Phát triển thị trường vốn nợ giúp giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng

Nhiều biện pháp đã và đang được triển khai giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận nguồn vốn. Ảnh: Thu Hiền

Khắc phục điểm nghẽn để thị trường vốn nợ phát huy vai trò động lực

Kỷ nguyên tăng trưởng mới của nền kinh tế Việt Nam đang mở ra, với động lực quan trọng đến từ khu vực kinh tế tư nhân. Điều này tạo ra nhu cầu vốn ngày càng lớn cho đầu tư và mở rộng sản xuất - kinh doanh, trong nhu cầu vốn của doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là khu vực tư nhân – đang gia tăng mạnh mẽ. Các doanh nghiệp tư nhân cần nguồn vốn trung và dài hạn để đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Điều này đang là tiền đề cho sự phát triển của thị trường tài chính nói chung và thị trường vốn nói riêng với việc tạo ra nhiều sản phẩm hơn trên thị trường tài chính, từ thị trường chứng khoán đến thị trường vốn nợ, trong đó có trái phiếu doanh nghiệp cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Phó Chủ tịch FiinRatings, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (VBMA) cho biết, quy mô toàn thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 1,25 triệu tỷ đồng, tương đương 10,8% GDP năm 2024, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là 25%.

Trong khi đó, ở các thị trường phát triển, tỷ lệ này thường chiếm từ 30–40% GDP tại nhiều nước châu Á như Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia, và trên 100% GDP tại Mỹ và Nhật Bản.

Các thị trường đi trước đều đã hình thành cơ cấu sản phẩm đa dạng (trái phiếu công ty, trái phiếu xanh, trái phiếu chuyển đổi…) với sự tham gia sâu rộng của các định chế tài chính dài hạn như quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư trái phiếu và cả nhà đầu tư cá nhân thông qua các kênh phân phối minh bạch.

Theo ông Quỳnh, khoảng cách này cho thấy, để thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng và thị trường vốn nợ nói chung thực sự phát huy vai trò động lực, cần khắc phục một số điểm nghẽn hiện hữu tại Việt Nam.

Các điểm nghẽn bao gồm: cơ sở nhà đầu tư hạn chế, chủ yếu vẫn dựa vào ngân hàng thương mại; chất lượng và tính minh bạch của hàng hóa chưa đồng đều; cơ chế bảo lãnh tín dụng, xếp hạng tín nhiệm và quản trị rủi ro chưa phát huy hết vai trò; hạ tầng thông tin, giao dịch, giám sát còn cần tiếp tục hoàn thiện.

"Khai thông và phát triển mạnh mẽ thị trường vốn nội địa – đặc biệt là thị trường vốn nợ – trở thành điều kiện tiên quyết, là con đường giúp giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đồng thời tạo nền tảng để dòng vốn dài hạn, chi phí hợp lý và phân bổ minh bạch chảy vào khu vực tư nhân, qua đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững", ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhấn mạnh.

Phát triển thị trường vốn Việt Nam an toàn, minh bạch, hiệu quả

Theo ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, được xác định là một động lực quan trọng của nền kinh tế, các văn kiện quan trọng như Nghị quyết số 68/NQ-TW của Trung ương, Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 138/2025/NQ-CP của Chính phủ đã nhấn mạnh yêu cầu phát huy vai trò khu vực tư nhân trong giai đoạn phát triển mới.

Nhiều biện pháp đã và đang được triển khai, trong đó có việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận nguồn vốn. Chính phủ cũng khẳng định rõ, nhu cầu vốn cho khu vực tư nhân là rất lớn, đồng thời là cơ hội lớn cho các định chế tài chính, thị trường tín dụng và đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Theo ông Bùi Hoàng Hải, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đang tập trung triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để phát triển thị trường vốn Việt Nam một cách an toàn, minh bạch và hiệu quả, trong đó có một số trụ cột quan trọng.

Theo đó, về chủ trương phát triển cơ sở nhà đầu tư tổ chức, cơ quan quản lý khuyến khích sự tham gia của các quỹ đầu tư trong và ngoài nước, đặc biệt là quỹ đầu tư chuyên biệt, quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng, quỹ ESG.

Đồng thời, nghiên cứu cơ chế bảo lãnh trái phiếu bởi các tổ chức tài chính có năng lực, mở rộng kênh huy động vốn trung và dài hạn; rà soát quy định phân bổ tài sản của các định chế tài chính vào trái phiếu doanh nghiệp, đảm bảo vừa an toàn vừa hỗ trợ phát triển thị trường.

Đối với nâng cao chất lượng hàng hóa, tiếp tục thúc đẩy lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam; cải thiện tiêu chuẩn IPO và niêm yết, chuẩn hóa điều kiện phát hành cổ phiếu và trái phiếu theo thông lệ quốc tế.

Liên quan đến minh bạch thông tin, tiếp tục hoàn thiện cơ chế công bố thông tin đầy đủ, kịp thời, đặc biệt với doanh nghiệp niêm yết và phát hành trái phiếu doanh nghiệp; tăng cường chế tài xử lý các hành vi vi phạm, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư.

Trong đó, nhấn mạnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp là một trọng tâm đặc biệt, ông Hải cho biết, sẽ tiếp tục phát triển thị trường theo hướng công khai, minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư và đa dạng hóa sản phẩm; mở rộng cơ sở nhà đầu tư, đặc biệt là tổ chức đầu tư dài hạn; khuyến khích phát hành gắn với dự án đầu tư xanh, phát hành trái phiếu xanh, bền vững, qua đó huy động vốn cho các lĩnh vực ưu tiên.

“Để thị trường vận hành hiệu quả, chúng tôi kỳ vọng vào sự chung tay của toàn bộ các thành viên. Đối với công ty đại chúng, cần nâng cao quản trị doanh nghiệp, minh bạch và trách nhiệm với cổ đông, nhà đầu tư. Đối với nhà đầu tư, cần đầu tư chuyên nghiệp, có chiến lược dài hạn, đánh giá rủi ro – lợi ích một cách đầy đủ. Và đối với các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, tổ chức bảo lãnh trái phiếu, cần tiếp tục phát triển dịch vụ chất lượng cao, tạo niềm tin cho thị trường”, ông Bùi Hoàng Hải nói.