 |
| Hội thảo 20 năm Luật doanh nghiệp: Thành tựu, bài học và yêu cầu cải cách. Ảnh: H.Dịu |
Sáng 18/11, trong khuôn khổ Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô/Tăng trưởng xanh do Chính phủ Đức tài trợ qua Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ), Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với GIZ tổ chức Hội thảo 20 năm Luật doanh nghiệp: Thành tựu, bài học và yêu cầu cải cách.
Năm 1999, Luật Doanh nghiệp được ra đời tuy nội dung khá “sơ sài” nhưng lại là bộ luật đầu tiên của kinh tế thị trường Việt Nam. Sau đó, Luật này đã được sửa đổi qua các năm 2004 và 2014. Các chuyên gia đánh giá đây thực sự là một đột phá về thủ tục hành chính, giúp bảo vệ quyền tự do kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, thu hẹp rủi ro về chính sách. Hiện qua 20 năm, bộ luật này đang xin ý kiến sửa đổi tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV.
Tại hội thảo, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết, trước khi có Luật Doanh nghiệp, doanh nghiệp muốn thành lập phải xin qua hơn 30 chữ ký và con dấu khác nhau, thậm chí trong chỉ đạo của các tỉnh còn có sự chủ quan của người lãnh đạo khiến các doanh nghiệp khó khăn, chật vật và tốn nhiều chi phí “bôi trơn” để xin các giấy phép…
Vì thế, ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, Luật Doanh nghiệp sau nhiều lần sửa đổi đã có những cải cách theo hướng tốt hơn, quyền tự do kinh doanh được bảo đảm, giảm chi phí tuân thủ, tăng độ an toàn trong kinh doanh cũng như quyền và tài sản trong kinh doanh được pháp luật bảo vệ…
Tuy nhiên, cũng theo vị này, một số ngành vẫn áp dụng kiểm soát, hạn chế đáng kể quyền tự do kinh doanh, như: dịch vụ pháp lý, tài chính, ngân hàng và một số dịch vụ khác. Quyền tự do kinh doanh bị hạn chế bởi một số quy hoạch bất hợp lý, không phù hợp, chủ yếu trong phạm vi “kinh doanh cái gì”, còn kinh doanh như thế nào và bao nhiêu vẫn phải bàn.
Ngoài ra, ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng CIEM cho rằng, việc loại bỏ các điều kiện kinh doanh, giấy phép con vẫn do các Bộ chủ quản làm, thấy không hợp lý thì bỏ. Nhưng khi có Tổ công tác của Thủ tướng thì Tổ công tác rà soát các điều kiện, rồi báo về Bộ xem Bộ có thấy hợp lý không thì mới bỏ. Điều này khiến không ít Bộ, ngành vì quyền và lợi ích nên không muốn cắt giảm điều kiện, thủ tục cho doanh nghiệp.
Vì thế, để sửa đổi Luật Doanh nghiệp tới đây được thực chất và hiệu quả, các chuyên gia đều kiến nghị, bài học đặt ra là các cơ quan quản lý phải lắng nghe doanh nghiệp, nhìn thẳng vào sự thật để có những sửa đổi sát với thực tế cũng như nhu cầu, nguyện vọng của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, pháp luật phải có những điều khoản tương thích với tiêu chuẩn quốc tế, làm tốt hơn các quốc gia khác, phát huy sức mạnh toàn dân.
Cùng với đó, Luật sư Nguyễn Quang Hưng khuyến nghị, các cơ quan quản lý cần lưu ý đến tính ổn định của pháp luật doanh nghiệp. Tính ổn định sẽ tạo sự thống nhất trong quy định và tránh sự lạm quyền. Ngoài ra tính ổn định thường được quy định trong các hiệp định đầu tư quốc tế. Để thu hút đầu tư và đảm bảo các cam kết quốc tế về đầu tư, pháp luật của nước tiếp nhận đầu tư thường phải cam kết với nhà đầu tư nước ngoài khi thay đổi pháp luật thì không gây ảnh hưởng cho nhà đầu tư.
Hơn nữa, để đảm bảo tính ổn định của Luật Doanh nghiệp thì cần xây dựng một số nguyên tắc cốt lõi, giúp các quy định thống nhất, phù hợp như Luật Chứng khoán, Luật Đầu tư... như vấn đề sở hữu doanh nghiệp, mô hình tổ chức, mô hình quản trị, nguyên tắc bảo vệ cổ đông...
Hương Dịu
