Triển vọng nào cho sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc

Chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng là thách lớn đối với sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc.

Về cơ sở hạ tầng, tài chính là một thách thức bởi các dự án này rất lớn, đòi hỏi nhiều chi phí, đắt đỏ, thời gian xây dựng và hoàn vốn lâu, kéo theo nhiều rủi ro. Các dự án này cũng thường chịu ảnh hưởng từ các yếu tố ngoại cảnh, từ chi phí và lợi ích xã hội khiến các nhà đầu tư tư nhân đầu tư dưới mức cần thiết, dẫn tới dự án không đạt hiệu quả. Do vậy, đầu tư công là mô hình phổ biến nhất cho các dự án cơ sở hạ tầng. Ở các nước đang phát triển, nguồn vốn thường rất khan hiếm, trong khi vay tiền từ các nguồn nước ngoài rẻ hơn đòi hỏi phải trả lại theo tỷ giá ngoại hối sẽ kéo theo những rủi ro về tiền tệ. Rủi ro về quản trị phát sinh từ các chính phủ thiếu kiến thức chuyên môn để đánh giá, thực hiện và giám sát các dự án; sự lãng phí tài chính xuất phát từ nạn tham nhũng, tăng chi phí đầu tư, trì hoãn và các vấn đề về chất lượng của dự án.

Rủi ro về chính trị cũng tồn tại bởi sự phân bổ lợi ích và chi phí không công bằng. Bên cạnh đó là bất ổn xã hội có thể xuất hiện từ các tranh chấp về sử dụng, bồi thường đất đai, lao động và các hậu quả về môi trường như việc làm tổn hại đến những người dân trồng rừng, làm nông nghiệp hay đánh bắt thủy hải sản. Phần lớn các nước tham gia BRI là các quốc gia có thu nhập thấp, thiếu vốn, nguồn nhân lực và khả năng trả nợ từ việc nhập khẩu thiết bị, nguyên vật liệu cho các dự án BRI dẫn đến nguy cơ cao về nợ và khủng hoảng tiền tệ.

Bên cạnh đó, cách hành xử của Trung Quốc trong xây dựng cơ sở hạ tầng không giành được sự ủng hộ của cư dân địa phương, bởi Trung Quốc thường xuất khẩu trang thiết bị, nguyên vật liệu, quản lý và đưa lao động Trung Quốc sang các nước tham gia BRI, tạo ra rất ít việc làm, đào tạo cho lao động địa phương. Điều này củng cố thêm nhận thức rằng các dự án BRI chỉ làm lợi cho Trung Quốc thay vì mang lại lợi ích cho nước tiếp nhận dự án.

Do đó, chuyên gia cho rằng nếu Bắc Kinh không học cách thích nghi với cuộc sống bên ngoài thì những rủi ro từ BRI sẽ trở thành một cơn ác mộng đối với chính sách đối ngoại, chứ không phải là sự phồn vinh cho nước này.