiền phạt chậm nộp, tiền xử phạt đối với DN mất tích, phá sản, bỏ trốn để vừa tránh thất thu ngân sách, vừa giảm áp lực, thời gian và công sức cho cơ quan quản lý thuế.

Hải quan Hải Phòng đề xuất hướng xử lý: Đối với DN không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh hoặc một số trường hợp chây ỳ việc thực hiện lần lượt các biện pháp cưỡng chế không có hiệu quả, không phải thực hiện tuần tự từng biện pháp cưỡng chế, mà áp dụng ngay biện pháp cưỡng chế phù hợp để nâng cao hiệu quả thu hồi nợ. Với biện pháp cưỡng chế thu hồi Giấy nhận đăng ký kinh doanh, đề nghị Tổng cục Hải quan có ý kiến với các Sở Kế hoạch và Đầu tư để thực hiện biện pháp cưỡng chế theo đúng quy định.

Với trường hợp DN vừa có nợ tiền thuế nhưng vừa có số tiền thuế thừa (đối với tờ khai XNK khác) tại cơ quan Hải quan, Hải quan Hải Phòng đề xuất giải pháp căn cứ số liệu trên Hệ thống Kế toán thuế tập trung, cơ quan Hải quan có công văn thông báo cho DN; hết thời hạn thông báo mà DN không đến làm thủ tục thì căn cứ vào hồ sơ lưu của cơ quan Hải quan, chứng từ nộp thuế bản lưu của cơ quan Hải quan hoặc bản sao chứng từ nộp thuế có xác nhận của Kho bạc, Ngân hàng hoặc chứng từ phục hồi (trong trường hợp thanh toán bằng phương thức điện tử) cơ quan Hải quan sẽ ban hành Quyết định hoàn tiền thuế DN đã nộp thừa, đồng thời lập Lệnh hoàn trả kiêm bù trừ thu NSNN gửi Kho bạc và thông báo cho DN biết, để giảm số tiền thuế của DN còn nợ.

Tất cả các ý kiến của Hải quan địa phương khi phóng viên Báo Hải quan đến tìm hiểu đều cho rằng, Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan cần có những kiến nghị để sửa đổi về trường hợp DN phát sinh các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt chưa đủ 10 năm mà cơ quan Hải quan đã áp dụng đầy đủ các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế vẫn không thu được tiền, trong khi đó, chủ DN đã bỏ trốn, mất tích, không có đối tượng để thu hồi nợ thuế, DN đã bị thu hồi giấy chứng nhận kinh doanh, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề… đề xuất lập hồ sơ xóa nợ (không cần đủ 10 năm).