 | Nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp sẽ được chuyển vào ngân sách |
| Doanh nghiệp cần tiếp tục được hỗ trợ để vượt qua khó khăn |
| Liêm chính và minh bạch tạo niềm tin cho doanh nghiệp |
 |
| Nhiều doanh nghiệp vẫn khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn. Ảnh: ST |
Đa dạng kênh huy động vốn
Theo chuyên gia tài chính – ngân hàng, TS. Cấn Văn Lực, hiện nguồn vốn cho doanh nghiệp không chỉ được hiểu là vốn tín dụng từ ngân hàng mà có rất nhiều nguồn khác nhau. Cụ thể là nguồn vốn từ ngân sách nhà nước qua các khoản trợ cấp, bảo lãnh, bảo hiểm, ưu đãi, miễn/giảm thuế… Nguốn vốn nước ngoài thông qua vay vốn, phát hành trái phiếu, viện trợ không hoàn lại (ODA), bán cổ phần. Nguồn vốn từ thị trường vốn như cổ phiếu, trái phiếu, quỹ đầu tư. Nguồn vốn từ đối tác với những hợp đồng trả chậm, tín dụng thương mại… Cuối cùng là nguồn vốn ngân hàng, tài trợ chuỗi cung ứng, cho thuê tài chính và nguồn vốn tự có, vốn góp.
Tuy nhiên, với 64,5% tổng tài sản trong hệ thống tài chính, nguồn vốn từ ngân hàng và công ty tài chính, quỹ tín dụng… vẫn chiếm đa số và được các doanh nghiệp ưu tiên hơn cả. Vì thế, quy mô dư nợ tín dụng trên GDP tại Việt Nam đến cuối năm 2020 là 146%/GDP.
Mặc dù vậy, với nhiều doanh nghiệp, việc tiếp cận nguồn vốn vẫn rất khó khăn. Theo một khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), bên cạnh việc thiếu hụt thị trường và nguồn nguyên liệu do đại dịch Covid-19 thì gần 10% doanh nghiệp thiếu hụt nguốn vốn và dòng tiền kinh doanh. Trong khi đó, cơ cấu vốn của doanh nghiệp còn bất hợp lý. Nguồn vốn chủ sở hữu chỉ chiếm khoảng 30%, còn lại là vay tín dụng từ ngân hàng.
Nói về thực trạng của doanh nghiệp, theo bà Lê Hà Minh, Giám đốc Công ty TNHH Eco Garment Việt Nam cho hay, dịch Covid-19 tác động đầu tiên lên nguồn vốn của doanh nghiệp. Theo bà Hà Minh, nếu thị trường, xuất khẩu khó khăn thì chuyển sang thị trường trong nước hoặc tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới. Nhưng kinh doanh giảm sút thì ảnh hưởng lớn đến dòng tiền của doanh nghiệp. Bà Hà Minh cho biết, tín dụng ngân hàng công bố rất dồi dào cho doanh nghiệp vay, nhưng tiêu chuẩn và yêu cầu của ngân hàng lại rất cao. Doanh thu của doanh nghiệp trong năm 2020 đã sụt giảm tới 50-60% nên việc chứng minh tài chính rất khó, lại không có tài sản đảm bảo.
Chia sẻ thêm về những khó khăn trong lần bùng phát dịch Covid-19 thứ 4 trong nước, bà Lê Hà Minh cho hay, doanh nghiệp đang chịu nhiều khó khăn khi không đủ nguồn nguyên liệu trong khi giá thành nguyên liệu ngày càng tăng, nên rất cần nguồn tài chính để duy trì sản xuất.
Dễ với doanh nghiệp có "tầm", khó với doanh nghiệp nhỏ
Rõ ràng, với nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa thì nguồn vốn luôn là vấn đề gây trở ngại. Theo các chuyên gia, trong 5 năm qua đã xuất hiện nhiều hình thức huy động vốn và tài trợ vốn mới như: Công nghệ tài chính (Fintech), cho vay ngang hàng (P2P), gọi vốn cộng đồng (Crowdfunding), công nghệ trong lĩnh vực bất động sản (Proptech), tài trợ chuỗi cung ứng…
Theo đại diện Công ty Cổ phần Tập đoàn HAPACO, trước đây chỉ huy động vốn qua ngân hàng, nhưng từ khi thị trường chứng khoán mở ra và phát triển sôi động đến ngày nay, doanh nghiệp đã huy động được hàng trăm nghìn tỷ đồng vốn từ nhà đầu tư. Vì thế, vị này nhận định, thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn rất hiệu quả.
Tuy nhiên, giải pháp nêu trên chỉ đúng với những doanh nghiệp có “tầm”, đã và đang phát triển mạnh. Trong khi, 98% doanh nghiệp Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa nên việc huy động vốn vẫn gắn với các ngân hàng. Chẳng hạn, trên thị trường chứng khoán, tính đến cuối thàng 3/2021, số lượng doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch là trên 1.800 doanh nghiệp, vốn hóa thị trường chứng khoán đạt hơn 7,2 triệu tỷ đồng. Nhưng so với tổng số doanh nghiệp hoạt động tại thời điểm hiện nay (trên 800.000 doanh nghiệp) thì tỷ lệ doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán chỉ chiếm 0,2% - rất nhỏ bé và khiêm tốn so với nhu cầu huy động vốn cho doanh nghiệp và nền kinh tế.
Ông Đặng Đức Thành, Chủ tịch Tập đoàn đầu tư tài chính Green+ cho hay, ở Việt Nam, do nhiều lý do khác nhau các doanh nghiệp lại chủ yếu vay vốn từ các ngân hàng thương mại. Điều này dẫn tới hệ quả là chi phí vốn vay cao, áp lực trả nợ lớn, tác động tiêu cực đến hiệu quả sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, các doanh nghiệp cần đa dạng hóa các hình thức huy động vốn. Tuy nhiên, để làm được điều này, các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng tiếp cận các nguồn vốn và huy động vốn trên thị trường chứng khoán thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp.
Đồng quan điểm. TS. Cấn Văn Lực cũng cho rằng, quy mô thị trường vốn tại Việt Nam vẫn còn khá nhỏ so với nhiều quốc gia trong khu vực, thiếu tính ổn định, các sản phẩm còn ít, tính minh bạch, chuyên nghiệp và tuân thủ chưa cao, trong khi chế tài chưa đủ sức răn đe… Vì thế, giải pháp cần đưa ra với các doanh nghiệp là phải minh bạch hoạt động và báo cáo tài chính, phải tăng hiểu biết về tài chính - tín dụng, bảo lãnh và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp; tăng cường liên kết, tham gia chuỗi giá trị với các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài…
Nhưng theo các chuyên gia, để đa dạng hóa thị trường huy động vốn thì hành lang pháp lý phải đầy đủ và bao quát hơn. Do đó, các doanh nghiệp và chuyên gia kiến nghị Chính phủ cần sớm có cơ chế tiếp cận phù hợp về các hình thức tài chính mới, về tiền kỹ thuật số… Ngoài ra, các chính sách, giải pháp hỗ trợ về tín dụng, tài chính, miễn giảm thuế, phí cho doanh nghiệp... cũng được kiến nghị đưa ra điều kiện dễ đáp ứng hơn, quy trình thủ tục tinh gọn hơn và các cơ quan quản lý nên ứng dụng công nghệ số trong việc cung cấp giải pháp tài chính cho doanh nghiệp.
Hương Dịu
