Thổ Nhĩ Kỳ và vòng xoáy khủng hoảng chính trị

Đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ rớt giá kỷ lục do khủng hoảng

Trả lời một cuộc phỏng vấn mới đây, Bộ trưởng Tài chính Thổ Nhĩ Kỳ Mehmet Simsek thừa nhận rằng chính quyền Ankara đang phải đối mặt với một "thách thức nghiêm trọng" trong lĩnh vực chính trị và gây ra những tác động tiêu cực tới nền kinh tế. Cuộc khủng hoảng hiện nay đã khiến cho đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ giảm xuống mức thấp kỷ lục.

Tuy nhiên, Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tỏ ra lạc quan về triển vọng kinh tế khi dự báo tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ tăng từ mức 3,6% năm 2013 lên 4% trong năm nay. Bộ tưởng Tài chính Simsek cũng cho rằng không cần phải tăng lãi suất, động thái mà các nhà kinh tế và giới phân tích từng cảnh báo rằng có thể Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải thực hiện để đảm bảo lạm phát cũng như thâm hụt tài khoản vãng lai khá lớn hiện nay của nước này vẫn trong tầm kiểm soát.

Giới phân tích nước ngoài nhận định nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không thể tránh được những tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng hiện nay. Cơ quan xếp hạng tín nhiệm Fitch ngày 7-1 cảnh báo rằng nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ vẫn rất dễ bị tổn thương, đồng thời nhận định: "Nếu vụ bê bối tham nhũng kéo dài, nó sẽ làm suy yếu chính phủ và nhấn chìm khả năng thực hiện các biện pháp chính sách hợp thời để duy trì ổn định kinh tế".

Trở lại bối cảnh khủng hoảng chính trị dẫn đến những lo ngại về tác động đối với nền kinh tế hiện nay, có thể thấy Thủ tướng Erdogan đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có trên nhiều mặt trận. Mối đe dọa rõ rệt nhất đến từ cuộc điều tra của cảnh sát trước những cáo buộc đối với các thành viên cấp cao trong đảng AKP của ông.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc điều tra khởi đầu từ sự kình địch giữa AKP và những người ủng hộ giáo sĩ Hồi giáo có nhiều ảnh hưởng Fetullah Gulen, người giữ những vị trí cao trong ngành cảnh sát và tư pháp. Thủ tướng Erdogan đã lên án cái mà ông gọi là “một âm mưu bẩn thỉu” chống lại chính phủ của ông và có sự tham gia của các thế lực thù địch nước ngoài. Một đồng minh của Thủ tướng nói rằng đây có lẽ là một âm mưu nhằm tiến hành đảo chính quân sự.

Quân đội đã lật đổ bốn chính phủ dân sự trong thời gian từ năm 1960-1967, nhưng hiện giờ lực lượng này tuyên bố "không có ý định tham gia vào các tranh cãi chính trị”. Quân đội nước này có truyền thống coi mình là lực lượng bảo hộ cho các giá trị thế tục của Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại. Tuy nhiên, quân đội hiện đã bị suy yếu đáng kể.

Năm 2013 có thể coi là năm khó khăn nhất đối với ông Erdogan. Giữa năm 2013, người biểu tình đã đổ về công viên Gezi Park ở Istanbul với cáo buộc rằng thủ tướng ngày càng độc tài. Khi ông Erdogan áp dụng đường lối cứng rắn đối với những người biểu tình và cảnh sát can thiệp vào cuộc biểu tình, ông đã phải đối diện với những chỉ trích từ các đồng minh quốc tế từng rất ấn tượng về tính dân chủ và nhạy bén kinh doanh của ông. Các bê bối mới nhất sẽ làm suy yếu sự ủng hộ dành cho AKP trong bối cảnh các cuộc bầu cử địa phương sắp diễn ra (tháng 3-2014). Nó cũng tác động tiêu cực tới hi vọng của ông Erdogan trong việc được trực tiếp bầu làm tổng thống vào cuối năm 2014.

Việc phơi bày tình trạng tham nhũng và cách thức các cơ quan trong thể chế chính trị đấu chọi quyền lực ở Thổ Nhĩ Kỳ đã làm tổn hại tới hình ảnh đất nước và niềm tin vào pháp luật. Nó đem lại "thuốc súng" cho các nhà chỉ trích và làm mất mặt những ai coi Thổ Nhĩ Kỳ như một nền dân chủ Hồi giáo thành công, có tương lai trong Liên minh châu Âu.

P. Thùy