Ừ thì thu phí, nhưng mà…

Đi trước một bước, đề án tương tự ở TPHCM, vốn được ấp ủ từ cách đây nhiều năm, hiện đã khá chi tiết và có thể được áp dụng sớm hơn, từ sau năm 2021. Sở Giao thông vận tải TPHCM cho biết, sẽ có 34 cổng thu phí ô tô vào khu vực trung tâm. Các cổng thu phí được xây bao quanh khu vực quận 1, 3 và giáp ranh quận 5, 10.

Giải thích thêm về việc quá trình chuẩn bị diễn ra khá lâu, lãnh đạo TPHCM cho hay, loại phí chống ùn tắc không có trong Luật Phí và lệ phí. Tuy nhiên, TPHCM có thuận lợi là đã có Nghị quyết 54/2017 của Quốc hội về thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó có quy định: Một số loại phí chưa có trong Luật Phí và lệ phí thì TP có thể thông qua HĐND để triển khai. Thành phố cũng đã có kiến nghị bổ sung quy định về chế tài xử phạt vi phạm về việc không chấp hành đóng phí vào Luật Giao thông đường bộ và Nghị định 46 quy định về xử phạt trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông…

Như vậy, khung pháp lý đã khá đầy đủ, giải pháp kỹ thuật cũng đã được tính đến. Theo đó, mỗi ô tô sẽ phải mở một tài khoản. Lúc xe vào khu trung tâm giờ cao điểm (6-9h và 16-19h), hệ thống sẽ tự động trừ tiền trong tài khoản này. Một yếu tố thuận lợi là trên toàn quốc hiện nay Bộ Giao thông vận tải đang triển khai thu phí không dừng bằng công nghệ nhận diện vô tuyến (RFID). Việc thu phí của TPHCM có thể thống nhất dùng chung công nghệ thu phí không dừng.

Tuy ủng hộ chủ trương này, song không phải không có lý khi một số ý kiến vẫn còn băn khoăn về hiệu quả thực sự của việc làm giảm tình trạng kẹt xe. Rõ ràng thu phí chưa phải là giải pháp cần và đủ. Cần phải thúc đẩy đồng thời những giải pháp hạn chế xe máy (vì việc thu phí này không áp dụng với xe máy); phát triển giao thông công cộng; đầu tư hạ tầng, metro; hợp lý hoá tổ chức giao thông; thu phí đậu xe dưới lòng đường…

Từ góc nhìn của người nộp phí, công luận cũng yêu cầu việc thu phí đảm bảo công bằng, minh bạch; tiền phí được sử dụng để phát triển giao thông công cộng hoặc xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông của thành phố. Trong đó, về hạ tầng, để thu phí phương tiện cá nhân vào nội đô, hệ thống đường tránh thành phố phải được hoàn thiện để người sử dụng không buộc phải đi vào nội đô và mất phí.

Bên cạnh đó, việc tổ chức thu phí phải đảm bảo không gây phiền hà cho người dân. Không phải không có cơ sở khi lo ngại phương án lập trạm thu phí có thể gây ra ùn tắc cục bộ ở các cửa ngõ thành phố…