Xoá “khoảng cách” giữa nghiên cứu và triển khai cho đổi mới sáng tạo
Tăng năng suất từ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Hải quan Đà Nẵng đổi mới, sáng tạo hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp Bài toán đổi mới sáng tạo cho ngành cơ khí chế tạo |
Theo ông, với các doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển giao khoa học, công nghệ mang lại những tác động ra sao?
![]() |
PGS.TS. Phan Tiến Dũng, Trưởng ban Ban ứng dụng và Triển khai công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam |
Trong cuộc sống nói chung, đổi mới sáng tạo có vai trò rất quan trọng khi không chỉ tạo ra những sản phẩm có hàm lượng khoa học cao mà còn giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. Với các doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo mang tới giá trị cạnh tranh, từ đó hình thành những sản phẩm có khả năng tác động lớn tới xã hội.
Nhưng để mang đến những tác động này thì các doanh nghiệp cần xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tương tự như những gì các nước phát triển đang thực hiện. Đây là một quá trình rất phức tạp bao gồm nhiều giai đoạn, từ nghiên cứu cơ bản, định hướng nghiên cứu, phát triển công nghệ đến phát triển kinh doanh, mở rộng thị trường.
Mặc dù giai đoạn nghiên cứu cơ bản có rủi ro thấp nhưng các giai đoạn giữa về phát triển công nghệ và thương mại hoá thường gặp nhiều khó khăn, có độ rủi ro cao. Điều này đặt ra bài toán về xây dựng những chính sách hỗ trợ, nơi Nhà nước có vai trò tạo nền tảng để các doanh nghiệp và nhà khoa học có thể phát triển và đưa sản phẩm ra thị trường.
Từ năm 2016, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tổ chức Giải thưởng Trần Đại Nghĩa nhằm tôn vinh nhà khoa học có công trình nghiên cứu ứng dụng xuất sắc, mang lại hiệu quả kinh tế và giải quyết vấn đề thực tiễn đời sống, quốc phòng an ninh. Giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần thứ 3 năm 2025 tiếp nhận hồ sơ từ nay đến cuối năm 2024. Giải thưởng được kỳ vọng sẽ nêu cao tấm gương để các nhà khoa học nghiên cứu các công trình có tính ứng dụng thực tiễn, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội. |
Xin ông phân tích cụ thể hơn về những rào cản liên quan đến hoạt động đổi mới sáng tạo hiện nay?
Chẳng hạn, theo Nghị định số 70/2018/NĐ-CP về quy hoạch việc quản lý, sử dụng tài sản được hình thành thông qua việc triển khai thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng vốn nhà nước, trước khi chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học sử dụng ngân sách nhà nước thì phải tiến hành công tác định giá. Tuy nhiên, vấn đề là chúng ta mới phát triển thị trường khoa học công nghệ nên các nhà khoa học chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc định giá và cũng thiếu tổ chức chuyên nghiệp để định giá.
Một rào cản khác là quy định về phân chia lợi nhuận. Luật Sở hữu trí tuệ quy định nhà khoa học được hưởng 15-20% lợi nhuận. Luật Khoa học và công nghệ yêu cầu tối thiểu là 30% nhưng Nghị định 70 nêu trên lại yêu cầu phần lợi nhuận phải nộp lại ngân sách nhà nước theo tỷ lệ kinh phí đóng góp. Điều này khiến nhà khoa học không nhận được gì nếu sử dụng toàn bộ kinh phí đến từ ngân sách nhà nước.
Hơn nữa, tại nhiều quốc gia, các nhà khoa học có quyền đứng ra làm chủ doanh nghiệp và phát triển công nghệ mà chính họ đã nghiên cứu. Tuy nhiên, theo Luật Doanh nghiệp, Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức ở Việt Nam, các nhà khoa học là viên chức lại không được quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp, chỉ được góp vốn cổ phần. Đây cũng là rào cản lớn cho quá trình ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn.
Với những rào cản nêu trên, các chính sách hỗ trợ nên như thế nào, thưa ông?
Để tạo ra sản phẩm có giá trị thực tiễn, cả quá trình từ ý tưởng đến thương mại thành công là rất khó khăn. Thậm chí, trong hàng trăm ý tưởng, chỉ có một vài sản phẩm thành công. Hơn nữa, nhiều sản phẩm nghiên cứu vẫn nằm trong phòng thí nghiệm và chưa được đưa ra thị trường. Điều này cho thấy một khoảng cách giữa nghiên cứu và thực tế.
Do đó, Nhà nước cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu khoa học. Hơn nữa, các chính sách hỗ trợ cần phải đồng bộ và phù hợp hơn bởi hiện tại nhiều chính sách còn chưa đủ mạnh và không hỗ trợ tốt cho doanh nghiệp trong quá trình thương mại hóa sản phẩm. Chúng ta cũng cần đơn giản hóa thủ tục để giúp các kết quả nghiên cứu được đánh giá và đưa ra ứng dụng trong thực tế một cách nhanh chóng, tạo ra giá trị thực tiễn cho xã hội.
Lâu nay, một vấn đề được nhắc đến là phải đẩy mạnh sự kết nối của “3 nhà” trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là: Nhà nước, nhà khoa học và nhà kinh doanh. Đây là vấn đề quan trọng và phải có giải pháp để kết hợp chặt chẽ và hiệu quả hơn giữa 3 bên.
Nhà khoa học cần phải dấn thân và tập trung vào việc nghiên cứu giải quyết theo các vấn đề, nhu cầu và yêu cầu của thị trường và xã hội. Ví dụ, thay vì nghiên cứu lĩnh vực mình thích thì các nhà khoa học phải tìm hiểu và nghiên cứu theo yêu cầu của thị trường và doanh nghiệp. Nhà nước phải ban hành những chính sách hỗ trợ cho các nhà khoa học thực hiện nghiên cứu, đi đến những sản phẩm cuối cùng. Các doanh nghiệp có thể kết nối, chia sẻ hợp tác nguồn lực cho công tác nghiên cứu và phát triển.
Hiện nay, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đang đẩy mạnh công tác này như tăng cường phổ biến, nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ và thương mại hóa tài sản trí tuệ. Viện cũng ban hành chính sách khuyến khích các nhà khoa học nghiên cứu từ ý tưởng đến sản phẩm được thị trường chấp nhận cũng như chủ động xúc tiến công nghệ, tạo cơ hội cho sự kết nối giữa nhà khoa học và doanh nghiệp.
Xin cảm ơn ông!
Tin liên quan

Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan
09:06 | 16/04/2025 Hải quan

Chuẩn bị nguồn lực cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
10:41 | 15/12/2024 Thị trường - Doanh nghiệp

Đổi mới sáng tạo - chìa khóa giải quyết rác thải nhựa

Đưa vào khai thác tuyến vận tải nội địa Cần Thơ – Cái Mép, rút ngắn 70% thời gian
21:30 | 31/05/2025 Nhịp sống thị trường

Công nghệ Việt nhận diện chữ viết tay: Bước tiến dài từ phòng lab đến thực tiễn số hoá
12:13 | 31/05/2025 Thị trường - Doanh nghiệp

Các ngân hàng cần bứt phá chuyển đổi số để gần dân, sát thị trường
11:17 | 31/05/2025 Thị trường - Doanh nghiệp

Nên có cơ chế "luồng xanh" cho doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội
08:50 | 31/05/2025 Nhịp sống thị trường

Hà Nội: Thị trường nhà ở xã hội sắp đón hơn 3.300 căn hộ
08:41 | 31/05/2025 Nhịp sống thị trường

Thực hiện ESG - Cơ hội tiếp cận nguồn vốn xanh cho doanh nghiệp
21:24 | 30/05/2025 Nhịp sống thị trường

Khởi động cuộc thi Samsung Solve for Tomorrow 2025 tại miền Nam
17:15 | 30/05/2025 Thị trường - Doanh nghiệp

Chính thức thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội
13:30 | 30/05/2025 Nhịp sống thị trường

MISA Lending giúp doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ tiếp cận vốn tín dụng
13:19 | 30/05/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu

Samsung Việt Nam tuyển dụng kỹ sư, cử nhân và thực tập sinh quy mô lớn
19:55 | 29/05/2025 Thị trường - Doanh nghiệp

Nghị quyết số 68 tạo niềm cảm hứng cho cộng đồng doanh nghiệp
08:57 | 29/05/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu

Công ty đại chúng 2025: Vững vàng giữ hạng trong vùng biến động
15:51 | 28/05/2025 Nhịp sống thị trường

Lào hỗ trợ Vinachem triển khai Dự án muối mỏ Kali
14:50 | 28/05/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới

Chi cục Thuế khu vực I cơ bản hoàn thành triển khai hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh

Đưa vào khai thác tuyến vận tải nội địa Cần Thơ – Cái Mép, rút ngắn 70% thời gian

Phát hiện gần 35.000 tem chống hàng giả tại cơ sở bán mỹ phẩm giả

Hải quan chủ trì bắt giữ lô hàng nghi dầu DO trị giá 1,3 tỷ đồng

Bảo Tín Minh Châu, SJC, PNJ đều có sai phạm trong việc kê khai nộp thuế

LONGFORM: Bỏ thuế khoán- Đảm bảo tính minh bạch và bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế
14:02 | 26/05/2025 Megastory/Longform

(INFOGRAPHICS): Cơ chế thuế dành cho doanh nghiệp, hộ, cá nhân kinh doanh theo Nghị quyết số 198/QH15
16:15 | 20/05/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS) Các trường hợp bắt buộc phải sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền
11:11 | 20/05/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Cải cách thuế đối với hộ kinh doanh theo Nghị quyết 68-NQ/TW
09:56 | 18/05/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS) Quy trình mới về kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa xuất nhập khẩu
13:51 | 12/05/2025 Infographics

Chi cục Thuế khu vực I cơ bản hoàn thành triển khai hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh

Chính thức sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế từ 1/7/2025

Tiếp nhận, xử lý đăng ký kinh doanh đối với người nộp thuế có thay đổi địa giới hành chính

Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái: cam kết đồng hành với cộng đồng doanh nghiệp

Doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường để tránh phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ

Thu đúng, đủ, kịp thời các nguồn thu của ngân sách nhà nước

Hoa Kỳ dự kiến áp thuế 8,35% đối với vỏ viên nhộng cứng từ Việt Nam

Xuất khẩu cá ngừ đóng hộp lao dốc, chạm đáy kể từ tháng 1/2023

Việt Nam giữ vị trí số 2 toàn cầu về xuất khẩu giày dép

Doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường để tránh phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ

Vận hành chính thức tuyến hành khách xuất nhập cảnh Lối thông quan Bắc Phong Sinh - Lý Hỏa

Việt – Trung thiết lập “luồng xanh” nông sản, mở rộng thị trường thủy sản, trái cây

Phát hiện gần 35.000 tem chống hàng giả tại cơ sở bán mỹ phẩm giả

Hải quan chủ trì bắt giữ lô hàng nghi dầu DO trị giá 1,3 tỷ đồng

Bảo Tín Minh Châu, SJC, PNJ đều có sai phạm trong việc kê khai nộp thuế

Không để hình thành điểm nóng về vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới

Đốc thúc công tác phòng, chống buôn lậu tại miền Trung – Tây Nguyên

Bắt giữ đối tượng vận chuyển 60 kg xúc xích không rõ nguồn gốc qua biên giới

Sửa Luật Hải quan hướng đến đột phá phát triển khoa học, đổi mới sáng tạo

Xác định thẩm quyền giải hồ sơ đề nghị miễn thuế theo Hiệp định thuế Việt Nam - Singapore

Thủ tục miễn, giảm thuế cho hãng vận tải nước ngoài theo Hiệp định tránh đánh thuế hai lần

Thêm ưu tiên với doanh nghiệp công nghệ cao sẽ góp phần thu hút FDI

Hộ kinh doanh “chạy nước rút” trước thời điểm Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực
