Thỏa thuận hạt nhân Iran có thể tái định hình Trung Đông

Iran và Nhóm P5+1 đạt được thỏa thuận hạt nhân lịch sử

Mạng tin "Project syndicate" đăng tải bài viết cho rằng việc chấm dứt cô lập Iran có khả năng tái định hình cấu trúc quyền lực ở Trung Đông theo hai hướng.

Thứ nhất: Thỏa thuận có thể khuếch trương tiếng nói của những người ủng hộ việc Iran đóng vai trò lớn hơn tại khu vực và trường quốc tế. Iran sẽ "chìa tay" với Saudi Arabia và thuyết phục nước này rằng Tehran không có ý định tăng cường ảnh hưởng của mình hay gây tổn hại cho Riyadh và các đồng minh Arab vùng Vịnh. Động thái này sẽ giúp hai bên hợp tác sử dụng ảnh hưởng tại Syria để mang lại một thỏa thuận ngừng bắn, mở đường cho việc thành lập một Chính phủ chuyển tiếp có uy tín, có khả năng đẩy lùi tổ chức khủng bố cực đoan "Nhà nước Hồi giáo" (IS). Tương tự, Saudi Arabia và Iran có thể hợp tác chấm dứt chiến sự tại Yemen. Trong khi đó, việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt sẽ tái khởi động nền kinh tế "ốm yếu" của Iran. Theo kịch bản này, Tổng thống Hassan Rowhani sẽ bất chấp sự phản đối của phe bảo thủ để theo đuổi những cải cách tối cần thiết trong nước. Liên minh của ông Rowhani có thể dễ dàng giành được đa số phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội năm 2016 và ông Rowhani có thể tái cử vào năm 2017.

Thứ hai: Sự ủng hộ tại Iran đối với thỏa thuận hạt nhân không mạnh mẽ. Các lực lượng bảo thủ và dân tộc chủ nghĩa đang coi thỏa thuận trên là một công cụ cần thiết để xóa bỏ sự trừng phạt kinh tế và tăng cường khả năng quân sự thông thường của Iran. Khi đó, các giáo sĩ theo đường lối cứng rắn sẽ phá hoại sự tin tưởng mà ông Rowhani đang xây dựng với các nước láng giềng của Iran bằng việc tuyên bố rằng thỏa thuận trên là sự công nhận ngầm đối với sức mạnh của Tehran. Lập trường này đã hỗ trợ những người ngoài nghi và khiến Saudi Arabia tiếp tục những nỗ lực xây dựng một "liên minh Sunni" để kiềm chế ảnh hưởng của Iran.

Nếu căng thẳng khu vực tăng lên, tác động kinh tế của việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt sẽ là không đáng kể. Ông Rowhani và các đồng minh không thể tạo ra hy vọng về kinh tế cho những cử tri Iran, điều này có thể dẫn đến thất bại trong các cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống sắp tới.

Trên thực tế, việc chấm dứt cô lập Iran đã khiến nhiều nước láng giềng của Iran quan ngại, cho rằng Iran sẽ trở nên hùng mạnh hơn và có thể thách thức ảnh hưởng của các nước Arab vùng Vịnh. Giờ đây, tác động của thỏa thuận hạt nhân Iran đối với Trung Đông sẽ phụ thuộc vào sự năng động chính trị của Iran. Đa số quan chức Iran đều ủng hộ việc giải quyết tình trạng đối đầu hạt nhân và nhất trí rằng Iran không nên mãi mãi đối đầu với thế giới. Tuy nhiên, một số người tại Iran vẫn coi sự đối đầu đó là một thành tố chủ chốt của bản sắc cách mạng nước này.