Sửa đổi Thông tư 16: Thêm tác động tích cực cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

	Kỳ vọng thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp
	Chính thức ban hành Nghị định mới về phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần thêm nhiều chính sách hỗ trợ. Ảnh: ST

Kỳ vọng tăng thanh khoản

NHNN vừa công bố dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều và ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 của Thống đốc NHNN quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán TPDN. Theo NHNN, hiện hoạt động mua bán TPDN của các TCTD tiềm ẩn nhiều rủi ro như chưa có quy định điều kiện phát hành trái phiếu là phải có năng lực tài chính; cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn của các khoản phát hành trái phiếu chưa chặt chẽ; tỷ lệ trái phiếu có tài sản bảo đảm lớn nhưng thực tế chất lượng tài sản bảo đảm không cao…

Vì thế, dự thảo của NHNN đề xuất sửa và bổ sung một số nội dung quan trọng này. Trong đó, dự thảo cho phép TCTD được mua lại TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán đến trước ngày 31/12/2023.

Theo ước tính của Công ty Chứng khoán VNDirect, giá trị đáo hạn TPDN năm 2023 vào khoảng 252.000 tỷ đồng, tăng 64% so với cùng kỳ năm trước, áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh vào quý 2 và quý 3/2023. Vì thế, các chuyên gia đánh giá, quy định như trên của dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 16 sẽ tăng tính thanh khoản cho thị trường, giúp tháo gỡ áp lực cho chính ngân hàng thương mại và doanh nghiệp phát hành khi nhiều nhà đầu tư đang yêu cầu được tất toán trái phiếu.

Nhận xét về vấn đề này, bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn thuế, PwC Việt Nam khẳng định, một trong những vấn đề cơ bản của thị trường TPDN hiện nay là thanh khoản. Vì thế, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 16 cho phép các ngân hàng được quyền mua lại hoặc bán lại giúp tạo thanh khoản tốt hơn, hỗ trợ tốt hơn cho các doanh nghiệp huy động vốn trên thị trường trái phiếu. Vì so với các nước, thị trường TPDN Việt Nam còn rất thấp, chưa sôi động, không phải là kênh chính thu hút vốn của doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, quy định cho phép TCTD được mua lại TPDN chưa niêm yết mà TCTD trước đó đã bán ra sẽ giảm áp lực mà một số TCTD đang gặp phải do trước đó đã phân phối cho nhà đầu tư trong khi tổ chức phát hành gặp khó khăn về dòng tiền và không thể mua lại. Điều này cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giám sát chất lượng tín dụng của ngân hàng bởi tổ chức phát hành thường là khách hàng vay vốn của TCTD, đồng thời góp phần giảm phần trái phiếu “trôi nổi” trên thị trường đang được sở hữu bởi nhà đầu tư cá nhân.

Thêm biện pháp kiểm soát rủi ro

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 16 có nhiều điểm tích cực để lành mạnh hóa thị trường TPDN, giúp thị trường phát triển bền vững. Trong đó, dự thảo quy định TCTD chỉ được mua TPDN có hệ số nợ phải trả (bao gồm cả khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành) của doanh nghiệp phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán. Bên cạnh đó, TCTD không được mua TPDN trong trường hợp TPDN phát hành có mục đích để góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khác và TPDN phát hành để hợp tác kinh doanh, hợp tác đầu tư với doanh nghiệp khác.

Dự thảo bổ sung quy định TCTD chỉ được mua TPDN phát hành có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị trái phiếu theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ TPDN. Theo NHNN, quy định này nhằm đảm bảo giám sát được việc sử dụng dòng tiền từ phát hành TPDN.

Dự thảo cũng bổ sung quy định TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho doanh nghiệp phát hành, bên bán trái phiếu. Quy định này được giải thích là nhằm góp phần hỗ trợ việc theo dõi, giám sát tình hình sử dụng tiền thu được từ phát hành trái phiếu. Dự thảo đưa ra quy định TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ trái phiếu của doanh nghiệp phát hành đảm bảo số tiền thu từ phát hành trái phiếu được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD và theo quy định nội bộ.

Về lo ngại việc cho các TCTD mua trái phiếu sẽ chuyển rủi ro từ doanh nghiệp phát hành trái phiếu sang TCTD, bà Đinh Thị Quỳnh Vân cho rằng, việc kiểm soát rủi ro phải bắt đầu từ các doanh nghiệp phát hành, cơ quan quản lý phải đặt ra các điều kiện tiêu chuẩn cho các doanh nghiệp phát hành trái phiếu về sự minh bạch, còn TCTD như một nhà đầu tư, nên việc TCTD mua trái phiếu sẽ được cân nhắc về lợi nhuận mang lại. Theo bà Vân, bản thân TCTD cũng là một định chế tài chính nên sẽ có công cụ tính toán để tránh rủi ro.

Tuy vậy, vẫn còn một số vướng mắc của Thông tư 16 chưa được đưa ra tại dự thảo này. Chẳng hạn như trước đó, Hiệp hội bất động sản TPHCM đề nghị NHNN sửa đổi Thông tư 16 theo hướng cho phép các tổ chức tín dụng được mua TPDN với mục đích cơ cấu nợ. Ngoài ra, dự thảo cũng không thay đổi quy định cấm TCTD mua TPDN với mục đích cho doanh nghiệp đi góp vốn, mua cổ phần… tại doanh nghiệp khác. Vì thế, theo các chuyên gia, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 16 chỉ mở ra một khe cửa hẹp để TCTD xử lý lượng TPDN nắm giữ hơn là tham gia “giải cứu” thị trường TPDN, nhưng đây cũng thể hiện sự thận trọng của cơ quan quản lý trong bối cảnh rủi ro hệ thống ngân hàng toàn cầu tăng cao.

Dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 16 vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến. Nhưng nhìn chung cũng đã mang lại nhiều kỳ vọng thay đổi chính sách, giúp khối ngân hàng trở lại với giao dịch trên thị trường TPDN. Đồng thời, việc sửa đổi này tiếp tục thể hiện sự quan tâm đến những khó khăn của thị trường tài chính của Chính phủ sau khi đã ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung các nghị định về phát hành TPDN riêng lẻ và Nghị quyết 33/NQ-CP về tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản.