Quản lý kinh doanh xăng dầu chuyển hướng đi mới

Cơ chế giá xăng dầu tiến dần hơn với cơ chế thị trường

Liên quan đến vấn đề này, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Nguyễn Thúy Hiền cho biết, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương hiện đang phối hợp các bộ, ngành và đơn vị liên quan xây dựng dự thảo về kinh doanh xăng dầu. Đối với cơ chế giá xăng dầu, dự thảo Nghị định dự kiến sẽ tiến dần hơn với cơ chế thị trường và Nhà nước ban hành nguyên tắc công thức giá để thương nhân kinh doanh xăng dầu chủ động quyết định mức giá bán, nhưng không cao hơn mức mà công thức giá quy định.

Theo Bộ Công Thương, với cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay, cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp phải thực hiện quá nhiều bước, thương nhân kinh doanh xăng dầu không chủ động trong quyết định giá bán lẻ xăng dầu trong hệ thống phân phối của thương nhân mà trông chờ vào giá cơ sở do cơ quan quản lý nhà nước công bố rồi thực hiện theo; giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu căn cứ vào các yếu tố hình thành trong quá khứ với thời gian tương đối dài (chi phí kinh doanh, thuế nhập khẩu bình quân gia quyền được tính toán dựa vào số liệu của quý trước để áp dụng trong tính toán giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu ở quý sau) dẫn tới chưa sát với thực tế… Cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay chưa bảo đảm thực hiện theo cơ chế thị trường, do đó để khắc phục những hạn chế trên dự thảo Nghị định quy định Nhà nước không tham gia vào quá trình điều hành giá nhưng công bố các yếu tố hình thành giá và để doanh nghiệp tự quyết định giá. Cụ thể, Nhà nước công bố giá thế giới bình quân 7 ngày/lần (nhiều thương nhân kinh doanh xăng dầu đề xuất 15 ngày/lần để đảm bảo tính ổn định), thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố cố định như thuế các loại, được quyền cộng thêm các khoản chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức đã được quy định tại Nghị định để công bố giá bán lẻ xăng dầu (riêng dầu madút là giá bán buôn) trên thị trường. Tuy nhiên, giá bán xăng dầu của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên thị trường không được vượt quá giá được tính toán theo công thức.

Dự thảo đưa ra 2 phương án: Phương án 1: chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức được quy định theo giá trị tuyệt đối. Hiện nay các khoản chi phí từ khâu tạo nguồn đầu vào, phân phối trong nước và lợi nhuận định mức của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu (bao gồm cả hoa hồng đại lý, chiết khấu tới khâu bán lẻ) khoảng từ 1.800-2.500 đồng/lít, kg xăng dầu tùy từng chủng loại.

Phương án 2: chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức biến đối theo tỷ lệ % theo biến động giá xăng dầu thế giới.

Trường hợp chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan báo cáo Thủ tướng điều chỉnh.

Dự thảo Nghị định quy định, với địa bàn xa cảng, xa kho đầu mối, nếu có chi phí thực tế phát sinh tăng cao (đã được kiểm toán), đầu mối và thương nhân phân phối được quyết định giá bán tại địa bàn sau khi có báo cáo gửi Bộ Công Thương. Tuy nhiên, việc tăng giá không được vượt quá 2% giá bán tối đa theo quy định. “Các doanh nghiệp phải cạnh tranh về chi phí để chiếm lĩnh thị trường. Doanh nghiệp tính toán và được phép bán giá thấp hơn giá bán tối đa quy định”, dự thảo nêu rõ.

Quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi quỹ

Liên quan đến quỹ bình ổn giá, Bộ Công Thương cho biết, thời gian qua, việc trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện theo từng kỳ điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và các Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 83/2014/NĐ-CP.

Các cơ quan Thanh tra Chính phủ, Ủy ban Kiểm tra Trung ương có ý kiến về việc bình ổn giá xăng dầu hiện nay được thực hiện thường xuyên, liên tục, không có thời gian cụ thể là chưa phù hợp với quy định tại Luật Giá.

Mặc dù Luật Giá quy định khá chi tiết về Quỹ bình ổn giá như quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức liên quan; trình tự, thủ tục bình ổn giá nhưng liên quan đến trường hợp phải thực hiện bình ổn giá thì Luật Giá chưa có quy định cụ thể về việc trường hợp như thế nào thì lập quỹ, chi quỹ để bình ổn giá.

Để cụ thể hóa quy định của Luật Giá về bình ổn giá xăng dầu, dự thảo quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá, ví dụ như: Trường hợp xăng dầu thế giới tăng ở mức …USD/thùng (chẳng hạn là 120 USD/thùng) trở lên và duy trì trong 15 ngày liên tục, Bộ Công Thương có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu theo quy định tại Luật Giá.

Về điều kiện kinh doanh, dự thảo giữ quan điểm tiếp tục thực hiện quy định về thuê kho xăng dầu nhưng yêu cầu phải báo cáo định kỳ về tình hình sử dụng kho, đồng thời giao các Sở Công Thương kiểm tra, giám sát.

Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng đề xuất đẩy mạnh việc số hóa, kết nối dữ liệu kinh doanh xăng dầu giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp liên quan đến tổng nguồn xăng dầu, tiêu thụ, tồn kho… Dự thảo mới cũng đề xuất quy định việc kết nối dữ liệu về tổng nguồn xăng dầu, tiêu thụ, tồn kho xăng dầu… là điều kiện bắt buộc thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải thực hiện. Thương nhân đề nghị cấp mới Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải thực hiện ngay quy định về kết nối dữ liệu này. Thương nhân đã được cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu cần có lộ trình để xử lý, thời gian 24 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực thi hành.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng bổ sung nội dung về kinh nghiệm tham gia thị trường của các đầu mối, thương nhân phân phối. Cụ thể, doanh nghiệp trong vòng 3 năm không bị cơ quan quản lý xử lý vi phạm, trong đó có việc tước giấy phép thì sẽ được cấp phép làm đầu mối.